(Foto: Jeroen Robbe)
-

Als de Catalanen staken

Jeroen Robbe verbleef de voorbije dagen in Catalonië. Voor DeWereldMorgen.be geeft hij zijn impressies mee van de grote staking die er gisteren plaatsvond. "Of veel Vlaams-nationalisten zich thuis hadden gevoeld in de optocht is nog een andere vraag, want de mainstream van de Catalaanse beweging ligt duidelijk elders."

woensdag 4 oktober 2017 16:22
Spread the love

Gisteren (3/10) staakten de Catalanen als protest tegen de repressieve reactie van de centrale overheid in Madrid op het referendum van 1 oktober. Ik was toevallig in Barcelona na elders in Catalonië een training te geven over kritisch burgerschap. Ook daar was het referendum al het centrale gespreksonderwerp. Na een week reflectie over burgerschap, had ik onverwacht een brede burgerbeweging in actie zien.

Op de bus tussen Isona en Barcelona zag je in elk dorp en elk stadje telkens weer hetzelfde tafereel: veel Catalaanse vlaggen, muurschilderingen die opriepen om ‘ja’ te stemmen of minstens gewoon te gaan stemmen en een luide roep om democratie. Het is duidelijk dat de beweging niet beperkt is tot het stedelijke Barcelona.

Toen ik gisteren, aangekomen in de Catalaanse hoofdstad, het nieuws zag vanuit de jeugdherberg waar ik de nacht doorbracht, zag ik live beelden van een protestactie aan het hoofdkwartier van de Partido Popular van premier Rajoy. De actie werd georganiseerd door de CNT, een anarcho-syndicalistische vakbond. Er was opvallend weinig politie en een grote delegatie brandweerlui die in een linie tussen de actievoerders en de politie stonden opgesteld. Het is een scenario dat de rest van de dag herhaald zou worden.

Google Maps wees uit dat de actie op enkele straten van mijn jeugdherberg was, dus repte ik me daarheen. Aangekomen kwam de menigte net in beweging in wat een geïmproviseerde optocht leek. In de frontlinie van de optocht: brandweer. Overal waar ze passeerden claxonneerden automobilisten en klapten voorbijgangers om hun steun te betuigen.

Zo hard als de nationale politie veracht wordt door veel Catalanen (politieagenten lijken op de vlucht van het ene hotel naar het andere), net zo hard wordt de brandweer er op handen gedragen. Om dit te begrijpen is het belangrijk te weten dat de brandweer reeds op de dag van het referendum in woord en daad een buffer vormde tussen politie en burgers.

De Catalaanse politie-eenheden lijken een soms bemiddelende rol op te nemen ten aanzien van hun nationale collega’s, maar de houding van de brandweer is er in dit geval niet een van brandjes blussen. Ze profileren zich met succes als onvoorwaardelijke behoeders van de democratie.

De optocht leek al bij al niet zo groot, maar voorin werd duidelijk druk gecommuniceerd. Even later bleek waarom. Uit een zijstraat kwam een tweede optocht en beiden smelten samen. Een proces dat zich enkele keren zou herhalen tot de groep was aangegroeid tot een manifestatie van vele duizenden. En als je dan op een kruispunt plots ziet dat in een parallelle straat nog eens een grote manifestatie aan de gang is, dan weet je het wel: dit is geen dag als een ander.

Opvallende vaststelling: gedurende de hele optocht bleef de politie zeer afzijdig. Er vlogen constant helikopters over en in sommige zijstraten stonden combi’s opgesteld, maar op de meeste kruispunten was geen enkele agent te bespeuren. Het verkeer stopte spontaan om de betoging te laten passeren.

Naast veel Catalaanse vlaggen zag ik onder andere ook Baskische vlaggen en een Schots exemplaar. En enkele Europese vlaggen, vaak met een duidelijke boodschap gericht aan de Europese Unie: waar blijven jullie? Gaan jullie in stilte toekijken hoe de democratie hier ten grave gedragen wordt? Vlaamse vlaggen heb ik persoonlijk niet gezien.

Of veel Vlaams-nationalisten zich thuis hadden gevoeld in de optocht is nog een andere vraag, want de mainstream van de Catalaanse beweging ligt duidelijk elders. Naast boodschappen voor democratie en tegen repressie, waren er ook boodschappen tegen het neoliberalisme en de uitbuiting van werknemers. De trekkersrol van de vakbonden in de stakingsdag zegt op zich genoeg.

De sfeer bleef de hele dag strijdbaar en zelfverzekerd. In de late namiddag maakte ik nog een wandeling, zonder de bedoeling nog manifestaties te kruisen, maar toch kon ik niet anders dan een nieuwe optocht met duizenden deelnemers te kruisen. Het leek wel alsof er overal acties werden georganiseerd.

Laat op de avond wandelde ik terug naar mijn jeugdherberg, om af en toe afgeleid te worden door het gekletter van potten en pannen. Op ongeregelde tijdstippen gingen mensen op hun terras staan of door hun raam hangen om met lawaai hun ongenoegen te uiten. Het startsignaal voor buren om hen even later te vervoegen in een spontaan ‘huis, tuin en keuken’-orkest van verontwaardigden.

Nog enkele observaties:

  • De meest zichtbare slogan op banners, vlaggen en bordjes is niet ‘onafhankelijkheid’, maar wel ‘democratie’. De beweging voor onafhankelijkheid lijkt goed begrepen te hebben dat ze op die manier ook onbeslisten (en misschien zelfs tegenstanders?) meekrijgen die misschien niet zozeer willen afscheuren van Spanje, maar de minachtende en repressieve houding van Madrid even goed grondig beu zijn.

    De onverzettelijke houding van Rajoy speelt nog verder in hun kaart en vergelijkingen tussen Rajoy en Franco zijn dan ook zeer duidelijk aanwezig tijdens protestacties. Door de boodschap te verschuiven van onafhankelijkheid naar democratie, hebben de krachten voor onafhankelijkheid hun politieke agenda geënt op de strijd voor sterker gedeelde en meer universele waarden. Het is een mooi voorbeeld van de kracht die uitgaat van een slimme ‘framing’ voor het versterken van het verhaal van sociale bewegingen.

  • Als je deze dagen in Catalonië door de straten wandelt, dan zou je op het eerste zicht denken dat alle Catalanen voor onafhankelijkheid zijn. Uiteraard is dat niet zo. Alleen is het ‘nee-kamp’ minder goed georganiseerd en is er geen uitgewerkte campagne. Hun boodschap was dan ook ‘er is geen legaal referendum, dus moeten we het er ook niet over hebben’. De meest zichtbare vorm van protest van de tegenstanders in het straatbeeld is het systematisch weghalen of overschrijven van de boodschappen van de onafhankelijkheidsbeweging. Afscheurde affiches en stickers, ‘no’ over ‘si’, met graffiti zwart gemaakte boodschappen. Maar hoeveel ze ook lijken te verwijderen, het ‘ja-kamp’ lijkt over een eindeloze voorraad campagnemateriaal te beschikken die even snel de publieke ruimte weer vult.

take down
the paywall
steun ons nu!