[Update over de getroffen wilde dieren en over landbezit onderaan]
[Update over de krant die komt met meer informatie over de militaire kant, 15 uur 50]
[Update na een interview met een officier van de Landmacht om 16 u 45]
Soldaten hebben tijdens hun training in het Noordoosten van Antwerpen het gras in brand geschoten. De kranten en de VRT brengen vrij sereen bericht. Echter zonder met expertise uitleg te geven over de absolute noodzaak voor ons leger om te oefenen. Je moet de dingen in perspectief blijven zien. Ook 76 jaar na de laatste oorlog op vaderlands grondgebied. Ik weet het, dat is niet gemakkelijk. Daarom enige toelichting op basis van mijn bedenkingen en kritieken op Facebook.
Als natuurkenner en liefhebber in hart en nieren ben ik bedroefd. Het is natuurlijk jammer voor de planten die groeiden op de betreffende vijfhonderd hectaren. Die oppervlakte is niet min. Het reservaat waar ik in ben opgegroeid en honderden uren in heb meegedaan aan de beheerswerken, de Doode Bemde in Oud-Heverlee en Sint-Joris-Weert, dat is lange tijd maar honderd hectaren bloedmooie natuur geweest. Ik geloof dat we dankzij inspanningen van de Vrienden van Heverleebos en Natuurpunt momenteel driehonderd hectaren beheren in de vallei van de Dijle.
Laten we content zijn dat de schade blijkbaar beperkt is gebleven. Ik geloof niet dat pijpestrootje een bedreigde soort is. En de natuur is gewoon aan branden. Die herstelt zich snel. Ze heeft zelfs baat bij deze ecologische catastrofes, tot op zekere hoogte. De heidestruik is zodanig voorbereid dat haar wortels zo goed als onbrandbaar zijn. Daarom worden pijpen voor het genot van de mens gemaakt uit Briar; dat is heidestruikwortel. De Sequoia kan zelfs niet aan voortplanting doen zonder dat er eerst een brand is geweest. De grote zaden ontkiemen in de laag asse na de doortocht van het vuur.
Dit soort incidenten was overigens voorspelbaar. Dat zal nog gebeuren. 77 jaar na D-Day denkt bijna niemand nog na over het militaire. Het leger is een dalend cultuurgoed. Hoe moeten die soldaten zich voelen? Hun rangen worden niet aangevuld als naar behoren. Onlangs was de ondermaatse verloning (inclusief geboortepremies) in het corps in het nieuws en de wantoestanden, de armoede inzake de mess en de voeding! Politici namen maatregelen. Binnen zes jaar zou de achterstand met de politie weggewerkt zijn ! Nou vraag ik je. Terwijl onlangs de Turken bijna slaags raakten met de Grieken. Dat is nauwelijks duizend kilometer van Brussel en Antwerpen. De Russen staan met vele divisies NU aan de grens van Oekraïne.
De feiten, gebrek aan getraind personeel, een brandweerwagen die in herstelling is sinds maanden… zijn koren op mijn molen. Teveel vrouwen (en mannen) zijn intussen totaal vervreemd van het militaire universum. Dan krijg je neergaande aandacht bij publiek en politiek. En dan onderfinanciering. En aldus gebrek aan inzet en.professionele ethiek en trots bij de soldaten en hun officieren.
Wat zou de “trieste balans alweer” zijn, zoals een dame de brand van de duizenden graspollen pijpenstrootje noemt, als een van de dictatoriale mogendheden met krachtige legers binnenkort eens een gewapend bezoekje komt brengen aan Antwerpen? Lege natuur zonder huizen en burgers. Beseft de gretige commentator op sociale media hoe schaars dat is in dit zwaar overbevolkte land? Burger, lees eens wat militaire geschiedenis. Dan u wel anders denken over een ongelukje veroorzaakt door de mannen en vrouwen van de Landmacht.
Ik heb overigens geen precieze data over welke wapens ingeschoten en geoefend werden. Als voormalige jager schoot ik mijn buks in over een afstand van honderd meter. Dat kon en mocht enkel gebeuren in ondergrondse tunnels bij wapenmakers. Er.is.geen.ruimte. De kogel van een 7×64, het standaardkaliber voor de jacht in onze streken, die gaat echter minstens duizend meter ver (in drie seconden). (Daarom schieten jagers liefst van op een jachttoren, dan gaat de kogel snel de grond in). Het leger moet niet alleen met kleine vuurwapens oefenen. Hoe ver reikt een kanon, een artilleriebatterij? Wie wil dat onze soldaten niet voorbereid zijn? Waar vinden onze militairen nog zoveel open ruimte? “Wegblijven uit de natuur” zoals een huismoeder sneert, dat is een wel heel goedkoop en onzinnig antwoord.
Laten we ook in deze casus oog hebben voor de heel andere aard en wereldbeschouwing van de betrokken personen. Dat is een acuut probleem, mede met dank aan de sociale media: veel mensen menen over alles en nog wat klaar te zien.
“Nog nooit hebben zoveel mensen zo erg geloof gehecht aan het eigen standpunt, op basis van zo weinig kennis”
Update
Een oude vriend, een man die in de lente van 1976 zoals een vijftal andere medeleerlingen van de 3de Latijns Wetenschappen in het HDV in Leuven in mijn enthousiaste spoor met natuurstudie en natuurbeleving is begonnen, heeft mij zijn bedenkingen doorgespeeld vanuit intussen opgedane zoölogische expertise. De betreffende soorten vegetatie zijn inderdaad niet bepaald kwetsbaar of zeldzaam. Echter wel geldt dit voor enkele diersoorten; zoals de Adder (Vipera berus), de Gladde Slang (die wij in de vorige eeuw geregeld te zien kregen en zelfs wisten te vangen in onze groepjes van de WJ, voorloper van de Jeugdbond voor Natuurstudie en Milieubehoud, toen wij de landschappen van midden België tot de Hoge Venen en de Noord-Franse Argonne onveilig maakten met onze determinatiegidsen, veldkijkers, laarzen, notitieboekjes, fietsen en vergrootglas). Voor deze reptielen en voor de merkwaardige “Nachtzwaluw”, in de volksmond Geitenmelker, kan de klap hard aankomen. Wellicht verdwijnen soorten voor lange tijd uit dit deel van ons land(schap), na dit trieste incident, deze onnodige vuurhaard. Mijn lotgenoot wijst er verder op dat sinds enige tijd voor de meeste militaire oefenterreinen convenanten zijn afgesloten door het Ministerie van Defensie met het ANB (het Vlaamse Agentschap voor Natuur en Bos), om zoveel mogelijk de natuurwaarden, dieren en vegetatie, te sparen, en toch de manoeuvers te laten doorgaan. Dat is natuurlijk waardevol en dit model verdient uitbreiding. Maar dan zijn we terug bij het Leidmotiv van mijn column: er is nood aan meer mensen, middelen, tijd en energie om de taken van onze troepen naar behoren uit te voeren. – Tot slot nog een bedenking: mijn hart gaat altijd uit naar armere mensen, en hun nog te vaak onopgemerkte problemen om betaalbaar te wonen en rond te komen. Soms zou je willen dat alle grond verdeeld werd, ook juist in percelen voor de armsten. Toch heeft juist het landbezit in handen van grote families, zoals traditioneel de adel, en ook van het Leger, er vaak voor gezorgd dat grote stukken relatief ongerepte natuur voor de gemeenschap vandaag zijn behouden gebleven. Bekend is het voorbeeld van de uitgestrekte Hoge Veluwe, die geschonken werd om als Reservaat te worden beheerd, na verworven en als jachtgebied te zijn beheerd door de familie Kröller-Müller. Het befaamde Van Goghmuseum in het hart van deze natuurzone draagt tot op vandaag de naam van dit grootse koppel. Het is dus ook juist door het blijvende nut en de invloed van het Leger, van Defensie, dat bepaalde gronden zijn onttrokken aan de bouwwoede van land- en bouwpromotoren. Zodat slangen en Reeën, Rode Herten, eekhoorns en Torenvalken, egels en marters, hagedissen en vossen er kunnen gedijen. En laten we de Wolven niet vergeten. Die zijn fel gebaat bij de grote militaire domeinen in onze groenste provincie in het oosten van het land.
NB. Om 12.32 heb ik bovenstaande tekst gedeeld met een aantal bekende in de redactie van De Standaard. Om 13 uur 26 heeft deze een nieuw stuk geplaatst op haar website, waar ook juist in wordt gegaan op de brand, en de kant van Defensie. Tot en met de types wapens en kalibers die er voor scholing en oefening worden gebruikt.
Update om 15 voor 5 PM, 24.4
Uit een interview met een officier van de landmacht die ooit persoonlijk schietoefeningen verrichte op het Schietveld te Brecht leerde ik nog een paar betekenisvolle dingen. De kogels die het gras doen vuur vatten zijn gewoonlijk de “trackers”, de lichtkogels. Deze zitten om de vijf kogels in het magazijn of aan de band van de mitrailleur. Bij de .50 (halve inch), is het mogelijk deze lichtkogels te verwijderen. Bij kleinere vuurwapens niet zo. Deze lichtkogels, evenals de rook makende granaten die bij mortieroefeningen worden gebruikt, zijn onmisbaar bij het (leren) richten en bijsturen van het wapen.
Bedenking: zoals alle bossen in ons land en de overige wereld, is bij het beheer van de vakken bomen de aanleg van Brandgangen vereist. (Ooit waren de grote brandgangen in de Canadese wouden het enige spoor van menselijk leven dat de eerste satellieten konden waarnemen op de aardbol!). Misschien is het goed, eenmaal de politique politicienne in de Wetstraat wat aan de kant is, na te gaan of onze bosbeheerders, ook de militaire, voldoende aandacht aan dit eenvoudige maar indien degelijk uitgevoerde beschermingsmiddel besteed hebben, de laatste jaren. Laten we hopen dat Corona ook in deze kwestie de menselijke sensitiviteit voor essentiële zaken die levenreddend kunnen zijn, heeft mogen bevorderen.
Foto 2: Adder. M. Ritmeester
