Dit was voor velen de laatste druppel. Sinds de AKP-regering (de AKP is een rechts-conservatieve partij) het land regeert, wordt Turkije geconfronteerd met één van de meest autoritaire regeringen sinds de stichting van de Turkse republiek.

Abortus wordt streng gecontroleerd en beperkt, de verkoop van alcohol is aan banden gelegd, mensen krijgen een berisping als ze elkaar kussen in een metrostation, gevallen van verkrachting van vrouwen zijn de laatste jaren ongelooflijk toegenomen en er zijn vele andere beschamende voorbeelden te geven.

De republikeinen hebben hun ‘gerespecteerde’ positie verloren (ze hadden de meerderheid stevig in handen sinds het prille begin van de Turkse republiek in 1923). Het Turkse leger, de ooit zo machtige staat-in de-staat, heeft ook veel van zijn aanzien en prestige verloren door de gerichte maatregelen van de AKP-regering onder Erdogan.

Controlemechanisme van verdeel-en-heers

Net als elke staat gebruikt de huidige Turkse regering het controlemechanisme van verdeel-en-heers. Maar dan was er de dag dat de mensen zeiden: “We hebben er genoeg van!”. Ze kwamen in opstand tegen de ondemocratische kanten van het politieke bedrijf in dit land.

De demonstranten die het Gezi-Park gingen beschermen, waren aanvankelijk vooral jonge milieuactivisten. Maar na de brute aanval van de oproerpolitie om 5 uur in de ochtend – toen de meeste demonstranten nog aan het slapen waren in hun tenten – groeide het protest snel aan. Duizenden mensen kwamen ter ondersteuning naar het Taksim-plein en schreeuwden het uit tegen de brutale repressie.

Republikeinen riepen: “Wij zijn de soldaten van Atatürk”. De AKP-aanhangers van de premier schreeuwden: “Wij zijn de soldaten van Tayyip” (Tayyip is de tweede naam van premier Erdogan). En toen begonnen we ook de slogans van de antimilitaristische activisten te horen en te zien. Zij luidden onder meer: “We zijn niet van plan om iemands soldaat te zijn”.

En toen begonnen we ook de slogans van de antimilitaristische activisten te horen en te zien. Zij luidden onder meer: “We zijn niet van plan om iemands soldaat te zijn”

Grote solidariteit onder demonstranten van zeer uiteenlopende opvattingen

Na de derde dag van politierepressie tegen de demonstranten begonnen er geruchten te circuleren dat het leger de controle zou overnemen en de politie zou stoppen. Het antwoord van de mensen die verzet boden op het Taksim-plein was heel duidelijk: we willen dat de politie onmiddellijk ophoudt met ons aan te vallen, maar we willen geenszins een inmenging van het leger. We willen geen enkele staatsmacht die ons vreedzaam verzet komt onderdrukken!

Er is een grote solidariteit gegroeid onder de demonstranten die zeer uiteenlopende – vaak totaal tegengestelde – politieke opvattingen hebben. Voor het begin van de recente gebeurtenissen was het gewoon ondenkbaar om mensen samen te zien strijden voor deze ideeën, maar nu hebben we gezien en geleerd dat we dat kunnen.

Lessen in respect

Uit respect voor alternatieve meningen, schreeuwen de republikeinen hun aanvankelijke slogans niet meer. Deze leerschool hebben ook de LGBTT-mensen en de vrouwenbeweging (nvdr: LGBTT = Lesbian, Gay, Bisexual, Transvestite, Transsexual) doorgemaakt. Bij het begin van het verzet, hebben vele mensen gebruik gemaakt van de traditionele Turkse scheldwoorden die meestal tegen LGBTT-mensen worden gebruikt om in negatieve termen te spreken over de overheid.

Nu echter is er een veel groter bewustzijn gegroeid over de negatieve impact van het gebruik van die scheldwoorden. Vele feministen en LGBTT-activisten hebben de demonstranten opgeroepen om ze niet langer te gebruiken. Mensen zijn daardoor voorzichtiger geworden om niemand onnodig te discrimineren.

Dit is een grote les die we van elkaar hebben geleerd terwijl we sterker en overtuigder dan ooit weerstand bieden!

Hilal Demir

(Istanbul, Gezi Park, 12 juni 2013)

Hilal Demir (33) heeft in Turkije een kunstopleiding gevolgd en er jarenlang gewerkt als vredesactiviste, antimilitariste, feministe, eco-activiste en verdedigster van holebirechten. In Izmir was ze onder meer lid van de lokale afdeling van War Resisters’ International, die campagnes voerde tegen de verplichte legerdienst in Turkije en tegen de militarisering van de Turkse samenleving. Op 15 mei 2005 verklaarde ze zich openlijk als ‘dienstweigeraar’. Sinds 2008 woont ze in Barcelona waar ze een website in het Turks heeft opgezet voor geweldloze actietraining.

(vertaling uit het Engels door Rob Van Damme)

Gepubliceerd in War Resisters’ Stories, June 2013, No. 5