“Sinds
augustus 2012 zijn minstens 210 mensen – veelal 
op de vlucht voor oorlog en geweld –  omgekomen of vermist in het gebied rond de Egeïsche Zee.”

Uit een veelzeggende indicator
van prioriteiten van de EU leren we dat deze aan Griekenland tussen 2007 en
2013 voor de bescherming van de buitengrenzen 207 miljoen euro toekende en in
dezelfde periode slechts 22 miljoen euro voor de verbetering van de
leefomstandigheden van asielzoekers en vluchtelingen.

Volgens een nieuw rapport van Amnesty International maakt de
Europese Unie, door haar vastberadenheid om de buitengrenzen af te sluiten, zich
schuldig aan schending van de rechten van vluchtelingen en migranten en is zij
verantwoordelijk voor de dood van velen onder hen.

The human cost of Fortress Europe: Human
rights violations against migrants and refugees at Europe’s borders (pdf) illustreert hoe het Europese migrantenbeleid en de daaruit
voortvloeiende praktijken van grenscontroles vluchtelingen belemmert asiel aan
te vragen in de EU en daardoor hun leven bedreigt wegens de steeds gevaarlijker
wordende overtochten.

“De doeltreffendheid van de
EU-maatregelen om de toevloed van ‘illegale’ migranten en vluchtelingen te
stoppen is op z’n zachtst gezegd bedenkelijk. En dat terwijl de kost aan mensenlevens en
menselijke ellende – die trouwens niet te berekenen valt – wordt betaald door
de meest kwetsbaren”. Aan het woord is John Dalhuisen, directeur Europa en Centraal Azië bij
Amnesty InternationaI.

In het rapport staat te lezen dat sinds augustus 2012 minstens 210
mensen, onder wie kinderen, overleden zijn of als vermist opgegeven (en
vermoedelijk ook overleden) in de Egeïsche Zee tussen Turkije en Griekenland.
De meesten van hen waren op de vlucht voor de conflicten in Syrië en
Afghanistan.

Grenscontroles

De kost van de migratiepolitiek van de Europese Unie loopt in de
miljarden euro’s. Elk jaar spenderen de
lidstaten miljoenen aan afsluitingen, gesofistikeerde bewakingssystemen en
grenscontrolepatrouilles.

Een onthullende indicator hiervan is de manier waarop de EU zijn
prioriteiten stelt. De Unie spendeerde
tussen 2007 en 2013 bijna 2 miljard euro om zijn buitengrenzen te bewaken, maar
in diezelfde periode ging slechts 700 miljoen euro naar de verbetering van de
leefsituatie van asielzoekers en vluchtelingen in de Europese Unie.

Hiervan kreeg Griekenland 21.938.521,14 euro van het Europees Fonds
voor Vluchtelingen en 207.816.754,58 euro van het Europese Buitengrenzenfonds.

(Bron: Amnesty International)

De
EU en haar lidstaten voorzien ook fondsen voor en de samenwerking met hun niet-EU buurlanden, zoals Turkije,
Marokko, en Lybië. Doel is een
bufferzone rond de EU te leggen om migranten en vluchtelingen tegen te
houden zelfs voor ze de eigenlijke Europese grenzen bereiken. In ruil wil de EU
wel een oogje dichtknijpen als de mensenrechten van migranten en vluchtelingen
in de genoemde landen niet gerespecteerd worden.

“Het
komt erop neer dat de EU de buurlanden betaalt om haar grenzen te bewaken en te
controleren. Het probleem is dat deze buurlanden veelal niet in staat zijn de
rechten  te respecteren van de vluchtelingen en migranten die daar dan vastzitten. De meesten belanden aan een
rotvaart in grote armoede, ze worden uitgebuit en slecht behandeld en zien hun
kans op een asielaanvraag met de dag verkleinen,” aldus Dalhuisen.

Hij voegt
eraan toe: “De lidstaten van de Europese Unie kunnen zich niet onttrekken aan
hun verplichtingen op het vlak van de mensenrechten jegens mensen die asiel vragen
op EU-territorium, simpelweg door hun migratiecontroles te outsourcen naar
derde landen.  Dit soort ‘samenwerking’
moet gestopt worden.”

Onwettige uitzettingen

De
vluchtelingen en migranten die er toch in slagen om een Europese grens te bereiken,
riskeren op onwettige wijze onmiddellijk terug uitgezet te worden. Amnesty
International heeft gedocumenteerde bewijzen van dergelijke praktijken door
grenspatrouilles in Bulgarije en vooral in Griekenland waar het fenomeen wijdverbreid
is. Deze uitzettingen druisen in tegen de wet, zij ontnemen mensen het recht op
het vragen van asiel, gaan bijna altijd gepaard met het gebruik van geweld dat
bijwijlen tot levensbedreigende situaties leidt.

Onwettige
uitzettingen gebeuren niet enkel bij de grenzen in het zuidoosten van de Unie.
In februari 2014 zwommen 250 migranten en vluchtelingen naar Ceuta, de Spaanse
enclave in Noord-Afrika. De Spaanse politie gebruikte rubberkogels, oefenkogels
(de zogenaamde losse flodders) en traangas om hen terug te drijven. Veertien
mensen stierven. De 23 mensen die desondanks het strand konden bereiken, werden
onmiddellijk teruggestuurd. Zij kregen geen enkele kans om een formele
asielprocedure aan te vragen.

Dalhuisen: “Volgens het
Vluchtelingenagentschap van de VN (UNHCR) zijn er momenteel meer ontheemde
mensen dan op enig ander moment na de Tweede Wereldoorlog. Het is onthutsend dat de manier waarop de Europese
Unie deze humanitaire crisis heeft aangepakt, de zaken alleen nog verergerd heeft.”

“Bijna
de helft van degenen die illegaal de EU proberen te bereiken, vluchten voor een
gewelddadig conflict of vervolging. Het
gaat hier over landen zoals Syrië, Afghanistan, Eritrea en Somalië.
Vluchtelingen zouden juist moeten geholpen worden en meer middelen krijgen om
op een wettelijke en veilige manier de EU te bereiken, zodat ze überhaupt niet
moeten beginnen aan gevaarlijke reizen.”

Gestorven op zee

Omdat
de obstakels om over land de Europese Unie te bereiken steeds talrijker worden,
trachten vluchtelingen en migranten steeds meer langs de gevaarlijke zeeroutes
tot in Griekenland en Italië te geraken. Daarbij laten elk jaar honderden
mensen hun leven.

Na
de tragedie voor de kust van het Italiaanse eiland Lampedusa, waarbij in 2013 meer
dan vierhonderd mensen verdronken, startte Italië een zoek- en reddingsinitiatief op,
Operation Mare Nostrum genoemd. Sinds de lancering van dit initiatief in
oktober 2013 zijn 50.000 mensen gered.

(Bron: Amnesty International)

Helaas volstaat dit niet. Alleen al in de eerste zes maanden van 2014
hebben meer dan tweehonderd mensen het leven verloren in de Middellandse en Egeïsche
Zee. Vele honderden meer zijn vermist en
er wordt voor hun leven gevreesd. Het gros van de mensen die omkwamen, was duidelijk op de vlucht voor geweld en vervolging.

“De verantwoordelijkheid voor de overlijdens en ook
voor de overlevenden die de EU trachten te bereiken is een collectieve
verantwoordelijkheid. De andere EU-lidstaten mogen Italië niet in de steek
laten. Ook zij moeten meewerken om een
halt toe te roepen aan deze schrijnende toestanden”, aldus Dalhuisen. En hij
gaat verder: “Deze afschuwelijke tragedies die dag na dag voor onze ogen
plaatsvinden, zijn noch onvermijdelijk noch oncontroleerbaar. De EU-lidstaten moeten eindelijk eens de
mensen als eerste prioriteit stellen in plaats van grenzen.”

Twee zussen

Twee jonge vrouwen van in de twintig deden hun verhaal
aan Amnesty International. In oktober 2013 werden zij tot twee keer toe door de
Griekse politie verhinderd om Griekenland binnen te komen via Turkije.

De twee zussen waren Aleppo in Syrië ontvlucht vanwege
de totale verwoesting en het vreselijke geweld die de Syrische oorlog met zich
meebrengt. Toen zij op 22 november 2013 in Istanboel een gesprek hadden met
Amnesty, hadden zij in totaal vijf vergeefse pogingen achter de rug om Griekenland te
bereiken. 

In de nacht van 27 oktober 2013 wilden ze de rivier
de Evros oversteken, samen met zo’n veertig andere vluchtelingen uit Syrië en
Afghanistan. Al gauw werden ze echter
door de Griekse grenspolitie onderschept, in bootjes gezet en teruggedreven
richting Turkse oever.

De tweede terugdrijving vond plaats laat op de avond
van 11 november 2013. De zussen
probeerden in een rubber bootje de Evrosrivier over te steken. Ze werden
opgepikt door de Griekse politie, ook nu samen met zo’n veertig medevluchtelingen. Ze werden als vee in een vrachtwagen geladen die hen deze keer aan de Griekse
kant van de Evrosrivier afzette. Op deze
plek waren reeds vluchtelingen gedropt en hun aantal groeide aan
tot ongeveer tweehonderd. De Griekse politie zei
hun dat ze allemaal zouden teruggestuurd worden naar Turkije. Rond twee uur in de nacht konden een honderdvijftigtal
onder hen zich bevrijden. Ongeveer
honderd mensen van deze groep slaagde erin lopend het dorp Praggi te bereiken
waar ze bescherming wilden zoeken in een kerk.

“Op zeer korte tijd was de kerk omsingeld door politieagenten. Er waren
ook baby’s bij, die huilden. De priester
van de kerk werd door de politie verhinderd om de kerkdeuren voor ons open te
maken. Een Griekse vrouw uit het dorp
bracht ons melk voor de kleintjes. 
…  We waren bang en voelden ons geterroriseerd…  we smeekten de politieagenten ons asiel te
verlenen als oorlogsvluchtelingen Ze negeerden ons. Een van de mannen verzette
zich en werd geslagen. Ze schopten hem en
duwden elektrische wapens tegen zijn lichaam.”

De groep werd teruggedreven naar de oever van de
Evros-rivier waar ze in een ferry moesten stappen die hen opnieuw naar de
Turkse oever van de rivier bracht. Het
ging er gewelddadig en ruw aan toe. “De
Griekse politie leverde ons over aan een groep mannen met zwarte kappen en
donkere uniformen. Die namen onze paspoorten
en al ons geld af. Toen moesten we, in
kleinere groepen, weer plaatsnemen in bootjes die ons afzetten op Turkse
bodem. Buiten de kleren die we droegen,
hadden we niets meer.”

Vertaling: Agnes Hollanders

Copyright: EnetEnglish