Op mensenrechtendag 2020 benoemde Pax Christi me tot Ambassadeur voor de Vrede. Grote woorden, grote titel en bovendien (dat heb ik eens goed nagevraagd) voor het leven!

Natuurlijk drukt Pax Christi op die manier vooral een erkenning uit voor wat ik tot nu toe op deze aardkloot heb uitgespookt. Maar ik zou mezelf niet zijn, mocht ik daar ook geen opdracht in zien. Een ambassadeur moet op zijn minst toch de wereld in trekken, dacht ik. In het beste geval breekt hij daarbij niet al te veel potten en misschien kan hij er sommige zelfs lijmen.

Laat me bij mijn eerste ambassadeursnota alvast starten van een grote verontwaardiging. Dat is altijd een goede energieleverancier voor actie.

Ik ben verontwaardigd over de stand van de wereld, meer bepaald over de stand van de mensheid. Dagelijks erger ik me aan een soort collectieve dwaasheid. Het mainstream mens- en maatschappijbeeld houdt niet alleen ongelijkheid en onrechtvaardigheid in stand, het vertrekt er ook van uit. Als was het een natuurwet.

Maar het beeld van de mens die altijd verder gaat in zijn verovering van de natuur en enkel door in onderlinge concurrentie te treden het beste uit zichzelf haalt, is ecologisch en psychisch onhoudbaar. De signalen zijn duidelijk en niet mis te verstaan. De burn-out-coaches verdringen zich op LinkedIn. En het ergste is: dat is niet eens zo slecht voor het bruto binnenlands product! Zo deviant is ons systeem dat het zich lekker voelt bij de schade die het zelf aanricht. Straks kan je gegarandeerd beleggen in burn-out-coaches. Als dit nu al niet het geval is.

De klimaatopwarming en de verschraling van de biodiversiteit zijn tikkende tijdbommen. Ik vermoed dat er gelijkaardige processen spelen op die terreinen. Als het slecht gaat valt er veel te verdienen.

De coronacrisis maakt het zonneklaar dat we op elkaar aangewezen zijn en dat collectieve voorzieningen de enige bakens zijn als het echt donker wordt. Toch blijft reclame er mij dagelijks van overtuigen om mijn geld niet langer te sparen, maar om het te beleggen. Zelfs in deze donkere tijden waagt men het al zijn hoop op de vrije markt te stellen. ‘Maar dat heeft ons toch welvaart opgebracht en zelfs sociale zekerheid?’

Komt het soms bij ons op dat de sociale zekerheid is afgedwongen in weerwil van de zakenbelangen en dat gedeelde welvaart misschien eerder een verdienste is van die strijd dan van de zogenaamde vooruitgang? Natuurlijk hebben we ziekten bedwongen en hongernoden afgewend. Maar vanwaar de overtuiging dat die overwinningen het gevolg zouden zijn van het optimaliseren van zakelijke belangen? Hebben we werkelijk een haaienmarkt nodig om tot productie van iets te komen? Hoeveel goeds heeft algemeen onderwijs voortgebracht zonder dat zich daar ook maar iemand persoonlijk mee heeft verrijkt? Hoeveel schitterende wetenschappers hebben tegen een normale maandwedde, maar gedreven door hun honger naar kennis, bakens verzet waar iedereen tot op vandaag de vruchten van plukt?

Toch blijven we zweren bij groei, jawel liefst ook financiële groei. Slechts op die manier zouden we na corona de sociale zekerheid kunnen in stand houden. Chantage noem ik dat. Angst installeren, bangmakerij, om de onvolprezen financiële machine weer aan de praat te krijgen. En dan nog met een belofte die niet eens zal nagekomen worden. Want ik zag de laatste decennia net het omgekeerde gebeuren. De overheid die normaal voor een faire herverdeling van de middelen moet zorgen, moest alleen maar besparen, terwijl het financieel kapitaal wereldwijd rustig aanzwol. Die financiële groei die iedereen ten goede komt, is met andere woorden een naar sprookje. Dan ben ik nog lief. Want voor wie beter weet, is het een klinkklare leugen en volksbedrog.

We zouden financiële groei nodig hebben om de klimaatopwarming te temmen én om ons tegen de nu al onvermijdelijke gevolgen ervan te beschermen. Ik denk dat men vooral een minder dolgedraaide wereld nodig heeft en vele solidaire handen om klimaatvluchtelingen op te vangen en om waar het nog kan dijken te bouwen. Ik kan zo even doorgaan. Lees er anders het boekje ‘de verklaring van 30 november’ eens op na. Je vindt het op www.globalsharedvision.com.

Nu na het Oostblok de Verenigde Staten aan het imploderen zijn, komt er wellicht ruimte voor inzicht en voor een realistische aanpak. Dit is mijn punt als kersvers ambassadeur voor de Vrede. De dwang om financiële groei te creëren wurgt deze mensheid en we moeten er ons dringend van bevrijden.

Ik geloof dat de mens gezamenlijk belangrijke domeinen van het maatschappelijk leven gestalte kan geven en beheren. Als het moet kan die samenwerking zelfs mondiaal opgezet worden. Ik denk aan het energiebeheer. Maar als het kan gebeurt het lokaal.  Dan denk ik bijvoorbeeld aan zorg of strafuitvoering.

Ik geloof dat we ondernemers de weg kunnen doen vinden naar echt maatschappelijk ondernemen. Financiële winst kan daar aan bijdragen, maar het is mogelijk om er met de juiste boekhoudkundige technieken voor te zorgen dat die doelen niet verwisseld worden.

Ik geloof dat niet eerst alle materiële nood moet gelenigd worden voor we aandacht moeten geven aan het geestelijke. Ik geloof dat werk een mens kan helpen ontplooien, zonder dat het als een loden plicht op zijn schouders weegt.

Ik geloof dat de wereld niet alleen gemaakt wordt door ondernemers, maar ook door ambtenaren, kunstenaars, arbeiders, sportievelingen, vaders, moeders, grootvaders en grootmoeders, kinderen, leerkrachten en zovelen die ik nu vergeet. Ik geloof niet dat zij enkel maar kunnen zijn wie ze zijn omdat ondernemers daar de voorwaarden voor scheppen.

Ik geloof in een herverdelende overheid die de fundamentele rechten van de mens handhaaft. En voor zover dat nog niet duidelijk mocht zijn: ik geloof niet dat groei noodzakelijk is en al evenmin dat de mens er niet zou kunnen in slagen om zich zonder groei te organiseren.

Je leest het, mijn geloof is groot, maar niet zo groot dat ik zou geloven in iets dat zo zonneklaar gelogen is, namelijk dat oneindigheid als bij wonder ons deel zou zijn en dat we het dus als richtsnoer van al ons handelen zouden moeten hanteren.

Pax Christi zal het me wel vergeven.

Hans Claus, Ambassadeur voor de Vrede 2020