In dit gevecht ‘weg uit de hel’, kiezen ze – zoals de titel al doet vermoeden – niet voor het neokeynesianisme, maar voor het antikapitalisme. ‘De beëindiging van het kapitalisme is de grootste zegen voor de mensheid sinds haar bestaan’, vormt de rode draad in het boek.

Kan irritatie opleveren

Het postkapitalistisch alternatief waar de auteurs voor pleiten blijft je als lezer als een mantra achtervolgen. En ik kan me voorstellen dat dit bij velen lichte irritatie op kan leveren.

Ook de manier waarop de lezer toegesproken wordt is op zijn minst als belerend te omschrijven. En dat komt de overtuigingskracht niet altijd ten goede. Dit terwijl de auteurs zelf ook inzien dat het niet makkelijk zal zijn een breed publiek te bereiken. ‘De reden is dat de noodzaak van fundamenteel economische alternatieven, zoals wij er in dit boek een van presenteren, over het algemeen niet wordt ingezien.’

Om vervolgens twee bladzijden verder de conclusie te trekken. ‘De kans om met een boekje als dit een ander, postkapitalistisch geluid met succes te laten horen, is in strijdtermen geformuleerd oneindig veel kleiner en wanhopiger dan zelfs de minieme kansen van David in zijn gevecht tegen Goliath.’

Laten we in elk geval de discussie starten over een alternatief

Als markt en regering FALEN komt gelukkig zelf overtuigend met een geldige reden om het niet aan de kant te schuiven, maar onder de aandacht te brengen. ‘Als het postkapitalistische alternatief dan toch niet tijdig genoeg geëffectueerd kan worden om een neoliberaal armageddon te voorkomen, dan rest niets anders dan de poging zo snel mogelijk de discussie over postkapitalistische alternatieven te starten, zodat er in ieder geval bij de
neoliberale ineenstorting een mogelijk alternatief aanwezig is in het bewustzijn van zoveel mogelijk mensen.’

Het aangedragen postkapitalistisch alternatief kent drie peilers. ‘De eerste is de opschoning van de productie, die het onmogelijk maakt inkomen te verdienen door inzet in het productieproces, en zo een economie creëert die gevrijwaard is van de onheilsketen van het kapitalisme.

De tweede peiler bestaat uit een overheidsinstantie, die de aanschaf van productiemiddelen binnen de milieuperken houdt.

Bij de derde peiler, het periodiek budget, is het de consumptie die binnen de milieuperken wordt gehouden.’ ‘En daarmee bedoelen we een uit te keren waardebedrag dat de consument – en dat is iedereen – periodiek door de overheid wordt toegekend.’ Hierbij wordt gedacht aan eenheden ecologische besteding. En dus afschaffing van geld, ‘wat een oneigenlijk en onheilzaam element is in het productieproces’.

‘De volledige ontplooiing van de productiekrachten binnen de grenzen van de draagkracht van mensen en milieu, mogelijk geworden door de opschoning van de productie, het einde aan de uitbuiting van de groeidwang, en de invoering van gelijke inkomens en bestaanszekerheid in het periodiek budget, zijn de drie grote zegeningen van ons postkapitalistisch voorstel’.

Tribunaal om de veroorzakers van de crisis te berechten

Een interessante stelling die in het boek aan het bod komt is het instellen van een internationaal tribunaal, waar de veroorzakers van bijvoorbeeld de afgelopen crisis berecht kunnen worden. ‘De huidige financiële crisis heeft de wereld aan directe en indirecte kosten al bijna 60.000 miljard dollar gekost… En hoewel bijna iedereen op deze wereld onderhand wel weet van die misdadige machinaties achter de crisis, laten we ons er toch als makke lammeren in meevoeren.

Laten we de vooroorzakers van de crisis berechten

Waar blijft de woede en de roep óm en de organisatie ván een internationaal tribunaal, waarin de elementen die de crisis veroorzaakten ter verantwoording worden geroepen en op substantiële straf kunnen rekenen die ze verdienen?

En belangrijker nog, waarom wordt een economisch stelsel als het kapitalisme, waarvoor zulke crises een levensvoorwaarde zijn, niet er discussie gesteld?
Waarom staan we zonder protest toe dat politieke leiders zo snel mogelijk en op kosten van de samenleving, een economisch systeem herstellen dat niet zonder die crisis kán, en erger nog, de volgende crisis al aan het voorbereiden is?
Waarom horen we zo weinig van de noodzaak van postkapitalistische alternatieven?’

We kunnen niet anders concluderen en hopen dat Als markt en regering FALEN een bijdrage, hoe klein en bescheiden die ook maar mag zijn, zal leveren aan de spoedige omverwerping van het huidige economische stelsel en dat de mantra van het postkapitalistisch alternatief een ver gehoor zal bereiken.

Christiaan Verwey

Jo Versteijnen, Bram Snoek en Wouter Snip, Als markt en regering FALEN – Een postkapitalistisch alternatief als bijdrage aan het noodzakelijk maatschappelijk debat over sociaaleconomische verandering
Uitgeverij Boekscout.nl / 2010
ISBN: 978-94-6089-844-0 / 164 bladzijden