Europese moslims worden elke dag geconfronteerd met vooroordelen en discriminatie. De impact hiervan op het dagelijkse leven is groot. Moslima’s bijvoorbeeld zijn niet vrij om zelf te kiezen hoe ze hun godsdienst willen beleven. Ze mogen geen hoofddoek dragen op het werk of op school. Sommige landen, waaronder België, kennen daarnaast een wettelijk verbod op het dragen van gezichtssluiers in het openbaar. In andere landen ervaren moslims moeilijkheden om een moskee te openen.

In Europa wonen meer dan 44 miljoen moslims. Zes procent van de Belgische bevolking hangt de islamitische godsdienst aan. Europese moslims zijn zeer divers qua achtergrond en migratieverleden. Ook ervaren of beleven ze hun godsdienst op zeer uiteenlopende manieren. Wat ze echter gemeen hebben, is dat ze overal in Europa het slachtoffer zijn van discriminatie op grond van hun geloof en soms ook omdat ze vrouw zijn.

Iedereen heeft recht op godsdienstvrijheid en op vrijheid van meningsuiting

Iedereen heeft recht op godsdienstvrijheid en op vrijheid van meningsuiting. Die rechten houden onder meer in dat je vrij bent om je religie te beleven en te veruitwendigen, onder meer door het dragen van religieuze symbolen. Die rechten houden uiteraard ook in dat je vrij bent om dit niet te doen. Met andere woorden, moslima’s hebben de vrijheid om zelf te kiezen of ze al dan niet een hoofddoek of gezichtssluier willen dragen.

“Wanneer een vrouw gedwongen wordt om een hoofddoek of een gezichtssluier te dragen, gaat Amnesty daar niet mee akkoord. Dwang, vanwege een echtgenoot, familie of de gemeenschap, mag niet worden getolereerd. Amnesty vraagt dat de overheid tegen zulke dwang optreedt. Dit deden we onder meer in Afghanistan en Pakistan”, zegt Eva Berghmans, beleidsverantwoordelijke van Amnesty International Vlaanderen.

Anderzijds is Amnesty een vurige pleitbezorger van het recht van vrouwen om bewust te kiezen voor het dragen van religieuze symbolen.

In Europese landen wordt dit recht niet altijd gerespecteerd. In België bijvoorbeeld zijn moslima’s minder vertegenwoordigd op de werkvloer. Velen rapporteren dat hen een baan geweigerd wordt wanneer ze te kennen geven een hoofddoek te willen dragen. Dat is niet aanvaardbaar.

Overheid moet antidiscriminatierecht afdwingen

Werknemers mogen niet discrimineren tegen moslima’s en moeten hen de ruimte geven om een hoofddoek te kunnen dragen. Ook in België moet de overheid hiervoor opkomen door sensibilisering, door het bestaande antidiscriminatierecht af te dwingen en door zelf proactief te pleiten voor een diversiteitsbeleid dat verscheidenheid stimuleert in plaats van ze te miskennen.

Eenzelfde probleem stelt Amnesty vast in het niet-confessionele of neutrale onderwijs. Volwassen leerlingen moeten er te allen tijde kunnen genieten van hun recht om een hoofddoek of ander religieus symbool te dragen. Voor minderjarige leerlingen ligt de zaak anders, in de zin dat een verbod op hoofddoeken in een individuele school mogelijk is wanneer in die school meisjes onder druk worden gezet door andere leerlingen of door hun omgeving om een hoofddoek te dragen. Zo’n verbod moet school per school bekeken worden en kan slechts na consultatie van de leerlingen en hun ouders. Een algemeen verbod, zoals in het Vlaamse Gemeenschapsonderwijs, is echter onaanvaardbaar.

“Een algemeen verbod, zoals in het Vlaamse Gemeenschapsonderwijs, is echter onaanvaardbaar”

Amnesty betreurt ook de wetgeving die gezichtssluiers verbiedt. In België werd in 2011 een wet ingevoerd die het dragen van gezichtssluiers in het openbaar verbiedt. Op het verzoek van Amnesty en andere organisaties uit het middenveld om gehoord te worden tijdens de parlementaire besprekingen, werd niet ingegaan. Zo kwam een wet tot stand die in strijd is met de mensenrechten.

“Wanneer een vrouw gedwongen wordt om een gezichtssluier te dragen, moet de overheid uiteraard ingrijpen. Vrouwen dwingen om hun gezichtssluier af te leggen, is echter niet de correcte methode om vrouwen te beschermen tegen mogelijke dwang om deze te dragen”, zegt Eva Berghmans. “Een algemeen verbod is ook contraproductief want het vergroot het isolement van vrouwen die gezichtssluiers dragen.”

Amnesty hoopt dat de wet teniet gedaan zal worden

Het recht om een gezichtssluier te dragen kan worden beperkt – uit veiligheidsoverwegingen kunnen gezichtssluiers bijvoorbeeld tijdens demonstraties verboden worden – maar als algemeen principe moet gelden dat een gezichtssluier wel toegelaten is. Daarom hoopt Amnesty dat de wet teniet gedaan zal worden, hetzij door een uitspraak van het Grondwettelijk Hof, hetzij door een politiek initiatief.

“Het recht om een gezichtssluier te dragen kan worden beperkt – uit veiligheidsoverwegingen kunnen gezichtssluiers bijvoorbeeld tijdens demonstraties verboden worden – maar als algemeen principe moet gelden dat een gezichtssluier wel toegelaten is”

Tot slot behandelt het rapport de problemen die moslims in Zwitserland en in het Spaanse Catalonië, ervaren om moskeeën te openen. Aanvragen om moskeeën in te richten worden er geweigerd. In Zwitserland kwam de vijandigheid ten opzichte van moskeeën tot uiting in het grondwettelijk verankerde ‘minarettenverbod’.

“De meeste Europeanen hebben geen probleem met de islam zolang deze niet zichtbaar wordt in het straatbeeld. Deze houding leidt tot mensenrechtenschendingen en moet worden bestreden”, besluit Eva Berghmans.

Lore Van Welden

Lore Van Welden is persverantwoordelijke bij Amnesty International Vlaanderen.