Momenteel zijn 813 Argentijnen aangehouden voor misdaden tegen de menselijkheid tijdens de dictatuur (1976-1983). Daarvan heeft bijna 38 procent huisarrest.

De rechter kan dat regime toekennen aan wie berecht wordt, of al veroordeeld is, en ouder is dan zeventig, terminaal ziek is of gezondheidsproblemen heeft die niet in de gevangenis kunnen worden behandeld.

Fietsend door Buenos Aires

De regels van het huisarrest worden vaak geschonden, zegt advocaat Alan Iud van de Vereniging van Grootmoeders van de Plaza de Mayo, een organisatie die kleinkinderen opspoort die tijdens de dictatuur verdwenen zijn.

Zo werd Carlos Hidalgo Garzón, een voormalige agent van de militaire inlichtingendienst, vorige maand gesignaleerd terwijl hij door Buenos Aires fietste. Hij staat terecht voor meer dan tweehonderd misdaden tegen de menselijkheid en is al veroordeeld voor de illegale adoptie van Laura Catalina de Sanctis, dochter van een vermist paar.

Het was De Sanctis zelf die de fietsende man herkende. Hij stond onder huisarrest in een geriatrisch centrum. De Sanctis stapte naar het gerecht. Het huisarrest is ondertussen ingetrokken: Hidalgo is naar een ziekenafdeling van een gevangenis overgebracht.

Martelcentrum

Deze maand werd gynaecoloog Jorge Luis Magnacco gezien terwijl hij met zijn vrouw op straat wandelde. Magnacco werd veroordeeld voor de diefstal van minderjarigen.

Hij staat ook terecht voor de vele bevallingen die hij uitvoerde in de Mechanicaschool van de Marine (ESMA), het beruchte detentie- en martelcentrum in Buenos Aires.

Leden van de groep Hijos (Spaanse afkorting voor Zonen en Dochters voor Identiteit en Gerechtigheid en tegen het Vergeten en de Stilte) filmden hoe Magnacco eerst een winkelcentrum en vervolgens een restaurant binnenging. Ook hij is ondertussen naar een gevangenis overgebracht.

Mensenrechtenorganisaties zijn niet tegen het huisarrest, maar het kan niet dat er geen controle of toezicht is, zeggen ze. “Huisarrest is geen vrijlating, de rechter zou het moeten controleren”, zegt Lorena Balardini, onderzoekscoördinator van het CELS, een studiecentrum dat zich met mensenrechtenthema’s bezighoudt.

“Het huisarrest beperken is geen optie, want het maakt deel uit van de garanties die de procedure voor welke misdaad ook biedt. Maar men kan de gedetineerde evenmin zelf laten bepalen wat hij doet.”

Ook Iud, advocaat van de Grootmoeders van de Plaza de Mayo, is niet tegen “het principe van huisarrest om humanitaire redenen, dat geval per geval beoordeeld wordt. Maar als het eenmaal is toegekend, dan moet er controle zijn, en die is er vandaag niet”.

Het is de rechtbank die moet nagaan of het huisarrest wordt gerespecteerd, zegt Iud. “Dat kan via een verrassingsbezoek, een telefonische oproep of bewaking. Men moet een mechanisme vinden, want vandaag is er geen enkele controle, en de veroordeelden weten dat.”

In de rechtszaken rond de repressie tijdens de dictatuur worden momenteel 1013 mensen berecht en zijn er al 378 veroordeeld. Het aantal veroordelingen is sinds 2008 vervijfvoudigd omdat meerdere zaken zijn samengevoegd.