Flexibilisering van arbeidsrechten in Honduras
Sinds de staatsgreep van 2009 probeert het Hondurese regime naar buiten toe het imago te creëren van een regering van verzoening en nationale eenheid. In realiteit werkt zij echter hard aan een neoliberale agenda, die zal leiden tot verdere uitholling en flexibilisering van arbeidsrechten. Daardoor wordt het voor de Hondurese vakbeweging nog moeilijker om op te komen voor collectieve belangen en arbeidszekerheid.
Uitverkoop in drievoud
Aanvallen op verworven sociale rechten vinden op dit moment vrijwel overal plaats en wat dat betreft, is de Hondurese situatie niet uniek. Van de gang van zaken in dit land na de militaire coup in 2009, gaat echter een specifieke tragiek uit. Nadat een groot deel van de Hondurese bevolking zich heldhaftig verzette tegen de coupplegers, heeft zij moeten toezien hoe deze machthebbers zich uiteindelijk toch als de facto regering hebben weten te installeren. Dit regime misbruikt momenteel haar onwettig verkregen absolute machtsoverwicht binnen het parlement, om er in hoog tempo neoliberale wetsvoorstellen door te krijgen.
Enerzijds wordt er ingezet op de afbraak van de publieke sector door privatisering van staatsbedrijven. Anderzijds opent men de aanval op de arbeidsregulering en de vakbonden, door het regeringsvoorstel om delen van Hondurees grondgebied, via concessies onder bewind van buitenlandse investeerders te plaatsen. Deze “verkoop” van de Hondurese soevereiniteit wordt voorgesteld als een goede manier om investeringen aan te trekken en moet als voorbeeld dienen voor de toekomstige flexibele wetgeving in heel Honduras.
Ten slotte worden er grote wijzigingen aangebracht in de huidige arbeidsrechten, onder andere door de introductie van uurlooncontracten.
Arbeidscontracten per uur
Informele arbeid en tijdelijke arbeidscontracten vormen in de kleinere moeilijk te controleren bedrijven in Honduras al lang de regel. Grote bedrijven kwamen tot nog toe echter niet zomaar onder de Hondurese wet uit: voor productietaken met een permanent karakter moeten uitgevoerd worden door arbeiders met vaste arbeidscontracten van onbepaalde duur.
Eind 2010 werd echter per decreet aangekondigd dat hierin verandering kwam. Onder het voorwendsel van de lancering van een banenproject dat de toegang tot werk en de contractering van jongeren moest vergemakkelijken, werd de mogelijkheid van uurlooncontracten gecreëerd.
Carlos H. Reyes (voorzitter van fos-partner STIBYS) legt uit: “De regering gaat met dit beleid regelrecht in tegen onze grondwet. Die stelt dat de staat maatregelen moet nemen die de arbeidszekerheid van de bevolking bevorderen. Door deze wet wordt het voor werkgevers juist heel aantrekkelijk om vaste werknemers te vervangen door tijdelijke arbeidscontracten, waarbij ze veel minder sociale verplichtingen hebben en die flexibel zijn in te zetten.”
Naar de IAO
De Hondurese vakbeweging heeft langs verschillende wegen geprobeerd om de wetgeving terug te draaien. De grootste ontgoocheling daarbij was het gebrek aan steun vanuit de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO).
Carlos: “Binnen Honduras hebben we een poging gedaan om het wetsvoorstel ongrondwettig te verklaren, maar deze aanklacht werd afgewezen; geen verrassing binnen de huidige politieke context. Daarnaast hebben we als vakcentrales een aanklacht gedaan bij de IAO. Hoewel de IAO tijdens de gesprekken alle begrip toonde voor onze bezorgdheden, steekt het dat zij uiteindelijk in hun schriftelijke aanbevelingen alleen zeer vage uitspraken doet, die zowel de vakbonden als de regering in hun voordeel kunnen interpreteren.”
Neoliberaal laboratorium
Hoewel de vakcentrales de moed niet opgeven en bezig zijn getuigenissen te verzamelen die hun argumenten tegen de wetgeving kracht bij zetten, moet toch gevreesd worden dat het beleid onomkeerbaar is. De Hondurese vakbeweging gaat door de gevolgen van deze en andere neoliberale maatregelen een zware tijd tegemoet in haar gevecht tegen flexibilisering, informalisering en syndicale repressie.
Carlos: “Het ministerie van Arbeid voert al een paar maanden een grootscheepse mediacampagne, omdat aan het eind van het jaar beslist wordt of dit tijdelijke voorstel wordt omgezet in permanente wetgeving. Het ministerie beweert dat door het wetsvoorstel al meer dan 100.000 nieuwe banen gecreëerd zouden zijn. Dit is volslagen onzin en dit hebben we als vakcentrales weerlegd bij de regering. Ten eerste heeft het ministerie helemaal geen betrouwbare cijfers over de effecten van de maatregel, want ze geeft zelf toe dat werkgevers hun tijdelijke contracten niet registeren. Ten tweede gaat het helemaal niet om nieuwe werkgelegenheid, maar juist om vervanging van permanente door tijdelijke arbeidsplaatsen. Precies waar we bang voor zijn. Als Honduras werkelijk in 1 jaar tijd 100.000 nieuwe arbeidsplaatsen zou creëren, dan zouden we hier een enorme economische groei hebben gehad en dat is totaal niet het geval.
We proberen nu getuigenissen te verzamelen van mensen die in de praktijk door de maatregel worden getroffen, maar het probleem is dat dit vooral gebeurt in bedrijven waar de vakbeweging niet aanwezig is. Bovendien zijn mensen heel bang om zich aan te sluiten of om te getuigen omdat ze hun baan niet willen verliezen. Het is daarom heel moeilijk om iets tegen het beleid te doen en dus zal de wet er wel definitief doorkomen in het parlement. Honduras is momenteel het laboratorium van neoliberaal beleid in de regio. Er komen volgende jaar nieuwe verkiezingen aan. Hopelijk lukt het ons om met de nieuwe verzetspartij LIBRE te winnen of in elk geval effectiever oppositie te voeren.”
01 februari 2013
Auteur: Frank Lensink
