Wilkinson en Pickett zijn Britse epidemiologen. Tijdens hun onderzoek naar de oorzaken van psychosociale stoornissen vroegen ze zich af of die oorzaken ook spelen bij andere problemen. “We verzamelden cijfers over geweld, tienerzwangerschappen, obesitas, drugsverslaafden en andere maatschappelijke problemen en stelden vast dat die allemaal beïnvloed worden door ongelijkheid”, zegt Richard Wilkinson.

Wilkinson en Pickett vergeleken eerst de gevolgen van inkomensongelijkheid in rijke ontwikkelde landen en controleerden daarna hun resultaten door onderzoek te doen naar de verschillen tussen de vijftig staten van de VS. “In meer ongelijke samenlevingen zijn er meer drugsverslaafden, meer misdaad en geweld, meer tienerzwangerschappen, meer zwaarlijvigheid en meer kindersterfte”, zegt Wilkinson.

Die problemen spelen niet alleen de armen parten. Ook rijken hebben baat bij meer gelijkheid. Ze zouden minder last hebben van depressies en geweld, maar ze zouden ook meer genieten van sociale relaties. Wilkinson: “Gelijkheid verbetert de kwaliteit van de sociale relaties in een maatschappij. In meer ongelijke samenlevingen is er meer competitiviteit. In de sociale relaties gaat status een grote rol spelen. Dat zorgt voor stress. Sociaal contact wordt een beproeving. Alles draait rond geld en mensen moeten langer en harder werken.”

De oorzaken van de scherpe groei van de ongelijkheid en de daarmee gepaard gaande achteruitgang van de sociale cohesie liggen in de jaren ’80. “Het is de neoliberale ideologie van Thatcher en Reagan die de grootste schade heeft toegebracht. Die ideologie verspreidde zich eerst in de Engelstalige landen en w aaide tien jaar later over naar de rest van de wereld”, zegt Wilkinson.

Ook het Labour van Tony Blair nam die ideologie over. “Blair dacht dat gelijkheid iets was voor de 19de eeuw toen armen in lompen leefden. In de moderne wereld heeft iedereen elektronische spullen, een auto of centrale verwarming. Over armoede en ongelijkheid werd enkel nog in materiële termen gesproken. In ons boek hebben wij het ook over niet-materiële problemen: tienerzwangerschappen, geweld, het gedrag van kinderen op school, …”

Vandaag lijkt die ideologie sterker dan ooit. De Britse regering-Cameron voert besparingen door die de ongelijkheid scherp zullen doen toenemen. Onderwijs wordt door een verdriedubbeling van het inschrijvingsgeld minder toegankelijk, er worden heel wat banen bij de overheid geschrapt en er wordt gesnoeid in het budget voor sociaal wonen.

“Om de bankschulden terug te betalen wordt 80 procent gehaald bij besparingen en slechts 20 procent door een belastingverhoging van de rijken. Dat moet natuurlijk omgekeerd zijn. Er is niets eerlijk aan besparingen in de openbare diensten om te betalen voor de fouten van bankiers”, zegt Wilkinson.

Toch gelooft Wilkinson niet dat Tina (There is no alternative) van Thatcher helemaal terug is. “Meer en meer mensen beseffen dat ze niet meer in de maatschappij willen leven die geleid heeft tot de economische crash van 2008.”

Wilkinson is zelfs optimistisch over de toekomst. “Op lange termijn gaan we naar meer gelijkheid. We kunnen niet anders. Als we de democratie overeind willen houden en als we echt willen doen aan de klimaatopwarming hebben we een meer gelijke samenleving nodig. Om het klimaat te redden moeten we iets doen aan de consumptiedrift en dat kan enkel door meer gelijkheid. Hoe meer gelijkheid, hoe kleiner de rol van status en de daarbij horende drang om te consumeren. In gelijke samenlevingen heb je ook meer cohesie. De bevolking is meer betrokken, er is meer gemeenschapsleven. Gelijkere samenlevingen hebben ook betere leiders die meer doen rond milieu, meer geld uitgeven aan ontwikkelingssamenwerking en minder aan oorlogen”, aldus Wilkinson.