Aan het rapport met de bevindingen van de audit gingen maanden van discussies vooraf. Het resultaat geldt als een overwinning voor de zogenaamde ontwikkelingslanden met een gemiddeld inkomen die hadden gepleit voor grotere voorraden buitenlands geld als verzekering tegen de gevolgen van de internationale financiële crisis.

Crisis van 2008-2009

Sinds 2009 raadt het Internationaal Monetair Fonds (IMF) regeringen aan om juist niet te sterk af te hangen van zulke reserves. Het Fonds is bevreesd voor de potentiële impact op de wereldeconomie. Tot op vandaag is het IMF een van de machtigste instellingen die de werking van het internationale financiële systeem vorm geven.

Dat systeem kreeg echter een flinke knauw met de financiële crisis van 2008-2009, waardoor sommige dogma’s van het IMF herhaaldelijk in vraag werden gesteld door groeilanden als Brazilië, China en India. De instelling beseft zelf ook dat ze haar advies meer moet toespitsen op financiën in plaats van het macro-economische beleid.

De auditeurs van het Onafhankelijke Evaluatiebureau van het IMF schrijven dat de focus van het IMF op geldvoorraden “niet hielp” om de crisis op te lossen en hekelen hun economen die meer aan de symptomen werkten in plaats van de onderliggende oorzaken van de financiële instabiliteit aan te pakken.  

China en de VS

Er staat een opvallende zin in het rapport. “Uit de evaluatie blijkt dat de top van het IMF sterk gefocust was op landen die buitenlandse reserves oppotten, als reactie op de frustratie van bepaalde lidstaten dat het IMF niet kan ingrijpen in de wisselkoersen van Aziatische landen.”

Velen zien hierin een directe verwijzing naar de frustratie van de grootste aandeelhouder van het IMF, de VS, over zijn belangrijkste economische rivaal, China. “Als het IMF over onevenwicht spreekt, is dat meestal codetaal voor China en de VS”, verklaart Jo Marie Griesgraber, directeur van het internationale netwerk New Rules for Global Finance in Washington.

“Terwijl de VS wanhopig hun economie proberen aan te zwengelen, houden beleidsmakers de interesttarieven laag. Dit saboteert de pogingen van andere landen, met Brazilië op kop, om hun eigen munt laag te houden.”

In de tang

Griesgraber denkt dat machtige landen steeds vaker het advies van het IMF naast zich neer zullen leggen, maar waarschuwt dat kleinere landen in de tang worden genomen door hun verantwoordelijkheden als lid van de Wereldhandelsorganisatie en tal van bilaterale akkoorden, vaak geëist door Washington.

Met de grootste internationale muntreserves in zijn kluis, geschat op zo’n 3 biljoen dollar, krijgt China bijzondere aandacht in het rapport. Washington heeft er Beijing lang van beschuldigd de koersen van de Chinese munt yuang laag te houden om zijn export goedkoper te maken. Intussen geloven veel analisten dat de Chinese muntmanipulatie geen grote factor meer is.

Bestuurders van het IMF hebben al verschillende bevindingen uit de audit tegengesproken. Ze vinden bijvoorbeeld dat de auditeurs de potentiële verstoringen als gevolg van buitensporige voorraden onderschatten. Hoewel ze niet specifiek geantwoord hebben op de bredere beschuldigingen van politisering, hebben andere al voor voorzichtigheid gepleit in dit verband.

Buffer aan geldreserves

“Geldreserves hebben verschillende doelen”, zegt Dev Kar, hoofdeconoom van waakhond Global Financial Integrity en gewezen IMF-econoom. “Terwijl het oppotten dient als verzekering, kan zo’n accumulatie kosten voor andere landen met zich meebrengen. Je mag dit onderzoek dan ook niet beschouwen als een knieval voor een bepaalde economie of politieke agenda. De feiten zijn wat ze zijn.”

Griesgraber aan de andere kant beklemtoont dat het feit dat landen geneigd zijn om een buffer aan geldreserves aan te leggen bewijst dat het IMF met een breder probleem zit. De instelling werd oorspronkelijk opgericht precies als verzekering voor economieën die het moeilijk hebben.

“Als het IMF niet doet waarvoor het in het leven werd geroepen, is het logisch dat landen zichzelf gaan indekken”, stelt ze. “Tegelijk mogen we niet vergeten dat dit een hoge opportuniteitskost heeft voor veel landen, die gedwongen worden hun eigen geld te gebruiken om interesten te betalen in plaats van wegen te bouwen of hun gezondheidszorg te versterken.”