Ongerustheid over SYRIZA

Ondanks het feit dat het centrum-rechtse Nea Dimokratia als eerste partij uit de stembus kwam op 6 mei, was de grote overwinnaar toch het radicaal-linkse SYRIZA.

De verkiezingsuitslag zond niet alleen een schokgolf door Griekenland, waar men gewend was aan één partij uit het politieke centrum die met absolute meerderheid regeerde. Dit keer waren er drie partijen nodig voor een absolute meerderheid in het parlement, maar het was onmogelijk om een coalitie te vormen.

Nu begint er een nieuwe verkiezingscampagne en de tegenstellingen worden alleen maar groter. Een aantal nieuwe opiniepeilingen geven aan dat SYRIZA wel eens de grootste partij zou kunnen worden, waardoor de partij de bonus van 50 zetels in het parlement zou kunnen binnen halen.

Partijleider Alexis Tsipras heeft al duidelijk laten weten dat de leenovereenkomst tussen Griekenland en de trojka voor hem niet bindend is. Dat zorgt voor heel wat bezorgdheid in Berlijn en Brussel. Duits minister van Financiën Wolfgang Schäuble drukt er op dat Griekenland zich aan de afspraken moet houden en het zware besparingsprogramma moet blijven doorvoeren. De voorzitter van de Europese Commissie, de socialist José Manuel Barosso, is dreigender: elk alternatief van de overeenkomst met het IMF, de ECB en de Europese Commissie zou nog pijnlijker zijn dan het beleid dat nu wordt gevoerd.

De boodschap is duidelijk: indien de leenovereenkomst niet wordt opgevolgd, zou de toekomst van Griekenland wel eens buiten de eurozone kunnen liggen. Hoe dat precies in zijn werk zal gaan, wordt er niet bij gezegd. Een land kan niet uit de euro worden gezet en kan er eigenlijk ook niet uit stappen. Alexis Tsipras zelf heeft al duidelijk gemaakt dat hij Griekenland niet uit de euro of Europa wil, zoals wel eens verkeerdelijk wordt aangegeven in verschillende media.

Europa biedt geen perspectief

Maar we mogen niet vergeten: er gaan ongeveer 1 miljoen werkloze Grieken stemmen. Die horen vanuit Europa alleen dat er nog meer moet worden bespaard. Velen zijn door dat besparingsbeleid hun job verloren, anderen hebben vaak de helft van hun inkomen ingeleverd. De BTW en de taksen zijn de hoogte in gegaan, de CAO’s zijn afgeschaft en werknemers die vaak nauwelijks iets meer dan het minimumloon verdienen, zijn helemaal overgeleverd aan de willekeur van hun werkgevers, die vaak zelf nauwelijk nog het hoofd boven water kunnen houden.

Al het geld dat Europa zogezegd in Griekenland pompt, gaat helemaal niet naar de Grieken. Integendeel, voor het overgrote deel wordt dat geld gebruikt om de intresten op vorige leningen af te betalen. Enige hoop op ontwikkeling, op een verbetering van de toestand komt er vanuit Europese hoek niet voor de gemiddelde Griekse kiezer.

Politici zingen al jaren dat deze “opoffering” vruchten zal dragen, maar sinds het besparingsbeleid van Europa staat Griekenland er nog slechter voor dan aan het begin van de crisis. Of dat de schuld is van dat programma, van de Griekse politici of van beide, laat ik hier in het midden. Maar om deze Grieken te overtuigen dat het verder bewandelen van hetzelfde pad een goed idee is, heb je heel wat overredingskracht nodig. En dus lijkt de beste strategie op dit ogenblik dat de Grieken zo bang mogelijk moeten worden gemaakt.

Doemscenario’s

PASOK en Nea Dimokratia en het extreemrechtse LA.O.S. zijn de partijen die de leenovereenkomst met de trojka hebben ondertekend. Zij hebben al voorgesteld dat er eventueel wel kan worden onderhandeld over de voorwaarden van het naleven van de overeenkomst, maar ze willen wel het beleid blijven verder zetten (LA.O.S. in mindere mate, want de partij haalt niet eens de kiesdrempel). De retoriek is dat dit de enige verantwoordelijke keuze is en de enige manier om in Europa te blijven. De boodschap wordt vlijtig overgedragen door de media die met deze partijen zijn gelieerd.

Dagelijks krijgen we te horen van journalisten op televisie en op de radio dat een andere weg naar de algehele catastrofe gaat leiden. Er worden beelden geschetst van een terugkeer naar de drachme die meteen enorm zal worden gedevalueerd tot een waarde van 1800 drachmes per euro (toen Griekenland bij de euro kwam, stond de wisselkoers op 340,75 drachmes). De Grieken zullen voor lege supermarktrekken staan, er zal geen geld meer uit de ATM komen, en benzine en huisbrandolie zullen onbetaalbaar duur worden. Er zal geen geld zijn voor pensioenen en geen lonen voor de ambtenaren.

LA.O.S. voorzitter Georgios Karatzaferis ziet zelfs een terugkeer naar het stalinisme indien de Grieken voor SYRIZA gaan stemmen. Een stalinisme dat niets overeind zal laten van de zorgvuldig opgebouwde weelde van de Grieken van de voorbije jaren. De huizen zullen in beslag worden nemen. Zijn discours doet denken aan dat van de jaren 50, toen men hetzelfde zei over de communisten. Maar we zijn ondertussen wel meer dan 60 jaar verder en het zijn niet de communisten die de huizen van de Grieken in beslag dreigen te nemen, maar wel de banken.

Eerder deze week hoorden we ex-minister van Burgerbescherming Chrysochoïdis (hij die het memorandum met de trojka niet had gelezen omdat hij het te druk had om de veiligheid van de Grieken te vrijwaren) verkondigen dat we bij het verlaten van het huidige pad zouden terecht komen in een toestand van algehele straffeloosheid, waar mensen zich zouden organiseren in bendes en waar de wet van de straat zou gelden. Mensen zouden worden geterroriseerd door bendes met kalashnikovs die om het minst iemand om het leven zouden brengen.

Ook president Papoulias deed zijn duit in het zakje. Tijdens de regeringsonderhandelingen gaf hij te kennen dat de Grieken sinds de verkiezingen van 6 mei al voor ongeveer 700 miljoen euro van hun rekeningen hadden gehaald. Het bericht werd in de buitenlandse pers meteen omgezet in een “bank run”, en als het even kon werd er ook nog bij vermeld dat dat geld op 1 dag werd afgehaald, maar dat is flink overdreven.

De echte grote bedragen zijn overigens al lang uit Griekenland weg gehaald en veilig op offshore-rekeningen of banken in Zwitserland geparkeerd. Er zijn inderdaad Grieken die bang zijn dat hun geld niets meer waard zal zijn en die het daarom liever onder de matras bewaren dan in een bank waarvan je niet zeker bent of ze morgen nog geld ter beschikking heeft. Maar van een bank run is geen sprake. Berichten dat je slechts 50 euro per keer uit de ATM kon halen, stroken ook helemaal niet met de realiteit: het is echt wel business as usual, hoewel de Griekse banken natuurlijk al heel wat van hun liquiditeit verloren zijn.

Het nieuwste argument is dat men zegt dat de Griekse schatkist slechts geld heeft tot midden juni; toevallig tot het moment dat er verkiezingen worden gehouden. Nadien zou er niets meer over zijn en zouden er geen lonen en pensioenen meer kunnen worden uitbetaald. Het is een dreigement dat de voorbije twee jaar wel vaker is gebruikt; telkens Griekenland dreigde om de uitbetaling van alweer een nieuwe schijf van de lening te mislopen omdat een aantal hervormingen niet op tijd waren doorgevoerd. En ondanks het feit dat de leningen er vaak maanden later kwamen dan aanvankelijk voorzien, bleek toch telkens weer dat iedereen zijn loon of pensioen op tijd had gekregen.

Weinig subtiele boodschap

De boodschap is duidelijk voor de Grieken: maak de juiste keuze. Daarbij wordt weliswaar niet letterlijk gezegd wat die juiste keuze is, maar het is niet moeilijk te begrijpen dat men de Grieken liever niet wil zien stemmen voor SYRIZA. Maar een aantal van deze dreigementen zijn in het verleden al meermaals gebruikt en schijnen een groot deel van de Grieken niet meer bang te kunnen maken. Of zoals het Griekse gezegde gaat: “wie al nat is, is niet meer bang van de regen”.

Het kan natuurlijk nog alle kanten uit, want er zal de komende weken zeker nog heel wat blufpoker worden gespeeld.