Vooroordelen iets anders dan ‘antisemitisme’

Volgens het onderzoek is antisemiet wie met volgende uitspraken akkoord gaat:
– Joden willen alles domineren;
– de meeste Joden denken dat ze beter zijn dan andere mensen;
– wanneer je met een Jood zaken doet, moet je extra alert zijn;
– Joden hitsen op tot oorlog en geven steeds de anderen de schuld.
Antisemitisme wordt in het onderzoek verder ‘anti-Joodssentiment’ en ‘Jodenhaat’ genoemd.

Deze vier (voor)oordelen zomaar beschouwen als indicaties van antisemitisme is ongezien en wetenschappelijk onverantwoord. Temeer ook dat moslims, voor zover zij van Arabische afkomst zijn, zelf ‘semieten’ zijn, en zij historisch ook voorwerp geweest zijn van gelijkaardige structurele en ideologische discriminaties door de eeuwen heen als het geval geweest is met de Joden, die evenwel onder het nationaalsocialisme als bevolkingssgroep werden geviseerd om uitgeroeid te worden (hetgeen veel verder gaat dan antisemitisme).

Het is dus ook uit historisch oogpunt onzin om het ‘antisemitisme’ van ‘moslims’ uit z’n context te rukken en het op één lijn te plaatsen met het (hardnekkige) katholieke antisemitisme, laat staan het nationaalsocialistische antisemitisme die de vernietiging van de Joden als bevolkingsgroep tot doel had.

Moslims in het Nederlandstalige onderwijs?

Het gaat hierbij blijkbaar om ‘moslimleerlingen’ in het Nederlandstalig onderwijs, maar zijn het ook Nederlandstalige moslims? Bijvoorbeeld  is aan hen gevraagd of zij moslims zijn, of is voortgegaan op hun nationaliteit, en met hoeveel zijn ze? En geldt deze zogenaamde ‘vaststelling’ voor alle moslims in Brussel, ook de Franstalige? Of gaat het om allochtonen die al het niet-verwerkte Vlaamse en katholieke verleden hebben ‘geïntegreerd’?

Antisemitisme: een racistische provocatie?

Door dit amalgaam aan betekenissen wordt het onderzoek van de equipe van Mark Elchardus (VUB) een stigmatiserende en racistische provocatie die thuishoort in een anti-islamitisch of zelfs islamofoob plaatje, de VUB en elke vrijdenker onwaardig.

Het is eigenlijk een triestig schouwspel om de vrijdenkers te zien uithalen met de hamer van het katholieke en nationaalsocialistische onverwerkte verleden in Vlaanderen om de moslims te treffen, de nieuwe zondebokken.

In feite zou tegen Elchardus en zijn equipe jeugdonderzoek een aanklacht tegen racisme kunnen worden ingediend om twee redenen:

1. Ridiculisering van het antisemitisme:

Antisemiet zijn vanwege de hierboven aangehaalde vraagstelling is het ‘echte’ antisemitisme lachwekkend maken en de Holocaust relativeren door het vooroordeel op hetzelfde niveau te zetten als de nationaalsocialistische opstelling die tot de Jodenvernietiging geleid heeft.

2. Moslimjongeren ten onrechte antisemitisme in de schoenen schuiven waar het opvattingen, vooroordelen betreft waarbij de verwarring Israël/Jood bewust niet wordt geëxpliciteerd en tot stellingnamen leidt waaruit wat antisemtisme betreft geen enkele conclusie mag of kan worden getrokken.

En als het anti-Isräel-standpunt zou zijn bevraagd?

Antisemiet is hij die vindt dat:
– Israël alles willen domineren;
– de meeste Joodse inwoners van Israël denken dat ze beter zijn dan andere mensen;
– wanneer je met Israël zaken doet, je extra alert moet zijn;
– israël tot oorlog ophitst en steeds de anderen de schuld geeft.

Zowel autochtonen, moslims als andere allochtonen zouden zich hier wel eens in meerderheid kunnen achterstellen, het expliciteert het meest het (voor)oordeel waar de onderzoekers naar gezocht hebben, alleen heeft het met de houding t.a.v. Israël en niets met antisemitisme te maken.

En als het om islamofobie zou gaan?

Islamofoob is hij die vindt dat:
– moslims alles willen domineren;
– de meeste moslims denken dat ze beter zijn dan andere mensen;
– wanneer je met een moslim zaken doet, je extra alert moet zijn;
– moslims tot oorlog ophitsen en steeds de anderen de schuld geven.

Gegarandeerd meer dan de helft van alle niet-moslims, en allicht een goed aantal moslims, zullen deze gemeenplaatsen ondersteunen. Alleen is er op deze basis geen enkele conclusie mogelijk wat islamfobie betreft.

Wanneer komt de wetenschap op voor zichzelf?

De Brusselse moslimjeugd zo stigmatiseren is een sterk staaltje van de degeneratie van morele en wetenschappelijke normen. Maar goed dat wetenschap, zoals de media, maar in zeer beperkte mate impact hebben op de werkelijkheid. Maar waar blijft de wetenschap die haar kop eens uit het zand trekt? Wanneer maken zij eens de kritische analyse van hun collega’s?

Welk beeld van de Brusselse jongeren?

Het onderzoek is gebeurd in de Nederlandstalige scholen in Brussel. Via de identificatiekenmerken zou een interessant beeld kunnen worden opgehangen van de Brusselse schoolbevolking: welke leeftijden, hoeveel mannen/vrouwen, hoeveel zijn er van Brussel, hoeveel van de Rand, hoeveel moslims in de onderzochte groep en hoe wordt dit bepaald, hoeveel niet-moslims en welke andere religies, hoeveel vreemdelingen, hoeveel Belg-geworden vreemdelingen of kinderen van Belg-geworden vreemdelingen, wat is de spreektaal, welke de thuistaal? Enz.

Wie heeft er een link naar het onderzoek? Of kent iemand de antwoorden? Misschien staan in het rapport meer nuances dan uit de persartikellen op te maken was, en moeten we meer nuances maken.

Jan Hertogen

Jan Hertogen is socioloog.

‘Jong in Brussel’ is het rapport van het Jeugdonderzoeksplatform (JOP)  van de VUB, de KU Leuven en de Universiteit Gent.