Ondanks Europese maatregelen om de productie van gevaarlijk afval – zoals explosieve, kankerverwekkende of erg giftige stoffen – te verminderen, blijft de hoeveelheid groeien, blijkt uit cijfers van de Europese Rekenkamer.

De beste manier om met het probleem om te gaan, begint aan de bron door minder gevaarlijk afval te produceren, aldus de Rekenkamer in een nieuw rapport, gebaseerd op een studie van de beschikbare cijfers van 2004 tot 2018. Dit is reeds sinds 1991 een beweerde prioriteit voor de EU: door ontwerp en productie te verbeteren, vervuilers verantwoordelijk te maken en de consument beter te informeren.

Dumpen

Veel drukwerk, weinig actie…

Ondanks al die initiatieven is de hoeveelheid gevaarlijk afval opnieuw gestegen tot 101,7 miljoen ton in 2018. De gevaarlijke afvalstroom groeit al onafgebroken aan sinds 2004. Bovendien is lang niet altijd duidelijk wat met al dat afval gebeurt: van slechts 79 procent van alle afval is er informatie beschikbaar over de verwerking. Wat met de overige 21 procent gebeurt, is onduidelijk.

Meer nog: omdat gevaarlijk afval in gespecialiseerde installaties verwerkt moet worden en gepaard gaat met een hogere administratieve last, stijgt het risico dat afval onterecht als ‘ongevaarlijk’ wordt geklasseerd door bedrijven.

Volgens de auditeurs van de Rekenkamer helpt het niet dat de betreffende regels verschillen tussen de EU-lidstaten. Daar ligt een rol voor de EU-Commissie om de wetgeving te harmoniseren, meldt Eva Lindström van de Europese Rekenkamer.

“De productie van gevaarlijk afval blijft toenemen en de EU moet dit probleem aanpakken”, verklaart Lindström verder. “De beste manier manieren om ermee om te gaan zijn recycling en gebruik in energiewinning. Het afval gewoon storten mag alleen als laatste redmiddel worden gebruikt.” Toch wordt meer dan 50 procent van alle gevaarlijke afval in de EU nog gewoon gedumpt, blijkt uit de cijfers.

Illegale praktijken

Illegale handel en dumping van gevaarlijk afval blijft dan ook een bijzonder lucratieve business. De pakkans is klein, er zijn weinig vervolgingen of veroordelingen en de boetes zijn laag. De Rekenkamer schat dat met de handel jaarlijks 1,5 tot 1,8 miljard verdiend wordt.

Leden van de Europese Rekenkamer. Eva Lindström is vierde links. Foto: eca.europa.eu

Digitalisering van de afvalstromen en hogere straffen kunnen soelaas brengen. Ook een totaalverbod op de uitvoer van afval, zoals de EU-Commissie in 2021 heeft voorgesteld, maar nog niet heeft afgedwongen – in tegenstelling tot bijvoorbeeld de praktijk met sociale en economische richtlijnen – zou de handel in gevaarlijk afval kunnen tegengaan.