Na de aanslagen in Parijs kondigde de Franse regering de noodtoestand af tot 26 februari, maar intussen werd het voorstel gedaan om die periode met drie maanden te verlengen. Tijdens de noodtoestand kunnen de veiligheidsdiensten zonder gerechtelijke tussenkomst huiszoekingen verrichten en individuen een verplichte verblijfplaats opleggen. Tot nu toe werden op deze wijze 3.242 huiszoekingen uitgevoerd en meer dan 400 verplichte verblijfplaatsen opgelegd.

Uitzonderlijk

Een noodtoestand staat toe dat bijzondere maatregelen genomen worden, maar geeft geen absolute vrijgeleide aan de uitvoerende macht, zegt Amnesty. De maatregelen moeten strikt noodzakelijk en proportioneel zijn, juist omdat ze een uitzonderlijke inperking op de rechten van burgers inhouden.

Uit onderzoek van Amnesty blijkt dat er bij de huiszoekingen, dikwijls laat ‘s avonds of ‘s nachts, vaak buitensporig geweld gebruikt werd, dat er onnodig schade toegebracht werd, en dat de bewoners van het huis onder schot gehouden werden of geboeid werden gedurende de huiszoeking. De betrokkenen kregen in veel gevallen een vage uitleg voor de reden van de huiszoeking. Bovendien leidden de acties slechts zelden tot verder strafrechtelijk onderzoek, zegt Amnesty. Dat roept vragen op over de motivering van de acties, die wel een grote impact hebben op de betrokkenen. Die getuigen in interviews met Amnesty hevig geschrokken te zijn, soms zelfs getraumatiseerd, en hebben het gevoel dat ze op de korrel genomen worden vanwege hun geloof.

Bewegingsvrijheid

Wie een verblijfplaats opgelegd krijgt, mag doorgaans zijn huis ‘s nachts niet verlaten, moet overdag binnen zijn gemeente van verblijf blijven, en zich meermaals melden bij de politie. De maatregel heeft verregaande gevolgen, zegt Amnesty, omdat de bewegingsvrijheid sterk aan banden gelegd wordt en de betrokkenen moeilijk hun professionele of andere verplichtingen kunnen nakomen. Ook hier blijken de maatregelen vaak niet grondig gemotiveerd en beroepen ertegen hebben weinig kans op slagen, zegt de organisatie. Ze werden niet alleen opgelegd in het kader van de strijd tegen terreur, maar ook aan milieuactivisten die wilden demonstreren tijdens de Klimaattop in Parijs.

“Juist omdat het uitzonderlijke maatregelen in een noodtoestand zijn, moeten de Franse autoriteiten de nodige voorzichtigheid aan de dag leggen,” zegt Eva Berghmans, beleidsverantwoordelijke bij Amnesty International. “Daarom moet de Franse overheid nu duidelijk aantonen dat het noodzakelijk is dat de noodtoestand gehandhaafd blijft, en moeten er waarborgen komen opdat de noodmaatregelen niet misbruikt worden, of disproportioneel of discriminatoir toegepast worden.”