Het neoliberale mantra is ons welbekend. De crisis moet opgelost worden door ‘structurele en diepgaande hervormingen op de arbeidsmarkt’. Lees: de (lagere) lonen moeten naar beneden, het moet gemakkelijker zijn om mensen aan te nemen en te ontslaan, de ondernemingen moeten meer vrijheid krijgen in het bepalen van de arbeidsvoorwaarden en ga zo maar door. Recent onderzoek Artha & De Haan (2011) werpt eerder een ander licht op de zaak. Hun onderzoek toont aan dat arbeidsmarktflexibilisering niet de oplossing is, maar eerder een obstakel voor hernieuwde groei.

Artha & De Haan (2011) onderzochten het effect van arbeidsmarktflexibilisering op de diepte (hoeveel de economie kromp) en de lengte (hoeveel maanden de crisis duurde) van de recente crisis. Zo keken ze naar de regulering op het aannemen en ontslaan van werknemers, de mate van centralisatie van het collectief overleg, de kosten om een werknemer te ontslaan, de aanwezigheid van een minimumloon en de kosten die gepaard gaan met het aannemen van werknemers. Naast deze elementen werden verschillende controlevariabelen in rekening gebracht zoals de openheid van de economie, het type export, de made van financiële integratie, de inflatie en ga zo maar door.

Hun econometrische analyses tonen aan dat arbeidsmarktflexibiliteit geen enkele relatie heeft met de diepte van de recessie in de verschillende landen. Er werd enkel een relatie gevonden tussen de kosten om iemand aan te nemen en de diepte van de recessie: hoe lager deze kosten, hoe minder diep de recessie toeslaat in een land. Als dezelfde analyse gedaan wordt tegenover de lengte van de crisis, komen de onderzoekers tot andere resultaten. Hoewel er alweer geen relatie te vinden is tussen variabelen zoals regulering op het aannemen en ontslaan van werknemers of de centralisering van het collectief overleg, tonen de cijfers een duidelijk verband tussen ontslagkosten, de  minimumlonen en de lengte van de crisis. Lage ontslagkosten en lage minimumlonen verlengen de crisisperiode en vertragen het herstel.

De auteurs verklaren dit doordat een verlaging van de ontslagkosten er niet toe leiden dat werkgevers meer mensen aannemen (omdat het risico minder is), maar enkel dat ze sneller mensen ontslaan. Dit, samen met het minimumloon, zou verantwoordelijk zijn voor een sneller herstel.

Dit onderzoek toont dus aan dat arbeidsmarktflexibilisering helemaal geen garantie is tot een snel herstel van de economie. Enkel het ‘flexibiliseren’ van de procedure om mensen aan te nemen blijkt een relatie te hebben met de diepte van de recessie. Daarnaast bemoeilijken bepaalde vormen van arbeidsmarktflexibilisering (lage ontslagkosten, een laag minimumloon) net het herstel. Deze cijfers staan in volledig contrast met de roep van vele neo-liberale opiniemakers die stellen dat ‘diepgaande hervormingen op de arbeidsmarkt’ onontkoombaar zijn en dat het gereguleerde karakter van onze economie het herstel en de groei bemoeilijkt.

Het beleid moet zich niet stoelen op leugens die lang genoeg herhaald zijn, maar op deze factoren die bewezen zijn dat ze een herstel bespoedigen en een volgende crisis kunnen voorkomen. Als het over de arbeidsmarkt gaat, moet de focus liggen op het versimpelen van de regels om mensen aan te nemen, niet op verlagen van de ontslagkosten of de minimumlonen.

Stan De Spiegelaere

Bronnen:
Artha, I. K. D. S., & de Haan, J. (2011). Labor Market Flexibility and the Impact of the Financial Crisis. Kyklos, 64(2), 213–230. doi:10.1111/j.1467-6435.2011.00503.x