Anti-GGO-activisten en de geloofwaardigheid van de milieubeweging

Anti-GGO-activisten en de geloofwaardigheid van de milieubeweging

zondag 26 april 2015 22:39
Spread the love

Knack-redacteur Dirk Draulans heeft nog eens een opinie geschreven waarin hij zich ergert aan de inmenging van onder meer filosofen in het debat rond genetisch gemodificeerde organismen (GGO’s), waarmee zij het debat vooral erg hebben gecompliceerd. De verontwaardiging binnen bepaalde eco-activistische kringen zal ongetwijfeld groot zijn, want enkele groepen daarbinnen strijden tegen het modificeren van het dna van planten om kwaliteiten van deze planten te veranderen. Ik kan me de brandende brieven al inbeelden die de komende dagen gepubliceerd gaan worden. Laat me hun bij voorbaat vragen: doe dit niet, staakt de strijd tegen GGO’s, en geef de milieubeweging haar broodnodige geloofwaardigheid terug.

De milieubeweging zie ik doorgaans als iets heel positiefs, omdat zij over de gehele breedte strijd voert rond enkele essentiële thema’s om onze aarde ook in de toekomst levensvatbaar te houden. Vooral de klimaatverandering houdt mij uiteraard bezig, inclusief praktische oplossingen – zoals overgang op een plantaardig dieet, aanpassing van hoe wij ons verplaatsen, … De milieubeweging wil mensen hierin motiveren en informeren. Hier is het uiteraard essentieel om je geloofwaardigheid te behouden door eerlijk en goed geïnformeerd te blijven en te spreken: een beweging die rond het ene onderwerp duidelijk nonsens uitkraamt, verliest ook op andere onderwerpen zijn krediet en raakt momentum kwijt.

Het doet mij dan ook keer op keer pijn te moeten constateren dat een te groot deel van de milieubeweging een groot deel van zijn tijd bezighoudt met het strijden tegen GGO’s (zo zie ik ook op de opinie van Draulans nu al enkele reacties van (toog-)filosofen verschijnen, via Facebook en via blogs). De argumenten die hierrond worden gebruikt zijn, zoals Draulans aangeeft, complexer dan nodig, maar wat nog erger is: vaak gewoonweg feitelijk onjuist, of van een hoog drogreden-niveau. Omdat zij vaak (zeggen te) spreken namens de gehele milieu-beweging, beschadigen zij deze hiermee.

Zo zie (of hoor, tijdens discussiebijeenkomsten) ik keer op keer een wetenschappelijke studie van Seralini aangehaald worden, die zou hebben aangetoond dat ratten kanker krijgen door het eten van genetisch gemodifceerde mais. Dit artikel heeft ten tijde van publicatie veel media-aandacht gegenereerd – maar werd al snel teruggetrokken door de uitgever vanwege wetenschappelijk zwakke methoden en conclusies die door de resultaten niet werden ondersteund. GGO-activisten zagen in dit laatste een wetenschappelijk/kapitalistisch complot in (zoals bijvoorbeeld klimaatontkenners steevast een wetenschappelijk/communistisch complot menen te ontwaren), maar miskennen daarmee dat het artikel van Seralini inderdaad van onbetamelijk lage kwaliteit was – en het verbaasde mij toen al (ik was toendertijd nota bene nog anti-GGO) dat het voorbij de peer-review was geraakt. Ieder mens dat het artikel leest en enig gevoel heeft voor statistiek zou het direct moeten verwerpen: het aanhalen als bewijs dat GGO’s niet zuiver zouden zijn ondermijnt je eigen geloofwaardigheid. Om dit breder te trekken: dit geldt voor veel artikelen die de mogelijke giftigheid van GGO’s hebben ‘aangetoond’ (al blijft het vaak vooral bij getheoretiseer in plaats van ‘feitelijk aantonen’).

Hiernaast wordt al te vaak beweerd dat aantonen dat GGO’s niet giftig zijn ‘nog niet kan en GGO’s derhalve niet gebruikt moeten worden’. Akkoord dat aantonen dat iets niet giftig is niet mogelijk is – zo kunnen we ook niet aantonen dat er geen vliegend spaghetti-monster is, of paarse olifanten. Het is een centraal ‘probleem’ in al het wetenschappelijk onderzoek: dat iets zeker wel mogelijk is, is aantoonbaar; dat iets zeker niet mogelijk is, is niet aan te tonen. Je kan echter wel kansenberekeningen doen op basis van aannames, steekproeven, experimenten et cetera – en deze kans kan de ‘aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid’ welzeker goed benaderen. Dat is gedaan, GGO’s zijn niet significant giftiger bevonden, het is daarom gelegaliseerd op de Amerikaanse markt, daar zijn niet significant meer kankervallen gemeten, en daarmee lijken de conclusies vanuit de experimenten terecht: GGO’s zijn niet giftiger dan reguliere stoffen. Waarom blijf ik enkele milieu-organisaties dan kommer en kwel horen roepen over vermeende giftigheid? 

Veel andere argumenten die niet direct rond directe giftigheid handelen, en die ik dikwijls lees of hoor, zijn eerder toepasbaar op de gehele geïndustrialiseerde landbouw: enkel GGO’s hiermee in diskrediet brengen is daarom niet geloofwaardig. Ongetwijfeld, glyphosaat is niet zo onschuldig als Monsanto [1] steevast beweert, maar ook pesticiden in de reguliere landbouw zijn niet om te eten (daarom zijn het ook ‘verdelgers’). Ongetwijfeld, GGO’s worden vooral gebruikt in monoculturele akkerbouw en monoculturen zijn schadelijk voor onder meer biodiversiteit, maar de gehele geïndustrialiseerde landbouw is mono-cultureel (en GGO’s zijn net zo makkelijk als niet-GGO’s in te zetten in niet-mono-culturen… ja, zelfs buiten de industriële landbouw). En ja, ook in de reguliere geïndustrialiseerde landbouw strijkt vooral
het grootkapitaal de winsten op, terwijl de telers, de boeren,
afhankelijk zijn van de grillen van grote bedrijven en vaak berooid
achterblijven – dat is inherent aan de kapitalistische maatschappij. [2] Meer fundamenteel: ook in de reguliere landbouw wordt gemanipuleerd met de genen van planten: door kruisen, door selectie van plantjes op kwaliteit, … de wijze is alleen veel minder efficiënt. Deze punten zijn niet allemaal even schoon, maar dit enkel toeschrijven aan GGO’s is niet serieus te nemen – toch gebeurt het maar al te regelmatig.

Dit moet geen pleidooi zijn pro-GGO, alhoewel ik geloof dat wel meerwaarden te vinden zijn in GGO’s. De genetische evolutie (die sowieso plaatsvindt: zie Darwin) versnellen door in hoger tempo wenselijke eigenschappen in planten te implementeren – ik kan er weinig problemen in vinden, zeker nu het klimaat zich in hoog tempo aan het veranderen is en planten mogelijk niet voldoende snel natuurlijk zullen kunnen evolueren om dit bij te benen. [3]

Vooral wil ik echter een wens uitspreken richting de anti-GGO-activisten binnen de milieu-beweging: houdt op met deze achterhaalde strijd. Het is verspilde tijd en moeite die beter op zinnige thema’s wordt gericht, en vooral: bedenk wat er gebeurt als over enkele jaren GGO’s worden geregulariseerd in Europa (en dat zal gebeuren) en we na jaren van deze te consumeren, net zo ‘gezond’ blijven als daarvoor? Heeft iemand buiten de milieubeweging dan nog veel motivatie om te luisteren naar andere, erg belangrijke, thema’s van de milieubeweging? Ik zou het niet onterecht vinden als zij dit niet langer doen, en ik vrees dat ik er zelfs erg veel begrip voor zou kunnen opbrengen. Gezien op andere fronten zo veel strijd te leveren is, zou ik dit ongelooflijk jammer vinden. En alleen al daarom: staakt deze strijd.

___________________________________________________

[1] De afkeer van Monsanto lijkt mij overigens niet meer dan gerechtvaardigd: niet enkel vanwege de chemische wapens die zij in het verleden maakten of de sociale druk die zij nu uitvoeren, maar het is bijvoorbeeld vanwege hun uitzonderlijk zwak onderzoek dat rules of lab practices zijn opgesteld eind jaren ’80, oftewel een omschrijving van wat een goed wetenschappelijk experiment is en wat niet. De wetenschappelijke gemeenschap was hun absurde conclusies gewoonweg zo beu dat er een lijst werd opgesteld van punten waaraan een goed onderzoek moet voldoen. Recentere onderzoeken die zij publiceren voldoen weliswaar aan deze regels, maar blinken vooral uit in nietszeggendheid. De niet onterechte afkeer van Monsanto moet echter niet een-op-een vertaald worden naar een afkeer van GGO’s – er is een wereld buiten Monsanto.

[2] Ook een afkeer van het kapitalisme lijkt me niet onterecht: een model dat is gebaseerd op oneindige groei, op een einde planeet, en onnoemlijk veel macht geeft aan een moreelloos object (geld), zou niet levensvatbaar mogen zijn. Maar hoewel GGO’s worden misbruikt in het kapitalisme om arme boeren uit te knijpen, wordt in dit systeem in principe elk middel aangewend om anderen uit te knijpen waar mogelijk, en is dit argument aanwenden om GGO’s te hekelen wel erg selectief. Tegelijk wordt bijvoorbeeld in het anti-kapitalistische Cuba al jarenlang veel onderzoek gedaan rond GGO’s: anti-kapitalisme en GGO’s gaan schijnbaar nog niet eens zo slecht samen.

[3] Mogelijk helpt mij hierbij ook, dat ik het milieu niet over-romantiseer:
ik geloof niet in een ‘moeder aarde’, noch in de perfectie van de
natuur zelve, of een concreet (hoger) doel van evolutie: uiteindelijk is
evolutie zelf niet meer dan een constant (maar traag) statistisch proces.

take down
the paywall
steun ons nu!