De Chinese regio Xinjiang heeft de oppervlakte van Frankrijk, Duitsland en Italië samen, omvat 25 miljoen inwoners waarvan 44 procent Oeigoeren, 40 procent Han-Chinezen (de grootste etnische groep in heel China), 8 procent Kazakken en 8 procent andere minderheden (Kirgiezen, Tibetanen, etnische Russen, Mongolen...). Beeld: Public Domain
Opinie - Jeffrey Sachs, William Schabas

“Alleen VN kan en mag de mensenrechten in China beoordelen, niet de VS”

VS-econoom Jeffrey Sachs en Brits hoogleraar internationaal recht William Schabas stellen in een opinie dat de VS moreel geen enkel recht heeft om schendingen van de mensenrechten in China te veroordelen. Alleen de Verenigde Naties mogen oordelen of er al dan niet een genocide tegen de Oeigoeren gaande is en welke sancties daarvoor opgelegd moeten worden. Sachs is adviseur van VN-secretaris-generaal Guterres. Schabas was VN-expert voor het onderzoek van de genocide in Rwanda.

woensdag 5 mei 2021 13:52
Spread the love

 

De regering van Amerikaans president Joe Biden voert campagne met de bewering dat China in de regio Xinjiang een genocide op de Oeigoeren pleegt. Ze heeft hiervoor echter geen bewijs geleverd, en als ze dat niet kan, moet het ministerie van Buitenlandse Zaken deze aanklacht intrekken en steun geven aan een onderzoek van de VN naar de situatie in Xinjiang.

De Amerikaanse regering heeft haar retoriek tegen China nodeloos opgeschroefd door te beweren dat er in de regio Xinjiang een genocide gaande zou zijn op de Oeigoeren. Een dergelijke ernstige aanklacht is zwaarwichtig, aangezien genocide terecht wordt beschouwd als ‘de misdaad der misdaden’. Veel opinieleiders roepen nu op tot een boycot van de Olympische Winterspelen van 2022 in Beijing, die ze de ‘Genocide Olympics’ noemen.

Deze beschuldiging van genocide werd op de laatste dag van de regering van Donald Trump officieel geuit door toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Michael Pompeo, die er geen geheim van heeft gemaakt dat liegen volgens hem een nuttig instrument is voor het buitenlands beleid van de VS. Nu drukt de regering van president Joe Biden de uiterst doorzichtige bewering van Pompeo door, ook al delen naar verluidt de topadvocaten van het ministerie van Buitenlandse Zaken zelf onze scepsis over deze beschuldiging.

In zijn Country Reports on Human Rights Practices (HRP) van dit jaar sluit het ministerie van Buitenlandse Zaken zich aan bij Pompeo’s beschuldigingen tegen China over genocide in Xinjiang. In de HRP komt de term één keer voor in het voorwoord van het rapport en nog eens in de samenvatting van het hoofdstuk over China. De lezers moeten maar gissen naar bewijsmateriaal. Een groot deel van het rapport gaat over kwesties als vrijheid van meningsuiting, bescherming van vluchtelingen en vrije verkiezingen, die nauwelijks iets te maken hebben met de beschuldiging van genocide.

Context

Er zijn geloofwaardige beschuldigingen van schendingen van de mensenrechten van de Oeigoeren, maar die komen niet noodzakelijk neer op genocide. We moeten de context willen zien van het hardhandige Chinese optreden in Xinjiang, dat in wezen van dezelfde motivatie uitging als de Amerikaanse aanvallen in het Midden-Oosten en Centraal-Azië na de aanslagen van september 2001: de wil om een einde te maken aan het terrorisme van militante islamitische groeperingen.

Zoals de in Hongkong gevestigde zakenman en schrijver Weijian Shan uitlegt, werd China geconfronteerd met herhaalde terroristische aanslagen in Xinjiang in dezelfde periode dat de rampzalige reactie van de VS op 9/11 leidde tot herhaalde Amerikaanse schendingen van het internationaal recht en massaal bloedvergieten.

Inderdaad, tot eind 2020 beschouwde de VS de Oeigoerse Oost-Turkestaanse Islamitische Beweging officieel nog als een terroristische groepering, vocht het Amerikaanse leger tegen Oeigoerse strijders in Afghanistan en hielden de VS velen van hen gevangen. In juli 2020 constateerden de Verenigde Naties de aanwezigheid van duizenden Oeigoerse strijders in Afghanistan en Syrië.

Wat is genocide?

De beschuldiging van genocide mag nooit lichtvaardig worden geuit. Een onjuist gebruik van de term kan geopolitieke en militaire spanningen doen oplopen en de historische herinnering aan genocides zoals de Holocaust devalueren, waardoor het vermogen om in de toekomst genocides te voorkomen wordt bemoeilijkt. Het zou de Amerikaanse regering betamen om elke beschuldiging van genocide op verantwoorde wijze te uiten, wat ze hier niet heeft gedaan.

Genocide wordt in het internationaal recht gedefinieerd door het VN-Genocideverdrag (1948). Latere rechterlijke uitspraken hebben zijn betekenis verduidelijkt. De meeste landen, waaronder de VS, hebben de definitie van het verdrag zonder noemenswaardige wijzigingen in hun nationale wetgeving opgenomen. In de afgelopen decennia hebben de leidende VN-rechtbanken bevestigd dat er volgens de definitie onweerlegbare bewijzen nodig zijn van ‘opzettelijke fysieke vernietiging van een nationale, etnische, raciale of religieuze groep’.

Doden?

Volgens deze definitie moet een reeks van vijf specifieke handelingen worden verricht. Uiteraard staat doden bovenaan de lijst. Het rapport van het ministerie van Buitenlandse Zaken over China zegt dat er ‘talrijke rapporten’ van moorden waren, maar dat ‘er weinig of geen details beschikbaar waren’ en citeert slechts één geval: dat van een Oeigoerse man die sinds 2017 was vastgehouden en die volgens de Chinese overheid een natuurlijke dood stierf. Het rapport legt niet eens uit waarom de officiële uitleg in twijfel zou moeten worden getrokken.

Technisch gezien kan genocide worden aangetoond zelfs zonder bewijs dat er mensen zijn gedood. Rechtbanken eisen dat er een bewijs wordt geleverd van de intentie om een groep fysiek te vernietigen. Daarom is het moeilijk om beschuldiging van genocide hard te maken wanneer er geen bewijs is van moord op grote schaal. Dit geldt met name wanneer er geen direct bewijs is van genocidaire bedoelingen, bijvoorbeeld in de vorm van beleidsverklaringen. Dan is er volgens internationale rechtbanken slechts indirect bewijs, wat ze een ‘gedragspatroon’ noemen.

Wanneer beschuldigingen van genocide enkel gebaseerd zijn op gevolgtrekkingen uit een gedragspatroon, moeten alternatieve verklaringen definitief worden uitgesloten. Internationale rechtbanken hebben dat herhaaldelijk duidelijk gemaakt. Dat is ook de reden waarom het Internationaal Gerechtshof in 2015 de beschuldiging van genocide verwierp tegen Servië en tegen de beschuldiging die Servië daarop tegen Kroatië inbracht, ondanks bewijzen van wrede etnische zuiveringen in Kroatië.

Andere beschuldigingen

Wat zou er dus nog meer kunnen worden aangevoerd als bewijs van genocide in China? Het rapport van het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft het over “massale internering van misschien wel een miljoen Oeigoeren”. Indien bewezen, zou dat inderdaad een grove schending van de mensenrechten zijn. Maar nogmaals, het is op zich geen bewijs van de intentie om de Oeigoerse bevolking uit te roeien.

Nog een van de vijf erkende genocidaire daden is “het opleggen van maatregelen om geboorten binnen de groep te voorkomen”. Het rapport van het ministerie van Buitenlandse Zaken verwijst naar het anticonceptiebeleid van China, dat berucht is omdat het zo agressief was. Tot voor kort handhaafde China een éénkind-beleid strikt voor de meerderheid van zijn bevolking, maar de overheid was daarover net veel milder tegenover etnische minderheden, waaronder de Oeigoeren.

Tegenwoordig wordt het éénkind-beleid niet langer toegepast bij de meerderheid van de Han-Chinezen, maar worden strengere maatregelen opgelegd aan de moslimminderheid in Xinjiang, waarvan de gezinnen traditioneel groter zijn dan het gemiddelde in China. Toch registreert Xinjiang een algehele positieve bevolkingsaangroei, waarbij de Oeigoerse bevolking sneller groeide in de periode 2010-18 dan de niet-Oeigoerse bevolking in Xinjiang.

Wie voert het onderzoek?

De beschuldiging van genocide wordt ondersteund door ‘studies’ zoals het rapport van het Newlines Institute dat onlangs wereldwijd de krantenkoppen haalde. Newlines wordt beschreven als een ‘onpartijdige’ denktank uit Washington DC. Bij nader inzien blijkt het echter een project te zijn van een kleine universiteit in Virginia met 153 studenten, acht voltijdse docenten en een duidelijk conservatieve beleidsagenda. Andere vooraanstaande mensenrechtenorganisaties gebruiken de term niet.

VN-experts roepen de VN terecht op om de situatie in Xinjiang te onderzoeken. De Chinese regering van haar kant heeft onlangs verklaard dat zij een VN-missie naar Xinjiang zou verwelkomen die gericht is op ‘uitwisseling en samenwerking’, niet op ‘schuldig verklaren vóórdat er bewijzen zijn’.

Als het VS-ministerie van Buitenlandse Zaken de beschuldiging van genocide niet kan onderbouwen, moet het deze aanklacht intrekken. Het land hoort ook een door de VN geleid onderzoek naar de situatie in Xinjiang te ondersteunen. Het werk van de VN, en met name van de speciale VN-mensenrechtenrapporteurs, is essentieel om de letter en de geest van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens uit te dragen.

 

Het artikel The Xinjian Genocide Allegations Are Unjustified van 20 april 2021 werd vertaald door Dirk Nimmegeers. Jeffrey Sachs is hoogleraar aan de Columbia University, directeur van het Center for Sustainable Development en is adviseur van VN-secretaris-generaal António Guterres voor de VN-Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG). Zijn meest recente boek is The Ages of Globalization (2020). William Schabas is hoogleraar internationaal recht aan de Middlesex University in Londen. Hij schreef Genocide in International Law – The Crime of Crimes (2009). Deze vertaling werd overgenomen van Chinasquare.be en verschijnt met toestemming van Project Syndicate. Overname van deze vertaling mag alleen voor niet-commerciële doeleinden.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!