‘Awel, ik voel me somber’: corona niet de enige oorzaak voor donkere gedachten bij jongeren

In 2021 vond 2% méér jongeren hun weg naar luisterlijn ‘Awel’ dan in 2020. De pandemie werd in 2021 weinig genoemd als reden voor mentale moeilijkheden, hoewel die misschien onbewust een sluimerende vanzelfsprekendheid is geworden die wel impact heeft. Waar gaat het wel over? En hoe kunnen we deze jongeren beter ondersteunen? Awel stelde vast dat veel bellende jongeren niet weten wat therapie precies inhoudt, waar ze het kunnen vinden, en daarnaast schrik hebben van de reactie van hun ouders.

dinsdag 8 februari 2022 13:32
Spread the love

 

Awel steeds populairder

In 2021 had jongerenlijn Awel 28.886 contacten met kinderen en jongeren. 2% meer dan in 2020, waarschijnlijk door de nog steeds durende coronacrisis die een online luisterlijn als Awel bovendien sterk naar voren duwt, suggereert de jongerenlijn. “De pandemie heeft ons gedwongen om te praten”, zegt Sibille Declercq, directeur van de luisterlijn. “Steunfiguren zoals klasgenootjes en vertrouwensleerkrachten vielen weg, en moeilijke situaties werden meestal nog zwaarder.”

Ook de vrijwilligers deden extra inspanningen. Vlaanderen telt intussen meer dan 460 anonieme en vrijwillige Awel-beantwoorders. Jongeren verkiezen bovendien de chat uit alle communicatiemogelijkheden, waaronder e-mail, telefoon en het jongerenforum. Bijna de helft (44%) van de gesprekken verloopt al chattend. De lijn heeft ook véél meer gesprekken met meisjes dan jongens.

“Nu minder vrijetijdsbestedingen kunnen, ben ik dankbaar voor mijn vrijwilligerswerk bij Awel. Online en van thuis uit, was het iets wat ik gewoon kon verderzetten en met de tijd die vrijkwam, voerde ik extra gesprekken. De moed waarvan kinderen en jongeren getuigen tijdens zo’n gesprek, inspireert je om ook zelf niet bij de pakken te blijven zitten”, een anonieme vrijwilliger.

Jaar na jaar méér gesprekken over mentale moeilijkheden

Mentale gezondheid wordt élk jaar méér besproken. In 2021 zelfs nog meer dan in 2020 toen we in de eerste zware lockdowns gingen. Dat vindt Awel verontrustend, hoewel de jongerenlijn tegelijkertijd ook blij is dat kinderen en jongeren het aandurven om erover te praten met hun ‘anonieme vriend’.

De meeste jongeren die naar de lijn bellen om over hun mentale gezondheid te praten, geven aan niet zo goed in hun vel te zitten of somberheid te ervaren (6154 gesprekken in 2021). Andere thema’s die Awel registreerde zijn ‘angst en spanning’ (3856 gesprekken), ‘depressie en zelfmoordgedachten’ (2879 gesprekken) en ‘zelfvertrouwen’ (2681 gesprekken). Ook thema’s zoals ‘verdriet, verlies en rouw’, ‘automutilatie’ en ‘verslaving’ horen eronder.

Er speelt veel meer dan corona

Opvallend vindt Awel dat de pandemie in 2021 weinig genoemd werd als reden voor mentale moeilijkheden. Via mail kwamen de woorden ‘corona’, ‘lockdown’ of ‘covid’ bijvoorbeeld slechts 281 keer voor in 2021, tegenover 1.808 keer het jaar voordien. Sibille Declercq: “Het is mogelijk dat jongeren de link met corona niet langer benoemen doordat het virus een soort dagelijkse vanzelfsprekendheid is geworden, maar dat de maatregelen wel degelijk een impact hebben op hun eenzaamheid, zelfmoordgedachten, vaker alcohol drinken …”

“Het is echter veel belangrijker dat we blijven kijken naar waar het écht over gaat”, meent de jongerenlijn. Daarbij benadrukt Declercq het belang van de vraag  “welke oorzaken vernoemen jongeren die contact opnemen met Awel zelf als reden voor hun negatieve gevoelens?

Het is logisch datSocial distancing zulke moeilijke situaties nog harder maakt om dragen, stelt Awel vast. Jongeren die aangeven eenzaam te zijn of negatieve gevoelens van anderen over te nemen, en al weinig vrienden hadden, merken sinds de maatregelen nog feller hoe alleen ze zich voelen.

Hoe kunnen we jongeren beter ondersteunen en hen leiden naar gepaste zorg?

Verder concludeert Awel dat veel bellende jongeren niet weten wat therapie precies inhoudt en waar ze het kunnen vinden. Ook vertellen veel kinderen en jongeren dat ze bang zijn voor de reactie van hun ouders en vrienden, én de kostprijs.

“Maar, de zelfmoordcijfers in Vlaanderen blijven hoog, en in verhouding wordt er nog steeds te weinig over mentale gezondheid gepraat.”

Maar waar moeten we dan starten? Volgens de luisterlijn kunnen we op drie niveaus nuttig werk verrichten: onderwijs, de overheid en het individu. Het onderwijs zou een goede plek kunnen zijn om zo veel mogelijk jongeren te informeren, stelt Awel. “In de lessen moet er niet alleen ruimte zijn voor ‘Hoe gaat het met jou?’ maar ook voor ‘Wat zijn de kenmerken van bepaalde  gezondheidsproblemen?’ en ‘Hoe vind je een therapeut?’”

Op het niveau van de overheid verwacht de lijn daarnaast vooral blijvende en structurele initiatieven die de vooroordelen rond mentale gezondheidsproblemen doorbreken, ook nà de pandemie. De luisterlijn ziet een stijgend aantal jongeren die met hen in gesprek willen gaan. “Kan dat niet betekenen dat praten steeds meer een manier wordt om met kopzorgen om te gaan?”

“Dat zou misschien wel kunnen betekenen dat Taboes steeds sneller afbrokkelen, dankzij een verhoogde aandacht voor mentale gezondheid in de media, en dat zou alleen maar positief zijn. Maar, de zelfmoordcijfers in Vlaanderen blijven hoog, en in verhouding wordt er nog steeds te weinig over mentale gezondheid gepraat.”

“Meer dan 82% van de kinderen en jongeren voelt zich beter na een gesprek met Awel. Wat we doen is nochtans niet magisch” zegt Sibille Declercq, directeur van Awel. “Jij kan het ook. Het vraagt alleen wat oefening.”

Individuen kunnen ook het verschil uitmaken voor iemand in de eigen omgeving. “Meer dan 82% van de kinderen en jongeren voelt zich beter na een gesprek met Awel. Wat we doen is nochtans niet magisch” zegt Sibille Declercq, directeur van Awel. “Jij kan het ook. Het vraagt alleen wat oefening.” Awel deelt luistertips, voor iedereen die met kinderen en jongeren in contact komt.

“Awel zorgt ervoor dat wat ze zeggen je steunt en niet afschrikt (nog dieper in jouw probleem duwt)”, oproeper (13 jaar)

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!