De door de hout- en vleesmaffia aangestoken Braziliaanse bosbranden hebben de laatste weken een triestig hoogtepunt bereikt. Gebrek aan controle en ontmanteling van een aantal overheidsdiensten door president Bolsonaro liggen mee aan de basis van een totaal uit de hand gelopen situatie. Daardoor kwam Brazilië onder internationale druk te staan. Marcon wil tijdens de G7 maatregelen nemen tegen Brazilië, de Ierse premier Varadkar wil het vrijhandelsverdrag Mercosur blokkeren en fondsen die bestemd zijn voor de bescherming van het Amazonewoud worden geblokkeerd.
Bolsonaro heeft de laatste dagen zijn strategie uitgezet in de hoop de verdere ontginning van het Amazonewoud te kunnen combineren met het counteren van de internationale kritiek. Bolsonaro liet de toestand bewust uit de hand lopen en hoopt nu via het leger de indruk te geven dat hij orde op zaken stelt. Tegelijkertijd kan hij via de inzet van het leger de concurrentie uit het regenwoud houden én critici de mond snoeren.
In zijn tv-speech, die je kan bekijken op zijn Facebookpagina, zegt hij letterlijk: “Op deze manier kunnen we ook de critici in binnen- en buitenland het zwijgen opleggen.” Tegelijkertijd gaf zijn veiligheidsadviseur Eduardo Villas Boâs een televisie-interview weg in militair uniform waarin hij zegt “hard te zullen optreden” en de Europese Unie een sneer geeft: “Bij ons is 30 tot 40 procent van het biotoop beschermd, in Europa is dat 0,30 procent.”
Hij benadrukt ook het respect van de militairen voor het Amazonewoud. Die keren maar graag terug: tijdens en na de dictatuur kregen duizenden van hen stukken grond in eigendom aan de rand en in het Amazonewoud als vergoeding. Zij zitten te wachten op infrastructuur en verdere ontginningsvergunningen. Bolsonaro wil hen tegemoet komen via een door hem geordende aanpak van de ontginning van het Amazonewoud en die stelt hij tegenover de ongeordende chaos die hij nu eerst zelf creëert.
Deze strategie toetste hij gisteren eerst af met Trump. In een tweet zegt Bolsonaro: “The relations between Brazil and the US are better than ever. We have a mutual desire to launch a major trade negotiation soon to promote the prosperity of our peoples. President Trump has also been available to assist us in protecting the Amazon and fighting fires if we wish, as well as working together for an environmental policy that respects the sovereignty of countries.” Lees: we keren onze rug naar de EU en werken samen aan een milieupolitiek, los van internationale verdragen en afspraken.
Villas Boâs heeft een carrière in het leger sinds 1964 en diende dus onder de militaire dictatuur tussen 1964 en 1985. Die periode weigert hij nog steeds een dictatuur te noemen. Hij spreekt voortdurend over de ‘militaire regering’.
Tijdens het twijfelachtige proces tegen ex-president Lula liet hij zich ook al opmerken door het op Twitter op te nemen voor een collega die pleitte voor militaire interventie. Hij oefende druk uit op het Hoog Gerechtshof door zich de dag voor het proces uit te spreken over deze politieke kwestie: “Het leger deelt de wens van alle burgers waarbij straffeloosheid afgewezen wordt, in respect voor de grondwet, sociale vrede en democratie.” Het proces tegen Lula oogstte internationaal veel kritiek omdat bijzonder weinig bewijzen werden aangedragen voor de vermeende corruptie van de ex-president.
Uitgelekte documenten
Eergisteren toonde de website OpenDemocracy via gelekte documenten dat Bolsonaro’s plan al lang opgezet is. Dat voorziet elektrische centrales, een brug en de verharding van vier wegen door het Amazonewoud. In een PowerPoint-voorstelling van de regering wordt ook uitgelegd hoe men ngo’s en lokale gemeenschappen wil counteren door sterker overheidsoptreden.
Wie alvast door heeft wat er op de agenda staat, is de inheemse bevolking. Het 89-jarige ex-opperhoofd Raoni vertelde aan het Franse persbureau AFP: “Bolsonaro is degene die mensen zoals de boeren ophitst. Ze luisteren naar hem, denken dat alle rechten hen toekomen en steken de bossen in brand. De president wil er een einde aan maken, aan het Amazonewoud, aan ons. Het is echt verschrikkelijk wat hij doet. Hij is degene die de grote boeren ophitst. Ze luisteren naar hem. Ze denken dat alle rechten hen toekomen en steken de bossen in brand. Hetzelfde geldt voor de houthakkers en goudzoekers. Ze laten zich volledig gaan, zijn woorden zetten hen aan om het woud nog sneller te vernietigen.”
