Decenniumdoelen 2017 is een samenwerkingsverband tussen 12 organisaties en sociale bewegingen dat de leefsituatie van mensen in armoede structureel wil verbeteren. In 2007 werden zes meetbare doelen opgesteld in evenveel domeinen ter bestrijding van de armoede die in 2017 gerealiseerd moeten zijn.

Om de vooruitgang op die domeinen te kunnen evalueren ontwikkelde Decennium 2017 samen met onderzoekscentrum OASeS van de Antwerpse universiteit de Armoedebarometer. Die toont de jaarlijkse evolutie van de armoede per domein. De eerste resultaten van de barometer zijn alarmerend.

Professor Jan Vranken van de Antwerpse universiteit had een groot aandeel in het tot stand komen van de Armoedebarometer. Hij licht de belangrijkste conclusies toe: “Wij zien slechts één positieve ontwikkeling: alleen inzake werk is de toestand verbeterd. Maar die conclusie heeft alles te maken met het jaar waaruit de cijfers dateren. In 2008 waren we nog maar aan het begin van de crisis en we mogen dus stellen dat recentere cijfers die ontwikkeling zullen ontkrachten.”

“Voor alle andere indicatoren is er een stagnering en vaak zelfs een achteruitgang geboekt. Enkele conclusies: mensen besparen op gezondheidszorg. Het percentage kinderen dat opgroeit in een gezin zonder inkomen is gestegen. Het aantal mensen dat zelf verklaart moeilijk rond te komen met hun inkomen is fors gestegen tot 14,8 procent van de bevolking. De laagste sociale uitkeringen zitten ruim onder de Europese armoedegrens. Huurders hebben steeds meer problemen om hun woning te verwarmen. De deelname aan het verenigingsleven is gedaald enzovoort.”

Vranken voegt er nog aan toe dat enkele indicatoren ontbreken in het onderzoek omdat er geen cijfers voor bestaan. Hij heeft het dan over cijfers omtrent armoede bij allochtonen, de uitsluiting van ICT en de duurzaamheid van jobs. “We weten wel dat de instroom naar werk tot voor de crisis verbeterd is, maar wat echt telt is de duurzaamheid van een job en daarover zijn geen cijfers.” Vranken roept dan ook op tot meer onderzoek.

Volgens Vranken is het ondertussen algemeen geweten dat armoede een structureel probleem is. “Ik hoop dat we dat nu ook eens gaan zien in het beleid. Ik wil niet het pessimisme verkondigen, maar eerder oproepen dat alle actoren die tegen armoede vechten nu eens aan hetzelfde zeel gaan trekken.”

Vakbonden deden te weinig

Voor die vakbonden is Vranken overigens niet mals. “Zij hebben de voorbije dertig jaar te weinig aandacht besteed aan armoede. Ik ben wel verheugd dat de vakbonden nu allemaal van dichtbij betrokken zijn bij de Decenniumdoelen 2017.”

De vakbonden moesten niet lang twijfelen om mee in Decenniumdoelen te stappen. Ann Van Laer, nationaal secretaris van het ACV, spreekt professor Vrancken tegen. “Het is niet zo dat wij de voorbije dertig jaar niets met armoede hebben gedaan. Armoede is een van de thema’s waarmee het ACV, en ruimer ook het ACW, sterk begaan zijn. De thema’s van onze beweging komen sterk overeen met de thema’s van het platform Decenniumdoelen 2017. Wij willen absoluut vermijden dat de mensen alleen komen te staan. Daarom zijn wij mee in het platform gestapt.”

Eddy Van Lancker, federaal secretaris van het ABVV, durft de hand wel in eigen boezem te steken. “De professor heeft gelijk als hij zegt dat wij te weinig rond armoede gewerkt hebben. Wij hebben ons te veel gericht op het inkomen. Daardoor hebben we de armoede niet structureel genoeg bestreden.”

Jobs versus armoede

Het ACLVB ziet in de corebusiness van de vakbonden – arbeid en sociale zekerheid – een sterk instrument om armoede te bestrijden. Nationaal secretaris Sabine Slegers: “Het hebben van een job is nog altijd een zeer belangrijke kapstok om armoede te voorkomen of om uit de armoede te klimmen. Vakbonden kunnen rond dat item heel wat doen.”

Werken met getuigen

Decenniumdoelen 2017 wil ervaringsdeskundigen in het debat betrekken en laten getuigen. Zo wil de coalitie de armoedebestrijding beter afstellen op de noden van de mensen. Swa Schryvers is zo’n ervaringsdeskundige en getuigt over het belang van een degelijke woning.

“Armoede is stress. Je leeft van dag tot dag of zelfs van uur tot uur. Hoe moet ik betalen voor de school van mijn kinderen? Hoe betaal ik eten? Hoe betaal ik de verwarming? Vroeger woonde ik in een krot samen met mijn vrouw en twee kinderen. Wij waren toen heel vaak ziek en hadden dus hoge dokterskosten. Nu woon ik in een sociale woning. Ik voel me veel gezonder en bespaar dus al op die kosten. Maar ik heb ook veel meer energie en heb opnieuw werk gevonden. Ons budget is verhoogd en wij kunnen meer besteden aan andere zaken dan de dokter.”

Frederic Vanhauwaert werkt nauw samen met Schryvers als coördinator van het ‘Vlaams netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen’. Hij reageert op de getuigenis met concrete eisen: “Decenniumdoelen 2017 wil 150.000 goede woningen extra tegen 2017. Daarvan moeten de helft sociale woningen zijn. Daarnaast willen wij een grotere substantiële huursubsidie.”

Armoedegrens omhoog: 1,5 miljard euro

Decenniumdoelen 2017 wil de armoedegrens omhoog trekken. “Voorlopig ligt die grens op 899 euro. Dat is veel te laag”, legt Daniëlle Colsoul van Welzijnszorg uit. “Die armoedegrens optrekken zal 1,5 miljard euro kosten. Dat is uiteraard veel geld, maar dat is volgens ons ook zeker haalbaar. Het staat alleszins vast dat de voorbije jaren onvoldoende stappen zijn ondernomen.”