De Amerikaanse journalist Peter Bergen zei aan CNN dat de dood van Bin Laden “het einde van de oorlog tegen het terrorisme” betekende. Maar veel andere analisten zijn het daar niet mee eens. Al Qaeda is vandaag een totaal andere organisatie dan in 2001, met nieuwe leiders en een ruimer netwerk van verwante groepen.

Analisten hebben er lang over gedebatteerd in welke mate Bin Laden – en zijn rechterhand, de in Egypte geboren Ayman al-Zawahiri – de operaties van Al Qaeda leiden. De twee mannen hebben zich sinds de aanvallen van 11 september 2001 grotendeels schuilgehouden, het zijn hun ondergeschikten die de dagelijkse operaties leiden. Verwante groepen, zoals Al Qaeda op het Arabisch Schiereiland, opereren al met relatief weinig sturing van de “leiding” aan de Afghaans-Pakistaanse grens.

“Vaak wordt aangenomen dat hun belangrijkste rol, vooral die van Bin Laden, die van propagandaleider is, of zelfs alleen maar die van boegbeeld”, zei Barbara Sude, een voormalige Al Qaeda-analist bij de CIA in een beleidsdocument dat vorig jaar werd gepubliceerd.

Jongere leiders

De laatste jaren trad inderdaad een reeks jongere leiders – sommige zijn ondertussen overleden – op de voorgrond, wat een verruiming van de leiding betekende. Tot die groep nieuwe leiders behoren Abu al-Yazid, Abu Yahya al-Libi en Atiyah abd al-Rahman.
Als Bin Laden niet meer dan een boegbeeld is, dan zou men kunnen argumenteren dat zijn doelstelling al bereikt is: heel Al Qaeda is doordrongen van zijn ideologie en strategie, zowel de centrale organisatie in Afghanistan en Pakistan als de verwante groepen elders.

“Dit is op verschillende vlakken een enorme slag voor het jihad-netwerk, maar het schakelt Al Qaeda niet uit”, zegt Daveed Gartenstein-Ross, directeur van het Centre for the Study of Terrorist Radicalisation bij de Foundation for the Defense of Democracies, een stichting die in Washington gevestigd is. “De jihad-groep beschikt nog over andere leiders die als boegbeeld voor de groep kunnen optreden.”

Met andere woorden, de dood van Bin Laden mag symbolisch dan wel belangrijk zijn, het heeft mogelijk weinig impact op de capaciteit van Al Qaeda.