De foto's en video's van de tentoonstelling tonen de routes van het Afrikaanse binnenland naar de Middellandse Zee, de sommen geld die met de reis gepaard gaan, de ontberingen, de dromen en verwachtingen tegenover de vaak teleurstellende realiteit.

Nieuws, Samenleving, Cultuur, Antwerpen, Congo, Recensie, Antwerpen, Integratie, Dossier:vluchtelingen -

Afrikaanse videodromen in Antwerpen

Afrikaanse mensen in Antwerpen, het is een dagelijkse ontmoeting. Hun aanwezigheid op de tram, hun horeca, hun cultuur en religie, hun kinderen op school. Het maakt deel uit van een groeiende multiculturele samenleving die lééft.

vrijdag 12 augustus 2011 14:41
Spread the love

‘Congoboten’

Steven Samyn zei in De Morgen (6/8/11) : ” …migratie is en zal blijven. Het is als een kolkende rivier. Je kunt het water niet stoppen, maar wel kanaliseren. Zonder migratie kan België trouwens, net als de meeste Europese landen, op termijn zijn vergrijzende economie niet laten draaien. Laat staan economisch groeien”.

Antwerpen was de haven van de ‘Congoboten’ van de ‘Compagnie Maritime Belge’ (CMB). De ‘Charlesville’, de ‘Albertville’, de ‘Leopoldville’ uit 1895 en nog andere. Roemruchte namen die de lijn Antwerpen-Matadi verzorgden. Aan de Royersluis wuifde de familie de zeelieden uit. Ze bleven maanden van huis in de jaren vijftig.

‘De Zomer van Antwerpen’ brengt in de ‘Zomerfabriek’ de video installatie ‘Wees Welkom-Castel Volturno’. In de Minkelersstraat, nabij de wijk Zurenborg. De installatie loopt nog tot 28 augustus, dagelijks doorlopend van 15u tot 21u en is gratis Gratis.

Dodelijke tochten

‘Wees Welkom’ is een videoparcours met aangrijpende verhalen van Afrikaanse sans-papiers. Een ervaringsproject met getuigenissen van vluchtelingen. In ‘Wees Welkom’  vertellen ze over hun dromen en hoe deze in diggelen zijn geslagen.

Ze trekken via dodelijke tochten doorheen de woestijn van Libië om tenslotte in het verloederde Italiaanse Castel Volturno te stranden. Enkelen zullen familie in Europese steden, zoals Antwerpen, bereiken.

Beeldend kunstenares Fanny Bouyagui praatte in 2009 in Niger met Afrikanen die op weg zijn naar een beter leven. In 2010 zocht ze de migranten op die ze in Niger ontmoet had. Waar zijn ze terechtgekomen? Zijn ze er geraakt? Ze belandde in Castel Volturno en interviewde hen. Harde verhalen in een harde wereld.

Fanny Bouyagui richtte in 1991 ‘Art Point M’ op, een gezelschap dat multidisciplinaire kunstvormen brengt : modededéfilés, multimedia-installaties, voorstellingen. Ze was aanwezig in ‘Lille 2004, Europese culturele hoofdstad’ en op het festival van Avignon.

‘De Soete Naam Jezus’

Bouyagui is de jongste van zeven kinderen. Zwart zijn vormde voor haar nooit een probleem. Haar vader leerde haar niet te veel belang te hechten aan wat anderen denken. ‘Wees Welkom-Castel Volturno’ straalt Afrikaanse trots uit.

Speciaal voor de ‘Zomer van Antwerpen’ maakte Fanny ook een Antwerps verhaal: dat van de bekende Antwerpenaar Jean-Jacques Tamba, die geschiedenis schreef met zijn nachtkroeg ‘In de Soete Naam Jezus’. Hij was ook te zien in de ironische TV-serie ‘Benidorm Bastards’.

‘De Soete Naam Jezus’, nabij de Grote Markt gelegen, was dertig jaar hét nachtelijk middelpunt van ‘Anders’ Antwerpen. Kunstenaars, politieke avonturiers, nachtbrakers op zoek naar een ‘one night stand’, mensen hunkerend naar sociaal contact, zwervers, ‘onaangepasten’, profeten die er de wereld verbeterden, lange gesprekken, veel Afrikaanse mannen en vrouwen.

Dat alles werd overgoten met reggae en de ritmes van originele zwarte muziek. Er werd euforisch gedanst. Jean-Jacques troonde als een ongenaakbaar dorpshoofd achter zijn toog, bijgestaan door zijn blanke vrouw Lucia. Het verdwijnen van dit multicultureel monument van verdraagzaamheid is nooit verteerd. Ik bracht er een stuk van mijn leven door, tot in de vroege ochtenden. Het nachtleven is een andere planeet, bijzonder creatief, en moet beschermd worden.

Uit de brousse van Boma

In het project ‘Wees Welkom-Castel Volturno” van ‘De Zomer van Antwerpen’ beslaat een wand met documenten, foto’s, herinneringen uit het leven van Jean-Jacques Tamba en zijn vrouw. Als twintigjarige Congolees kwam hij in Antwerpen aan. Stomverbaasd ‘dat blanke vrouwen hier werkten …’ Dat deden ze in het toenmalig ‘Belgisch Congo’ niet, dat lieten ze door hun zwarte boys opknappen. (Zie de video van ATV met Jean-Jacqeus Tamba)(1)

Tamba integreerde volkomen in Antwerpen en was een van de eerste Afrikaans officiers bij de Belgische marine. Hij werkte bij ‘General Motors’ aan de lopende band, trouwde, kreeg een zoon en opende ‘De Soete Naam Jezus’. ‘De mooiste jaren van mijn leven…’.

Jean-Jacques in Humo : “Ik kom uit de brousse van Boma, waar ik door Belgische missionarissen werd onderwezen en waar ik als adolescent in korte broek ‘le roi Baudouin’ nog heb zien passeren. Op mijn twintigste ben ik in België naar de zeevaartschool kunnen gaan om officier op de lange omvaart te worden”. En om een Antwerps figuur en TV-verschijning te worden. Een geslaagd leven.

Discriminatie in Antwerpen

Jean-Jacqeus en Lucia zijn met pensioen, zijn ondertussen grootouders en wonen in Antwerpen-Noord. Met in hun buurt het De Coninckplein en haar Afrikaanse cafeetjes, eethuizen en winkels. Het is cynisch dat een stedelijk project als ‘De Zomer van Antwerpen’ geen aandacht besteedt aan de actuele, door de overheid georganiseerde discriminatie en criminalisering van de Afrikaanse horeca. Elders wordt er immers hevig actie gevoerd tegen de pogingen de Afrikaanse horeca te liquideren. (‘Broodroof’)(2)

Enerzijds wordt aandacht besteedt aan het geslaagde leven van Jean-Jacques Tamba, anderzijds zeer terecht en indringend aan het lot van Afrikaanse vluchtelingen in … Libië en Italië. Ver weg … België staat wat racisme betreft, na een onderzoek in drieëntwintig landen, op kop. Ook wat Afrikanen, Congolezen aangaat (zie MO*)(3).

Babbelboxen

‘Wees Welkom-Castel Volturno’ is het bezoeken en overdenken waard. Tot 28 augustus iedere dag gratis in ‘De Zomerfabriek’, waar een drankje wacht, Aan de Minkelersstraat, nabij Zurenborg, aan de Singel. Tram 11, bus 9, 30 en 34. (Nog 10 ‘ wandelen).

Tijdens het project worden er elke donderdag om 18u extra ‘babbelboxen’ rond het thema migratie georganiseerd, met medewerking van theatermaker Michaël De Cock. 

In Antwerpen is reeds lange tijd de vzw ‘De Ketelpatrouille’ actief. De actie groep speelt een belangrijke rol in de wereld van de Afrikaanse illegaliteit. De naam is afgeleid van het café ‘Het Keteltje’ in de Oudemansstraat. Een ontmoetingscentrum van vooral illegale vrouwen. De vzw verzamelde veel ervaring en documentatie. Dat dergelijke projecten niet bij ‘Wees Welkom-Castel Volturno’ betrokken werden, is een gemiste kans. (4)

Meer info over ‘De Zomer van Antwerpen’ en ‘De Zomerfabriek’ via www.zva.be .

1 – ‘Jean-Kacques Tamba’-video’   www.atv.be/item/wees-welkom

2 –  ‘Broodroof’  www.dewereldmorgen.be/blog/koen-calliauw/2011/05/11/antwerpen-broodrooft-allochtonen

3 –  ‘MO* – Congolezen in België’  www.mo.be/artikel/congolezen-belgie-racisme-een-gemiste-kans-voor-iedereen

4 –  ‘De Ketelpatrouille’  www.ketelpatrouille.be

take down
the paywall
steun ons nu!