De gemeenteraad van Antwerpen bespaarde op sociaal werk en jeugdwerk. Projectsubsidies voor cultuur werden helemaal geschrapt. Indexeringen werden niet toegepast voor organisaties, en de openbare diensten trokken aan de alarmbel omdat kwaliteitsvolle dienstverlening aan de burger onder druk staat.

Eén van de partners in dit verbond, ACOD Lokale en Regionale Besturen, zegt het zo: “Onze stad kan niet zonder sterke openbare en betaalbare diensten. We staan altijd klaar voor burgers, ook tijdens de coronacrisis, energiecrisis, Oekraïnecrisis, cyberaanval… Ondanks de grote maatschappelijke en stedelijke uitdagingen, blijft men besparen op personeel. Het gevolg is dat mensen uitvallen door de werkdruk en dat de kwaliteit van de dienstverlening voor de burger onder druk staat.”

Naast de volledige indexering van de werkingsmiddelen en het teug toekennen van projectsubsidies eisen de organisaties ook dat de dialoog tussen de stad en de sectoren terug opgestart wordt. Er moet opnieuw geluisterd worden.

Luisteren deden wij alvast. Wij spraken met An Buelens van Sociaal Werk Actie Netwerk (SWAN), Tijs Hostyn van ACV Puls, en Sara Eelen van Hart Boven Hard.

Bouwen aan de fundamenten

Wat bedoelen jullie eigenlijk, het cement van de samenleving?

An: “Het gaat over organisaties en sectoren die onmisbaar en essentieel zijn voor de samenleving.”

Tijs: “Elke Antwerpenaar maakt gebruik van de dienstverlening van de stad. Het is heel belangrijk om de mensen die het moeilijk hebben ook mee te krijgen, zoals bijvoorbeeld het sociaal werk. Maar ook cultuur, dat brengt mensen samen, en zo krijg je een echte samen-leving. En de kinderopvang. Zonder kinderopvang kunnen een heleboel ouders niet naar hun werk gaan. Neem hen dat af, en ze participeren minder aan de samenleving”

Sara: “Onze slogan is ook een reactie op het beleid in Antwerpen. Nu worden deze sectoren gezien als subsidieslurpers. De winst die je als samenleving genereert door te investeren in deze sectoren wordt niet voldoende gezien.”

An: “En daarnaast zien we in een stad als Antwerpen ook hoeveel geld er kan gaan naar het bouwen van prestigeprojecten. Er is een echte bouwwoede aan de gang in Antwerpen. Dat toont aan dat er eigenlijk echt wel geld is. Wij bouwen aan de fundamenten van onze maatschappij, en de meerwaarde daarvan wordt te weinig gezien. Daarom voeren we actie met emmers cement en bakstenen.”

Tijs: “De Canon van Vlaanderen is recent voorgesteld. De Vlaamse Regering kijkt graag naar de grote kunstenaars van vroeger, en terecht, maar ze denken er niet aan om nieuwe kunstenaars kansen te geven. Projectsubsidies hielpen jonge kunstenaars om in samenwerking met gevestigde cultuurhuizen een start te nemen. Nu zijn al die projectsubsidies geschrapt. Artistiek vernieuwen wordt dan veel moeilijker.”

Maar is het zo belangrijk om cultuur, kinderopvang en sociaal werk in publieke handen te houden? Kan de privé dat niet overnemen?

An: “Een privébedrijf moet winst maken. Er wordt al veel overgelaten aan de markt, bijvoorbeeld in de ouderenzorg en kinderzorg. Je hebt nu tot 9 kinderen per begeleider. Sociaal werkers krijgen nog tien minuten per cliënt om hun werk te doen. Zo gaat de kwaliteit onvermijdelijk naar beneden.”

Tijs: “In de cultuursector betekent privatiseren een verschraling van het aanbod. Als je enkel inzet op winst maken, dan maak je de keuze om enkel voor een groot publiek te werken. Subsidies laten je toe om ook een ander publiek te bereiken. Je kan dan ook nieuwe dingen ontwikkelen, experimenteren. Wat vandaag een klein publiek aanspreekt is morgen misschien heel populair bij een breed publiek.”

Sara: “Commercieel werken in cultuur is ook werken voor een publiek dat geld heeft. Cultuur moet ook andere doelgroepen bereiken, jongeren of mensen in armoede bijvoorbeeld.”

An: “Ieder individu heeft grondrechten, bepaalde zaken waar de samenleving voor moet zorgen. Het is de verantwoordelijkheid van de overheid om die rechten waar te maken. Denk aan de kinderopvang, dat is een recht voor iedereen, ook voor de meest kwetsbaren onder ons.”

Niet evident om je uit te spreken

Durven de werknemers in de non-profit nog reageren als er bespaard en geprivatiseerd wordt?

An: “Wij hebben een honderdtal mensen bevraagd. Meer dan  60% van het personeel zegt dat ze minder tevreden zijn dan een jaar geleden, door de werkdruk, maar ook door een toenemend wantrouwen vanuit de overheid. Er zijn veel mensen die zich daartegen uitspreken, kijk maar naar de betogingen van de social profit waar altijd veel volk komt opdagen. Maar je ziet ook mensen niet meer durven reageren, uit angst om middelen te verliezen. Dit zorgt er mee voor er concurrentie komt tussen sociale organisaties of dat organisaties zich terugplooien op hun eigen organisatie. Met SWAN willen we ervoor zorgen dat de mensen in de sector terug met elkaar spreken, en hun kritische rol in de samenleving opnemen. Die staat steeds meer onder druk.”

Tijs: “De mensen die in onze sectoren werken zijn het ook beu dat ze zo weinig erkenning en waardering krijgen voor hun werk. Los van loon en arbeidsvoorwaarden, als er over hen wordt verteld dat het profiteurs zijn en dat ze beter zouden gaan werken voor hun centjes, dat raakt hen wel. Maar het is niet evident om je uit te spreken en in actie te komen. Wij brengen hen samen.”

An: “In jullie sector is het toch begonnen met het schrappen van de projectsubsidies. Toen is er een grote protestbeweging begonnen, met de studenten van For Future als motor.”

Verwachten de mensen die een beroep doen op sociaal werk en cultuur niet vooral een goede dienstverlening? Moet je het met hen ook over politiek hebben?

An: “Het gesprek dat je met hen aangaat gaat over hun eigen situatie. Ze komen binnen omdat ze praktische hulp nodig hebben, of nood hebben aan contact, maar dan ontdekken ze dat veel anderen hetzelfde meemaken, en dat ze vooruit komen door samen aan hetzelfde zeel te trekken. Maar de organisaties hebben steeds minder ruimte om dat gesprek met de mensen aan te gaan. Ze durven het niet meer, volgen gewoon het beleid. Met SWAN willen we de pijlen juist richten: naar het lokaal en bovenlokaal beleid die beslissingen nemen en niet naar elkaar als sociaal werkers. Daarom dat een goede maatschappelijke en politieke analyse noodzakelijk is. Dus ja, wij hebben het zeker ook politiek.”

“Ook in de sociale sector speelt die angst. Het blijft moeilijk om mensen te doen geloven in alternatieven. Ze krijgen telkens te horen dat er bespaard moet worden, dat we door de zure appel moeten bijten. Wij moeten aan het bewustzijn werken, het kàn anders.”

Zijn we niet te braaf? Durven de medewerkers nog activist te zijn?

Sara: “Ik denk dat we verschillende vormen van activisme nodig hebben. Ik snap dat niet iedereen meteen op straat wil komen, daarom dat we ook kleine, laagdrempelige acties ontwikkelen.”

An: “We moeten het breed zien. Zoals Remco Campert zei, verzet is ook gewoon een vraag stellen. In gesprek gaan met elkaar. Gewoon je mond opentrekken op je werk is al heel wat. Maar ook actievoeren hoort erbij.”

De impact van bezuinigingen tonen

Volgend jaar zijn er lokale, Vlaamse en federale verkiezingen. Wat zouden volgens jullie de thema’s moeten zijn waar de campagnes van de partijen over gaan?

An: “Dan denk ik bijvoorbeeld aan de kinderzorg. Iedereen wil toch dat hun kind goed wordt opgevangen, dat je kind goed verzorgd wordt en de aandacht krijgt die het verdient. Veel mensen, op welke partij ze ook stemmen, zullen dat belangrijk vinden.”

Tijs: “De mensen moeten door de schone schijn, door de prestigeprojecten heen leren kijken. We moeten tonen wat er aan de onderkant van de samenleving aan het gebeuren is. Wat de impact van bezuinigingen is op al die kleine organisaties, in de openbare diensten, en op iedereen die in Antwerpen woont. De mensen willen kinderopvang, ze willen ook dat er wordt omgezien naar de zwakkeren in de maatschappij. Ze willen goede openbare diensten en toegankelijke cultuur.”

Het houdt ook niet op na deze ene actie?

An: “Neen, we moeten verder gaan met deze beweging. We merken dat dit een sterk en krachtig bondgenootschap is. Ieder vertrekt vanuit de eigen praktijk, brengt eigen verhalen in, maar onze rode draad is heel verbindend en gemeenschappelijk. We houden nu een symbolische actie, maar plannen in het najaar een grote manifestatie. En ook bovenlokaal voeren we mee actie. Zo zullen we op 13 juni mee aansluiten op de actie van de social-profit. Want één ding is zeker: er is wel een alternatief en daar bouwen we graag mee aan, schouder-aan-schouder.”

Je kan mee je stem laten horen vanavond om 18u30 aan het Stadhuis in Antwerpen, aan de kant van de Suikerrui.