“Ze spelen met deze mensen”
Davajan, een 28 jaar oude man die sinds zeven jaar in België verblijft, zou eigenlijk op 21 januari rond acht uur ’s ochtends per vliegtuig richting Amsterdam vertrekken. Een dag eerder werd echter via sociale media bekendgemaakt dat zijn gedwongen terugkeer, op grond van vooralsnog onbekende redenen, met een week is uitgesteld.
Jawad John, een jongeman die eind 2007 als minderjarige naar België kwam, moet naar verwachting morgen via Keulen de reis naar Afghanistan maken. Volgens Jozef Hertsens van Vluchtelingen Ondersteuning Sint-Niklaas, die hem jarenlang hulp bood, is het inmiddels de vierde keer dat Jawad een ticket heeft gekregen. “Ze spelen met deze mensen”, stelt Hertsens.
Zowel Davajan als Jawad werden in september 2013 gearresteerd tijdens een betoging van de Afghaanse vluchtelingen. Sindsdien verbleven de mannen volgens Hertsens in gesloten centrum 127 bis in Steenokkerzeel.
Jawad vertelt DeWereldMorgen.be per telefoon dat hij al bijna vier maanden vastzit in het centrum. Volgens hem werd bijna de hele groep van 75 aangehouden betogers snel weer vrijgelaten, maar wachtte hem een ander lot omdat zijn advocaat niet in staat was de rechtszaak in Dendermonde bij te wonen. Hij maakt een zeer onrustige indruk.
De jonge Afghaan lijdt aan een lichte vorm van epilepsie en heeft daarom dure medicijnen nodig. In één van zijn meest recente asielaanvragen verwees hij naar zijn medische conditie: hij zou eveneens dokterscertificaten hebben meegestuurd. “Maar wat als ik straks in Kaboel sta, zonder geld?”, vraagt Jawad zich af.
Volgens Hertsens worden de terugkeerprocedures de afgelopen tijd gekenmerkt door onregelmatigheid. “Soms sturen ze Afghanen via New Delhi terug, dan weer via Duitsland of Rusland.” Ook zou de regel dat tussen de definitieve uitspraak en het vertrek drie dagen moeten zitten – waarbinnen de uitgeprocedeerde persoon nog het een en ander voor zichzelf kan regelen – volgens hem de laatste tijd niet altijd gerespecteerd worden.
Hertsens vertelt dat Jawad eigenlijk op 29 januari vrijgelaten zou worden uit het gesloten centrum. “Als je opnieuw asiel aanvraagt gaat de teller echter terug op nul. Maar Jawad had geen keus.”
De hulpverlener maakt zich met name zorgen om het feit dat de uitgezette Afghanen geconfronteerd worden met een inreisverbod van minimaal drie jaar. “Wat als de situatie in Afghanistan nog meer verslechtert?”, vraagt hij zich hardop af. Ook Vluchtelingenwerk Vlaanderen noemt het inreisverbod een zeer zware maatregel.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen: Afghanistan wordt onveiliger
Nazif en Samir, die beiden bekend zijn met Jawad, staan ons te woord in de Begijnhofkerk in Brussel, waar sinds 16 november 2013 tientallen Afghanen onderdak hebben gekregen. Samir vindt het verbazingwekkend dat Kaboel door het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) als veilig wordt beschouwd, terwijl er op 18 januari nog 20 mensen om het leven kwamen bij een zelfmoordaanslag.
“Elke maand is er wel een explosie”, stelt Samir. “Ook zou de moord op Aref (nvdr: een 22-jarige uitgeprocedeerde asielzoeker die een jaar geleden terugkeerde naar Afghanistan) genoeg bewijs moeten zijn dat het niet veilig is in Afghanistan.”
Volgens Els Keytsman van Vluchtelingenwerk Vlaanderen wijzen de meest recente UNHCR richtlijnen erop dat Afghanistan steeds onveiliger wordt.
“Bovendien vrezen verschillende experts dat Afghanistan na het terugtrekken van de internationale troepen nog gevaarlijker zal worden. Maar daarnaast moet men ook kijken naar het socio-economische plaatje”, stelt Keytsman.
“De bevolking van Kaboel is binnen een korte periode geëxplodeerd: duizenden mensen wonen er in sloppenwijken. Men veroordeelt deze uitgezette Afghanen tot een mensonwaardig en onveilig leven.”
Acties gaan door
De Afghanen kregen op 24 december 2013 van Eerste Minister Elio Di Rupo en staatssecretaris voor Asiel en Migratie Maggie De Block te horen dat zij ieder afzonderlijk een nieuwe asielaanvraag konden indienen. Voor het einde van januari 2014 zou er bovendien een nieuwe ontmoeting plaatsvinden.
Dat de eerste negatieve reacties inmiddels zijn binnengekomen, bewijst voor Samir dat er niets dreigt te veranderen. Daarom is de groep vastberaden om verder te gaan met het organiseren van acties.
Zo zal een groep van ruim honderd Afghanen op maandag 27 januari tijdens een fietstocht door Brussel alle politieke partijen bezoeken. “We zullen hen nogmaals vragen ons te laten leven in veiligheid”, vertelt Samir.
Begin deze maand trok een groep van honderden Afghanen nog in een voettocht door België. “Het regende, het was koud, we liepen met vrouwen en kinderen en droegen geen goede schoenen.” Maar de reacties die de Afghanen tijdens de voettocht kregen waren volgens Samir hartverwarmend.
“Politici beweren vaak dat Vlaanderen zich niet achter de sans-papiers schaart. Maar zelfs in Merchtem, waar de broer van staatssecretaris De Block burgemeester is, werden wij heel vriendelijk ontvangen”, zegt Samir.
Tevens was de groep positief verrast door de warme wijze waarop zij werd ontvangen op de nieuwjaarsreceptie van de lokale SP.A-afdeling van Affligem. Ongeveer zestig maatschappelijke organisaties, waaronder Vluchtelingenwerk en de vakbonden, toonden zich gedurende de voettocht solidair met de Afghanen.
Door de mars heeft België volgens Samir meer begrip ontwikkeld voor de problemen van de Afghanen. “Het argument van De Block, dat wij onze vrouwen en kinderen gebruiken voor emotionele chantage, werkt nu niet meer”, zegt Samir.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen veroordeelt de uitzettingen scherp en ondersteunt de eisen van de Afghanen: de invoering van een moratorium op alle uitwijzingen naar Afghanistan en de toekenning van een tijdelijke verblijfsvergunning aan de Afghanen die geen beschermingsstatus hebben gekregen.
Naar verwachting zullen er morgenochtend om 8 uur enkele tientallen betogers naar het vliegveld van Zaventem afreizen, om te protesteren tegen de uitzetting van Jawad. Afghanen zullen hier volgens Samir en Nazif niet tussen zitten: het risico om opgepakt te worden is voor hen te groot.
