Meer dan ooit zal
het onderwijs zijn maatschappelijke functie opnemen en kinderen die
het wat moeilijker hebben en ook hen die in de puberjaren een erg
moeilijke zoektocht naar identiteit kennen, niet zomaar overboord
gooien. De school is dus geen plaats meer waar enkel kennis wordt
overgedragen maar waar de totale mens tot zijn ontwikkeling kan
komen. Een leerlingbegeleiding op maat is daarbij onontbeerlijk. De
school zal een belangrijke rol opnemen in het streven naar een
inclusieve samenleving waarin mensen die niet aan het “ideaalbeeld”
beantwoorden niet als wegwerpproduct gezien worden.

Zoals gesteld zijn pubers op zoek naar een identiteit. Het vormen van een
eigen mening hoort daarbij. Bij de een loopt dat proces smoothly,
bij de ander met veel vallen en opstaan. Sommigen zoeken zelfs hun
hele leven lang naar wie ze werkelijk zijn. En misschien moeten we
niet zover zoeken om concrete voorbeelden aan te halen.

Misschien heb
je zelf wel een puber die eerst als gabber op een zware beat doorheen
het huis hackte en even later als rocker op het geluid van loeiharde
gitaren in de zetel zat te headbangen, om nu godbetert een hele dag
naar kerkliederen te luisteren. En dan kom je er goedkoop van af. Al
menige ouder heeft slapeloze nachten achter de rug waarin ze enkel
konden piekeren hoe het met kindlief zal aflopen. In een wel erg kort
rokje en met diep gedecolleteerd topje achter op de booster van het
liefje die niet aan jouw normen voldoet, zullen de moeders wel
herkennen. Zoonlief die uit het niets met arafatsjaal, t-shirt van
Greenpeace en poster van Che Guevara op de kamer liet vaders hoofd
tijdens de zondagsmis wat dieper tussen de knieën zakken.

In de zoektocht
naar identiteit zetten pubers zich vaak af tegen autoriteit en willen
ze opvallen in de massa, al moet het door te choqueren. Dan zie je
hen, dan hoor je hen, dan hebben ze het gevoel te bestaan. Uiteraard
zijn er valkuilen. Het gebeurt dat experimenteel druggebruik
evolueert naar problematisch, dat de gabber verzeild geraakt in
extreemrechtse kringen en, ja hoor, dat de jongere wel erg foute dingen
bekijkt op het internet of post op sociale-mediaprofielen. Maar, en
dat moet worden benadrukt, het gebeurt maar zelden dat een puber radicaal
gedrag (eender welk) niet ontgroeit. Laten we niet vergeten dat de
volksmond zegt dat met de jaren de wijsheid komt.

Volwassenen
spelen daarin een belangrijke rol en vervullen die meestal
voortreffelijk. Ze blijven de dialoog aangaan waarin ze actief
luisteren naar het kind (met de nadruk op kind!), ervaringen delen,
bezorgdheden uiten en zelfs begrip opbrengen voor het gestelde gedrag
zonder het te moeten goedkeuren. Volwassenen hebben geleerd dat
onmiddellijk afstraffen van ongewenst of oppositioneel gedrag zelden
het gewenste resultaat oplevert. Eerst schieten en dan pas praten
werkt in de omgang met mensen nooit, dus ook niet met pubers.

Ideale gids

Vandaag heerst
een angstpsychose en lijken we inzake pedagogische principes aan
amnesie te lijden. Als zelfs een school opvoedkundige stappen
overslaat en meteen de politie inschakelt om grensoverschrijdend
gedrag te melden terwijl onderwijsmensen experts ter zake zijn om dat
aan te pakken kan er niet meer anders dan geconcludeerd worden dat
de samenleving een acute paniekaanval kent.

De school is
immers de uitverkoren plaats waar kinderen kunnen uitgroeien tot
kritisch denkende volwassenen. De leerkracht is met zijn arsenaal aan
tools en vaardigheden de ideale gids om het kind te begeleiden in
zijn zoektocht naar identiteit.

Meer nog, het is
de taak van de school om ontwikkelingsdoelen te bereiken.
Het is de bedoeling dat de kinderen op school onder andere leren hoe
ze zich weerbaar moeten opstellen. Dat ze het
bestaan van gezagsverhoudingen en het belang van gelijkwaardigheid,
afspraken en regels in relaties leren erkennen. Dat ze vooroordelen,
stereotypering, ongepaste beïnvloeding en machtsmisbruik kunnen
doorprikken. Dat leerlingen ontdekken dat het samenleven in een
democratische rechtsstaat gebaseerd is op rechten en plichten die
gelden voor burgers, organisaties en overheid en hoe een
democratisch beleid het algemeen belang nastreeft en rekening houdt
met ideeën, standpunten en belangen van verschillende betrokkenen.
En, niet onbelangrijk, dat ze lessen trekken uit historische en
actuele voorbeelden van onverdraagzaamheid, racisme en xenofobie en
dat ze constructief omgaan met verschillen tussen mensen en
levensopvattingen.

Misschien kan de
leerkracht deze doelen, door zich open en begripvol op te stellen,
door actief te luisteren, door te praten of door lessen of projecten
aan bepaalde thema’s te wijden, niet altijd bereiken. Maar één
ding is zeker: de politie inschakelen is de laatste stap. Wanneer
alle pedagogische middelen opgebruikt zijn. Gelukkig heeft de school
in Aalst dat even later ook ingezien.

Informatie over het M-decreet vind je hier.