De ‘revolutionaire’ regering van Rafael Correa bedreigt ‘s werelds meest biodiverse regio met olie-exploitatie. Maar er wordt stevig verzet geboden.

Onderstaand relaas zal welbekend klinken. De meest biodiverse plek op onze planeet, het Yasuni nationaal park te Ecuador – en de Ishpingo-Tambococha-Tiputini regio (ITT) in het bijzonder – bevindt zich op een olierijke bodem. De inhalige regering van het arme land zou die bodemschat graag aanboren. Bewust van de buitenwereld terug getrokken inheemsen leven hier echter en zij zullen tot de dood strijden voor hun territorium. Terwijl ik dit schrijf denk ik dan ook spontaan aan de film Avatar. Al is het daar veel eenvoudiger om de slechten (met hun supersonische ruimtetuigen) van de goeden (gigantische blauwe creaturen die op draken vliegen) te onderscheiden. Dit verhaal is namelijk net iets complexer.

Sinds 2007 is Rafael Correa president van Ecuador en hij heeft nog zeker vier jaar te gaan. Voor zijn verkiezing beleefde het land tien jaar van intense politieke instabiliteit met maar liefst zes verdreven presidenten. Maar wat van start ging als een ‘revolutionaire’ linkse regering die steeds rechten en respect claimde in naam van de nationale soevereiniteit, neigt recent naar autoritarisme, corruptie, nepotisme en al wat met een machtsbeluste regering gepaard gaat. De Ecuadoraanse overheid met Correa als boegbeeld blijft vasthouden aan het mantra “Wie ons niet volgt, is tegen ons en de revolutie.”

Terugkomend op ons verhaal, is het belangrijk om aan te stippen dat ecologische overwegingen en respect voor de inheemse gemeenschappen, niet samen gaan met olieboringen. In Ecuador is dit overduidelijk. 40 jaar geleden werd er voor het eerst geboord. Ondertussen vond de grootste ecologische ramp ooit plaats: in de Amazoneregio in het oosten van het land dumpte Chevron 18 miljard liter olie in het regenwoud waardoor duizenden mensen stierven of ziek werden van het vervuilde water. Deze vernietiging van het regenwoud bracht haast niets op voor de overheid, laat staan voor de bevolking. Petroamazonas, het overheidsbedrijf voor olie-exploratie en -boringen, geeft toe dat er wekelijkse een lek is. Vier decennia verder is het land wel nog steeds arm.

Het verhaal wordt complex als we moeten toegeven dat de ‘slechteriken’ tot voor kort niet bereid waren om deze gevoelige regio in ruil voor geld op het spel te zetten. President Correa besteedde zijn eerste tussenkomst op de Algemene Vergadering van de VN in 2007 aan het onderwerp. Met dezelfde charme die hij in New York of Rio de Janeiro (tijdens de wereldtop Rio+20) aan de dag legde, kondigde Correa op 15 augustus van dit jaar echter aan dat hij gedwongen was om in de kwetsbare regio van het Yasuni nationaal park naar olie te gaan boren. Hij verweet de wereld het land in steek te hebben gelaten. [nvdr: De internationale gemeenschap werd gevraagd geld over te maken in ruil voor bescherming van het woud maar er kwam nauwelijks respons.] Eigenlijk boycotte zijn regering het initiatief ook zelf.

De voorbije jaren werden namelijk contradictorische signalen de wereld uitgestuurd: slecht ingewerkte mensen werden aangesteld, Chinese en Canadese bedrijven kregen overal in het land mijnconcessies, Ecuador nam deel aan internationale onderhandelingen rond oliepromotie, … [nvdr: zie voor meer bijvoorbeeld hier] Deze en andere zaken verzwakten de weerklank van het initiatief. Na de recente aankondiging stelden Correa en sommige van zijn ministers bovendien dat er geen teruggetrokken inheemse gemeenschappen meer leven en er dus ook geen sprake kan zijn van een dreigende etnocide eens de olieboringen beginnen. Alle elementen die de internationale gemeenschap aanvankelijk moesten overtuigen verdwenen van tafel, officiële landskaarten werden zelfs aangepast.

Zoals verwacht volgde er een grote propagandacampagne op de aankondiging van president Correa. Er wordt gesteld dat slechts 0,1% van het nationaal park bedreigd wordt. TV- en radiospots worden dag in dag uit in prime time uitgezonden. In een daarvan worden olieboringen vergeleken met een baby die gevaccineerd wordt. In de provincies in het Amazonewoud, waar hele gemeenschappen de tol van de oliewinning met hun gezondheid en levens betaalden – zo ook de slachtoffers van de Chevronsaga dus – zijn borden geplaatst met de slogan “Olie zorgt voor een betere toekomst.” De regering probeert de bevolking er van te overtuigen dat de (vermeende) 18 miljard dollar aan extra inkomsten enorm zal bijdragen aan de uitroeiing van de armoede in het land. Maar hoe kan zij dan verklaren dat er sinds het aantreden van Correa nog steeds armoede is terwijl er wel 150 miljard dollar door de overheid besteed werd?

In de hoofdstad Quito en vele andere steden in het land, organiseerden jongeren, kunstenaars, middenveldorganisaties en inheemsen demonstraties tegen een ingrijpen in het Yasuni park. Deze beweging streed al voor de rechten van de natuur, tegen genetisch gemanipuleerd voedsel, neoliberalisme en imperialisme, en zet zich nu dus in ter bescherming van het nationaal park. De overheid reageerde furieus op dit protest en maakte zelfs gebruik van hardhandige politierepressie. Er werd gedreigd met het aan banden leggen van sociale media en het uit de scholen weren van protesterende studenten. De president gebruikte zijn Twitter account om te reageren op internationale commentatoren die hun ongenoegen kenbaar maakten. Wie zijn regering niet volgt, wordt automatisch als vijand weggezet.

Wij blijven echter, zonder blauwe mensen op draken, verzet aantekenen tegen deze vernietiging van de meest biodiverse plek ter wereld. Wij weigeren een etnocide plaats te laten vinden onder onze neus. Wij blijven Correa er aan herinneren dat hij, zelfs al heeft de internationale gemeenschap het land in de steek gelaten, de verantwoordelijkheid draagt voor de vernietigende impact van olieboringen in deze regio en op onze planeet. Wij verzetten ons tegen zij die de vloer aanveegden met onze grondwet. Wij eisen een referendum waarin de Ecuadoren “Nee!” kunnen zeggen tegen de vernietiging van de natuur en de inheemse manier van leven. Wij doen dit omdat wij menen dat een ander Ecuador en een andere wereld mogelijk zijn, dat de natuur niet hoeft te wijken en mensen niet dienen te sterven opdat anderen kunnen rijden. Wij geloven in een post-olie planeet.

(Bovenstaande tekst is een vertaling van een Engelstalig artikel van Daniel Almeida – gepubliceerd op website. Alle eventuele fouten komen uiteraard volledig voor mijn rekening.)