Ik was laatst aan het discussiëren over de klimaatopwarming met een skeptische kennis … Ik haalde het 97 procent argument aan: 97 procent van de klimaatwetenschappers menen dat er voldoende bewijs is dat de aarde opwarmt en dat de mens de belangrijkste oorzaak is. Dit cijfer is in verschillende onafhankelijke studies gevonden: via een anonieme rondvraag bij klimaatwetenschappers, en via een studie van de wetenschappelijke artikelen die de laatste jaren over klimaatverandering zijn gepubliceerd – waarbij werd nagegaan in hoeverre het artikel een positie innam voor of tegen de antropogene klimaatverandering. 

Ik weet het, de 97 procent is geen inhoudelijk argument, maar het is voor mij altijd een soort shortcut geweest om niet de hele wetenschap te moeten uitleggen, want dan haken de meeste mensen gewoon af. Maar een drogreden is het niet. Zich beroepen op een autoriteit is geen drogreden (Zich beroepen op een valse autoriteit is dat wel. Je mag bijvoorbeeld de paus niet citeren als bewijs dat het klimaat opwarmt).

Het is ook een heel redelijk argument: In bijna alle zaken van het dagelijks leven vertrouwen we blindelings op experts: we vertrouwen erop dat architecten ons huis goed ontwerpen, dat autofabrikanten ons een veilige auto verkopen, dat artsen in het algemeen de juiste diagnose stellen. Als je op raadpleging gaat bij 100 artsen en 97 beweren dat je een bepaalde ziekte X hebt en de andere 3 beweren dat je Y hebt, ben je toch geneigd om de 97 te geloven, niet de drie die een afwijkende mening hebben ?

Ik merkte echter dat het 97 procent argument niet echt aansloeg bij mijn kennis. Bij skeptici schijnt het idee post te vatten dat die 97 procent dan waarschijnlijk een stelletje makke schapen zijn, die niet durven ingaan tegen de autoriteit van het IPCC (Het moeten dan wel heel makke schapen zijn, als ze zelfs in een anonieme bevraging hun mening nog niet zouden durven geven …), terwijl de 3 procent de moedige, onverschrokken zielen zijn die tenminste een afwijkende positie durven in te nemen. Dus vreemd genoeg is dit voor sommigen juist een reden om de 3 procent te geloven.

Op dat moment stond ik wel een beetje met mijn mond vol tanden. Maar daarna ben ik beginnen nadenken. Is er een argument dat nog sterker is dan de 97 procent consensus? Dat is er zeker. Indien er één “ware” alternatieve theorie bestond die door het wetenschappelijke establishment werd onderdrukt, dan zou het merendeel van de 3 procent dezelfde alternatieve theorie verdedigen. Dit is echter niet het geval.

Klimaatskeptici vergelijken zich graag met Galileo, die tegen het gezag van de Kerk in bleef volhouden dat de aarde rond de zon draait, en niet andersom. Maar ze bevinden zich helemaal niet in die positie. Er bestaat helemaal geen alternatieve skeptische theorie.

De 3 procent wetenschappelijke klimaatskeptici hebben namelijk allerlei verschillende, onderling tegenstrijdige meningen: “De huidige opwarming komt door de zon”, “De temperatuursmetingen zijn onbetrouwbaar”, “De opwarming is gestopt”, “Het warmt wel op maar de klimaatgevoeligheid is laag”, of natuurlijk het eeuwig populaire : “We hebben nog niet genoeg gegevens om het zeker te weten”. Misschien zullen sommige mensen het gevoel krijgen dat klimaatskeptici een punt hebben als er zoveel argumenten tegen antropogene klimaatverandering bestaan. In feite toont het bestaan van al deze onderling incompatibele meningen juist aan hoe zwak klimaatskeptici wel staan. Ze hebben geen theorie, ze schieten gewoon op alles wat beweegt. Merk trouwens ook op dat zogenaamde klimaatskeptici nooit onderling discussies hebben. Je zou toch verwachten dat een klimaatskepticus die de huidige opwarming aan de CO2 uitstoot van vulkanen toeschrijft stevig in discussie gaat met een klimaatskepticus die denkt dat CO2 nauwelijks bijdraagt aan de opwarming ? Dit zie je echter niet gebeuren. Klimaatskeptici met tegengestelde meningen hebben bijvoorbeeld toch samen een brief om geschreven het Amerikaanse congres te overtuigen om geen actie te ondernemen tegen de klimaatverandering.

Straffer nog: sommige wetenschappelijke klimaatskeptici verdedigen verschillende standpunten die onderling onverenigbaar zijn – ze zijn het dus met zichzelf oneens! De ene dag beweren ze dat de opwarming door de zon komt (hiervoor is een hoge klimaatgevoeligheid vereist), de volgende dag dat CO2 maar een heel geringe invloed heeft (dit impliceert net een lage klimaatgevoeligheid).

Dus het beeld van de heldhaftige 3 procent moet worden bijgesteld. Om mijn analogie van de 100 artsen opnieuw te gebruiken:  je gaat op consultatie bij 100 artsen en 97 beweren dat je een ziekte X hebt. Van de andere 3 artsen zegt er één dat hij het niet weet, en dat de wetenschap het wellicht nooit zal weten, de tweede zegt dat je ziekte misschien zelfs goed is voor je gezondheid en de derde zegt dat je de ziekte Y hebt. En de volgende dag belt de derde arts je op om te zeggen dat het niet Y, maar ziekte Z is. Wil je nog altijd per sé die 3% geloven ?

Ik geef het maar mee. Misschien helpt het om hier en daar nog iemand te overtuigen …

Examining the scientific consensus on climate change, Doran & Zimmerman 2009

Expert credibility in climate change, Anderegg et al 2010 http://www.pnas.org/content/107/27/12107.abstract

Quantifying the consensus on anthropogenic global warming in the scientific literature, Cook et al 2013 http://iopscience.iop.org/article/10.1088/1748-9326/8/2/024024/pdf