Exact een jaar geleden, in juni 2016, besliste de regering om over te gaan tot een grote sluitingsoperatie binnen het opvangnetwerk voor asielzoekers. Voor eind juni 2017 zouden 30 opvangcentra, goed voor 10.000 plaatsen, gesloten moeten worden. De reden? Om leegstaande en overbodige plaatsten te vermijden. Tot die 10.000 plaatsen behoren ook de meer dan 500 opvangplaatsen van Vluchtelingenwerk Vlaanderen.

Conservenblik

“Wij gaan door met onze actie. Theo Francken mag ons nog eens aan zijn deur verwachten”, klonk het eerder dit jaar, op 27 februari, aan het kabinet van de staatssecretaris van Asiel en Migratie in Brussel. Vluchtelingenwerk Vlaanderen en Victoria Deluxe voerden daar toen samen met andere betogers actie tegen de gedwongen verplaatsing van vluchtelingen die pas aan het integreren zijn. En ze komen hun belofte na.

Vluchtelingenwerk Vlaanderen klopte vandaag, 8 juni 2017, opnieuw aan bij het kabinet van Francken. En ze zijn niet met lege handen gekomen. Binnen enkele minuten is de ingang geblokkeerd door een muur van opgestapelde blikken met de boodschap: #mensenzijngeenconserven.

“Wij gaan niet akkoord”

Chantal Vandycke, de directeur van de vluchtelingenorganisatie, legt uit: “De mensen krijgen amper vijf dagen de tijd om te verhuizen naar een andere plaats, omdat de woning waarin de overheid hen opvangt, door een politieke beslissing gesloten wordt. Dat zorgt voor onnodige instabiliteit en weegt vooral zwaar op de vele kinderen en kwetsbare mensen met medische noden die wij opvangen.”

“Wij gaan niet akkoord met hoe deze regering opvangplaatsen sluit zonder rekening te houden met de asielzoekers en de vele begeleiders, onderwijzers, hulpverleners en vrijwilligers die hen overal in ons land bijstaan. We vragen een menswaardig beleid dat écht rekening houdt met kwetsbare mensen. Want mensen zijn geen conserven die je zonder gevolgen van hot naar her verplaatst”, verklaart Vandycke. 

Het kabinet laat Vandycke binnen om te praten. De overige actievoerders wachten buiten aan de rand van het Warandepark aan de overkant van Franckens kabinet. “Bij mijn dochter op de basisschool is dit jaar een meisje in de klas gekomen die gevlucht is naar België. Zij woonde eerst met haar familie in het Duitse deel van ons land, waar ze dus Duits heeft leren praten. Nu moet ze, door de overplaatsing, ineens Nederlands leren”, vertelt Eef Heylighen, net als Vandycke, werkzaam bij Vluchtelingenwerk.

“Francken houdt zich niet aan zijn belofte”

Wouter De Vriendt van Groen, federaal volksvertegenwoordiger en gemeenteraadslid in Oostende, is ook even langsgekomen om de actie te steunen. “Op zich hebben we bij Groen geen probleem met de afbouw van opvangcentra als er inderdaad minder nood is. Maar we hebben wel een probleem met de verplaatsing van mensen alsof het conserven zijn. Het gaat hier om centra die nog bewoond worden.”

“In februari heeft Theo Francken gezegd dat hij geen kinderen zou verplaatsen buiten de schoolvakanties om”, stelt De Vriendt. “Hij houdt zich blijkbaar niet aan zijn belofte aangezien zo veel gezinnen drie weken voor de zomervakantie nog moeten verhuizen. Dat is niet meer redelijk. Dat noem ik hakken met een botte bijl. Terwijl de afbouw ook op een realistische en menselijke manier uitgevoerd kan worden. Het gaat hier veelal om mensen met een traumatische ervaring, met hen moet met zorg worden omgegaan, zeker met de kinderen”, vindt De Vriendt.

“Daarom gaan we dit niet blauwblauw laten”, belooft hij. “We gaan Francken hiermee confronteren in het parlement.”

Posttraumatische stress

Advocaat vreemdelingenzaken Brecht De Schutter laat ook zijn stem horen tijdens de actie. De Schutter: “Ik werk aan verblijfsprocedures van verschillende families die in de situatie zitten die hier wordt aangeklaagd. Zo ga ik over de zaak van een Armeense familie met twee dochters, waarvan eentje lijdt aan een posttraumatische stressstoornis. Het 8-jarige meisje heeft daarom juist nood aan een stabiele opvang en geborgenheid. Ondertussen is de familie in september 2016 al gedwongen verplaatst van Charleroi naar Anderlecht en nu hebben ze 2 weken geleden het bericht gekregen dat ze naar Walhain moeten verhuizen. 

“Dat betekent dat ze van een grote stad plotseling naar een klein dorp moeten verhuizen. En de kinderen moeten van school veranderen”, gaat De Schutter verder. “Wat me vooral stoort is dat de verplaatsingen midden in het jaar plaatsvinden en dat die zo snel moeten gebeuren, binnen 5 dagen moet een familie vertrokken zijn. Voor dit Armeense gezin hebben we nog geprobeerd te lobbyen om de kinderen het schooljaar af te laten maken, maar dat bleek niet mogelijk te zijn. Helaas kan ik juridisch gezien verder niks aan de verplaatsing doen. Maar twee keer per jaar meer dan 50 kilometer moeten verhuizen en een nieuw netwerk moeten opbouwen, ik ben bang dat hierdoor de situatie van het meisje alleen maar verergert.”

Dochter wil niet van school wisselen

Voor een Iraakse vader die met zijn vrouw en drie kinderen sinds twee jaar in België verblijft, wordt het de derde keer dat ze moeten verhuizen. Zijn kinderen zijn 7, 5 en nog geen 1 jaar oud. Op dit moment wonen ze in een individuele opvangplaats van Vluchtelingenwerk Vlaanderen in Oostende. Wanneer precies en waar naartoe de volgende verhuizing zal plaatsvinden is nog niet bekend. De familie weet enkel dat het zal gebeuren voor eind juni, binnen drie weken dus, en dat ze opnieuw terug in een opvangcentrum terechtkomen. 

“Voorzieningen als badkamers, wc’s en keukens gaan we weer moeten delen. Moet je kind naar de wc, dan kan dat soms niet omdat er te weinig zijn. Uitgebreid voor je gezin koken is daar ook lastig. Bovendien zullen we dus zeker niet in Oostende kunnen blijven, want daar is geen opvangcentrum”, vertelt de vader, die samen met een talk ook aanwezig is op de actie. “Voor het einde van de maand krijgen we het nieuwe adres toegewezen en dan hebben we precies vijf dagen om onze spullen te pakken en te vertrekken.”

Hoe zijn kinderen daarop reageren? “Ze zijn van streek. Ze hebben al een trauma opgelopen tijdens de vlucht uit Irak, maar hier gaat de onrust gewoon door. Gisteren, toen we voor een VRT-reportage over onze situatie met de cameramannen en journalist naar buiten stapten, barstte mijn zoon van 5 in tranen uit omdat hij dacht dat we toen al weg moesten. En mijn dochter van 7 herhaalt stellig dat ze absoluut niet naar een andere school wil, omdat ze zich goed, veilig en zeker voelt bij de vriendinnen en docenten die ze nu heeft.”

Kabinet Francken wil lessen trekken

Na lang overleg komt Chantal Vandycke bij het kabinet van Francken naar buiten: “We hebben de boodschap van de actie bij het kabinet onder de aandacht gebracht. Onze eis is om in de toekomst maatregelen te treffen bij dergelijke afbouwoperaties om onmenselijke situaties te vermijden. Het kabinet heeft akte genomen van onze actie en boodschap en toegezegd samen met ons te willen zitten om lessen te trekken uit de uitgevoerde sluitingsoperaties.”