Het is wat de gewoonte geworden om telkens te kijken naar de hoeveelheid geld die de internationale gemeenschap inzet om Afghanistan te helpen: hoe hoger het bedrag, hoe lager het risico op verdere destabilisatie. Ook de 16 miljard dollar die de donoren eerder deze maand op de Tokyo-conferentie toezegden, kregen een warm welkom. Afghanistanexpert Antonio Giustozzi stelt zich vragen bij deze steun.

Geven is goed voor Afghanistan

Op de internationale conferentie over Afghanistan in december 2011 in Bonn schatte Masood Ahmad, directeur van de cel Midden-Oosten en Centraal-Azië van het Internationaal Monetair Fonds, dat “de terugtrekking van buitenlandse troepen uit Afghanistan (vanaf 2014) de jaarlijkse groei van het bbp zal verminderen met 2-3 procentpunten of meer per jaar.” Dergelijke evaluaties leiden tot de idee dat hoe meer de internationale gemeenschap aan Afghanistan geeft, hoe beter dat is voor het land.

Het rapport van de Wereldbank van mei 2012 stelde dat “een daling tot een meer normaal niveau van de steun niet alleen risico’s, maar ook kansen voor Afghanistan met zich zal meebrengen om over te gaan naar een meer stabiele, zelfstandige en duurzame economie.”

Minder voorzichtig dan de formulering van de Wereldbank zegt Afghanistanexpert Antonio Giustozzi dat vermindering van de buitenlandse hulp positief zou zijn. Volgens hem is de Afghaanse staat zich in de loop der jaren gaan verzoenen met “een vorm van patronaat die afhankelijkheid creëert en de ontwikkeling niet stimuleert.” De therapie moet nu eerder graduele ontgifting zijn, zegt hij, en het niveau van de steun moet “zachtjes aan afnemen.” De Afghaanse regering moet volgens Giustozzi manieren vinden “om minder uit te geven maar wel beter besteed.”

Politiek opportunisme

Martine van Bijlert, codirecteur en medeoprichter van het Afghanistan Analysts Network, een denktank, zegt dat de belangrijkste instrumenten van de internationale bijstand werden bepaald door kortetermijnoverwegingen en door politiek opportunisme. Dat schrijft ze in de inleiding van Snapshots van een interventie. De lessen die men niet trok uit een decennium bijstand aan Afghanistan.

Het plan Op weg naar zelfontplooiing, gepromoot door de internationale gemeenschap en goedgekeurd door de Afghaanse regering, is gebaseerd op een vergelijkbare tegenspraak want de roep om een soevereine Afghaanse staat komt van diegenen die dat net willen voorkomen.

De aanwezigheid van buitenlandse legers en van de internationale gemeenschap “is net een van de belangrijkste elementen die voorkomen dat de staat, het politieke systeem, de heersende elite, volledige legitimiteit verkrijgen”, beaamt Antonio Giustozzi. “Niet per se omdat de buitenlanders dat verhinderen maar omdat elke regering die afhankelijk is van externe ondersteuning om aan de macht te blijven, geen legitimiteit heeft.”