Vandaag verscheen een petitie tegen euthanasie omwille van uitzichtloos psychisch lijden die ik mee ondertekende. Om dit standpunt beter toe te lichten wil ik even getuigen uit de kliniek. Sinds meer dan 20 jaar ben ik beleidsverantwoordelijke psychiater van een klinisch psychotherapeutisch behandelmilieu voor angst-, stemmings- en persoonlijkheidsproblemen. Ik ontmoette er al ontelbare patiënten die meerdere zelfmoordpogingen op hun actief hadden, lange tijd suïcidaal bleven en/of een vraag naar euthanasie formuleerden.
Op dat moment ervaren ze hun psychisch lijden uiteraard als ondraaglijk. Ze zien de dood als de enige resterende nooduitgang. Ze verlangen naar rust en vrede: de befaamde koele meren des doods. Dit doodsverlangen kan ingegeven zijn door een majeur depressieve toestand. Deze kan in de regel wel degelijk medisch-psychiatrisch en psychotherapeutisch behandeld worden. Zgn ‘therapieresistente’ depressies zijn doorgaans immers blijk van opgeven vanwege niet of onvoldoende psychotherapeutisch geschoolde hulpverleners die zich onvoldoende rekenschap geven van de beperkingen van eigen draagkracht of kunnen. Veel vaker gaat het bij deze patiënten om een poging te ontsnappen aan massale verlatingswoede of -depressie dan wel aan achtervolgende posttraumatische herbelevingen.
Jarenlange intensieve zorgen en psychotherapie zijn dan nodig om dit tij van zelfdestructie en/of -evacuatie daadwerkelijk te keren. Dit soort behandeling is natuurlijk zeer tijd- en energierovend. Ze veronderstelt gepaste en gespecialiseerde deskundigheid en een robuust empathisch vermogen. Het past niet in het huidig klimaat van managed care en protocollaire behandeling. Hoe fel contrasteren nota bene de middelen die men bereid is voor dit levensbedreigend psychisch lijden te investeren met die welke bij diverse somatische en in het bijzonder kankerpathologie worden aangewend. Het gaat nochtans evenzeer om kwaadaardige en/of gemetastaseerde processen. Hier en daar zoekt een patiënt zelf contact met een Leifarts.
Bepaalde psychiaters onder hen zijn dan om hun standpunten gekend. Soms gaat het om een niet psychiatrisch of psychotherapeutisch deskundige Leifarts die op basis van luttele contacten over complexe materies moet oordelen. Het advies van behandelaren kan daarbij zonder probleem naast zich worden neergelegd. Als familie of andere omgeving de vraag ondersteunt kan dit in mijn ervaring net zo geïnterpreteerd worden als verlating dan als steun. Het is natuurlijk gemakkelijker en goedkoper een leven te beëindigen dan omgekeerd meer en zelfs voorbij de zgn nuttigheid of rendement in de zorg en behandeling van deze problematiek te in blijven investeren.
Volgens de huidige wetgeving wordt een grondige en oordeelkundige afweging misschien toch onvoldoende gewaarborgd. Hoe kunnen gevoelens van uitzichtloosheid überhaupt geobjectiveerd worden? Wat is welk mensenleven waard? Is hedonisme te verkiezen boven een wijsheid die helaas nooit zonder smart is? Er zijn genoeg redenen om een petitie te ondersteunen tegen een wetgeving die het licht op groen zet voor de meest radicale vermijding van een lijden dat bij uitstek menschlich, alzumenschlich is. Hopelijk kunnen hier en daar de talrijke (ex)patiënten en/of ervaringsdeskundigen getuigen van positieve kenteringen die ze ooit gedurende lange tijd voor ondenkbaar of onmogelijk hadden gehouden. We zijn allemaal door anderen op de wereld geworpen. We hebben er nooit zelf om gevraagd. Om te blijven leven hebben we de liefde en zorg van de ander nodig. Zonder dit verlangen ons een leven te geven is er geen leven.
