Nu
iedereen zich als #JeSuisCharlie heeft geuit in een begrijpelijke
golf van solidariteit, is het tijd om naar de feiten te kijken en te
begrijpen dat we een aantal extremisten in de kaart spelen. De
radicalisering van het conflict tussen het Westen en de islam zal
vreselijke gevolgen hebben.

Het
eerste feit is dat de islam met 1,6 miljard aanhangers de tweede
grootste religie ter wereld is. Moslims vormen een meerderheid in 49
landen en zijn goed voor 23 procent van de wereldbevolking. Van deze
1,6 miljard mensen zijn slechts 317 miljoen of 19,8 procent
Arabisch. Bijna twee derde van alle moslims leeft in Azië. Indonesië
alleen telt 209 miljoen moslims, India en Pakistan samen 344 miljoen.
Samen zijn deze drie landen goed voor 34,6 procent van alle
moslims ter wereld.

Volgens
onderzoek van het Amerikaanse onderzoeksinstituut Pew Research Center
zijn moslims in Zuid-Azië radicaler qua geloofsbelijdenis en
opvattingen dan hun Arabische, Koerdische, Turkse en Perzische
(Iraanse) geloofsgenoten in het Midden-Oosten. In Zuid-Azië zou 81
procent van alle moslims voorstander zijn van strenge lijfstraffen
voor criminelen, terwijl dat in het Midden-Oosten en Noord-Afrika 57
procent is. 76 procent van de Zuid-Aziatische moslims spreekt zich
uit voor de doodstraf voor wie de islam afvalt, tegenover 56 procent
in het Midden-Oosten.

Feodaliteit

Het
is duidelijk dat de geschiedenis van het Midden-Oosten bepalend is
voor de rol die de Arabieren spelen in het conflict met het Westen.
Om te beginnen zijn alle Arabische landen kunstmatige creaties. In
mei 1916 sloten de Franse diplomaat François Georges-Picot en Brits
diplomaat Mark Sykes namens hun Franse en Britse koloniale regeringen
een geheim akkoord, met de steun van Rusland en Italië, over hoe het
uit elkaar vallende Ottomaanse Rijk na de Eerste Wereldoorlog
opgedeeld moest worden.

Sykes
en Georges-Picot hielden geen enkele rekening met etnische en
religieuze realiteiten. Enkele van deze landen, zoals Egypte, hadden
wel een historische identiteit, maar landen als Irak, Saoedi-Arabië,
Jordanië en de Verenigde Arabische Emiraten hadden zelfs dat
niet. Het waren Frans/Britse creaties.

Vervolgens
hielpen beide koloniale grootmachten koningen en sjeiks in het zadel
in de nieuwe landen die zij net hadden opgericht. Om deze artificiële
landen te besturen, was een harde hand nodig. Onder meer als gevolg
daarvan liep het politiek systeem in die landen ver achter op het
democratiseringsproces dat in Europa aan de gang was en bleven deze
nieuwe landen steken in de feodaliteit.

Bovendien
hebben de Europese grootmachten nooit geïnvesteerd in
industrialisering of in echte ontwikkeling. De ontginning van olie
was een zaak van buitenlandse bedrijven. Het duurde tot na de Tweede
Wereldoorlog en het daaropvolgende proces van dekolonisatie voor de
olie-inkomsten echt in lokale handen kwamen. Toen de Europese
grootmachten wegtrokken, bleven al deze Arabische landen achter
zonder modern politiek systeem, zonder moderne infrastructuur en
zonder lokaal bestuur.

In
die landen die geen onderwijs en gezondheidszorg aan hun burgers
verschaften, nam de moslimgemeenschap deze taken op zich. Zo
ontstonden grote netwerken van religieuze scholen en ziekenhuizen.
Bij de verkiezingen werd dat een reden om te stemmen op een van de
moslimpartijen¹.
Dat verklaart bijvoorbeeld de opmars van de islamistische partijen in
Egypte en Algerije. Militaire coups met de goedkeuring van het Westen
waren de enige manier om deze evolutie een halt toe te roepen.

Palestijnse
volk

We
persen hier vele decennia in enkele regels en laten vele andere
kwesties onderbelicht. Dit ernstig ingekorte, historische proces is
echter nuttig om de woede en frustratie te begrijpen die momenteel in
het Midden-Oosten heerst. Het verklaart ook deels de
aantrekkingskracht van Islamic State (IS) in arme gebieden.

Deze
historische achtergrond wordt levendig gehouden doordat Israël het
Palestijnse volk – één van de vele Arabische volkeren – onder
de knoet houdt. De blinde steun van het Westen, vooral dan van de VS,
voor Israël wordt door Arabieren als een permanente vernedering
beschouwd. Israëls aanhoudende uitbreiding van nederzettingen
vernietigt de kans op een levensvatbare Palestijnse staat.

Het
laatste Israëlische offensief Protective Edge tegen de bevolking van
Gaza in juli en augustus 2014, waartegen het Westen wel bezwaar liet
horen maar geen echte actie ondernam, wordt door de Arabische wereld
gezien als nieuw bewijs dat het de Arabieren wil onderdrukken
en allianties zoekt met corrupte en niet-legitieme leiders die zouden
moeten verdwijnen. De aanhoudende westerse interventie in Libanon,
Syrië en Irak, en het inzetten van drones, zien de 1,6 miljard
moslims eveneens als een westerse poging om de islam te onderdrukken,
zo bleek uit het rapport van het Pew Research Center.

Soennieten
en sjiieten

We
mogen ook niet vergeten dat de islam verschillende tendensen heeft²,
waarbij de opdeling tussen soennieten en sjiieten de belangrijkste
is. Terwijl in de Arabische regio minstens 40 procent van de
soennieten sjiieten niet erkennen als moslim, gaat het echter om een
regionaal beperkt verschijnsel. In Indonesië vindt slechts 26
procent van de islamieten zich een soenniet, terwijl 56 procent het
houdt op “gewoon moslim”.

In
de Arabische wereld hebben enkel Irak en Libanon, waar de twee
gemeenschappen vreedzaam naast elkaar leven, een ruime meerderheid
van soennieten die de sjiieten erkennen als geloofsgenoten. Het feit
dat de sjiieten, die 13 procent van alle moslims uitmaken, de grote
meerderheid vormen in Iran, en de soennieten de grote meerderheid in
Saoedi-Arabië, verklaart het aanhoudende interne conflict in de
regio, dat door de leiders van beide landen voortdurend wordt
opgestookt.

Al
Qaeda in Mesopotamië (AQIM)³
stond tussen 1996 en 2006 onder leiding van Abu Musab al-Zarqawi.
Deze beweging is erin geslaagd de bevolking te polariseren in Irak,
met voortdurende aanvallen op sjiieten en het uitlokken van een
etnische zuivering van een miljoen soennieten in Bagdad. Nu kan IS
veel soennieten uit Irak aantrekken, die zoveel sjiitische
vergeldingen moesten ondergaan dat ze steun gaan zoeken bij AQIM,
precies dezelfde groep die de sjiieten met opzet had geprovoceerd.
Feit is dat dagelijks honderden Arabieren omkomen bij het interne
conflict, een lot dat de veel ruimere moslimgemeenschap niet raakt.

Dodelijke
ideologie

Bij
terreurdaden in het Westen die zich voordeden in Ottawa, Londen en nu
in Parijs hadden de daders telkens hetzelfde profiel: jongemannen uit
Canada, Groot-Brittannië en Frankrijk zelf, dus niet iemand uit de
Arabische regio, personen ook die in hun tienerjaren allesbehalve
religieus waren, op drift raakten, geen werk vonden en als eenzaten
leefden. In bijna alle gevallen was de daders eerder al in aanraking
gekomen met het gerecht.

Slechts
in recente jaren hadden zij zich bekeerd tot de islam en de oproep
van IS om ongelovigen te doden serieus genomen. Zij deelden
daarenboven een aanvoelen dat dit een rechtvaardiging zou zijn voor
het verlies van hun eigen leven, omdat zij martelaars zouden worden,
iemand in een andere wereld, weggerukt uit een leven waarin er niet
echt een mooie toekomst in het verschiet lag.

De
reactie op deze misdaden is een campagne van het Westen tegen de
islam geworden. Het laatste nummer van de New Yorker bevatte een
scherp artikel waarin de islam niet als een religie maar als een
ideologie werd geduid. In Italië heeft Matteo Salvini, de leider van
de rechtse antimigrantenpartij Lega Nord, openlijk de paus
veroordeeld omdat die met de islam in dialoog treedt. De
conservatieve Italiaanse figuur Giuliano Ferrara verklaarde op
televisie dat we in een “heilige oorlog” zijn verwikkeld.

In
het algemeen kwam de Europese (en Amerikaanse) reactie er op neer de
aanslagen in Parijs te veroordelen op basis van een “dodelijke
ideologie”, zoals Frans president Hollande het verwoordde. Het
is ook tekenend dat de Duitse bondskanselier Angela Merkel zich
genoodzaakt zag om een standpunt in te nemen tegen de recente
optochten in Dresden (met een moslimpopulatie van 2 procent) van de
populistische anti-islamitische beweging Pegida. Die manifestaties
waren aanvankelijk gericht tegen de 200.000 asielzoekers in
Duitsland, de meeste onder hen uit Irak en Syrië, die volgens Pegida
niet als eerste bekommernis hebben om aan de oorlog te ontsnappen.

Xenofobe
partijen

Studies
uit heel de EU tonen aan dat de overgrote meerderheid van immigranten
succesvol geïntegreerd is in de economie van hun gastland.
VN-rapporten bewijzen ook dat de EU met zijn demografische verval,
minstens 20 miljoen immigranten nodig heeft tegen 2050 om de sociale
zekerheid te behouden en te kunnen concurreren met de rest van de
wereld.

Desalniettemin
zijn het xenofobe, rechtse partijen in alle Europese landen die de
Zweedse regering tot aftreden dwingen, de Britse, Deense en
Nederlandse regeringen onder druk zetten, en goed op weg zijn om de
volgende verkiezingen in Frankrijk te winnen.

Wat
zich in Parijs heeft afgespeeld is een afschuwelijke misdaad en de
vrije meningsuiting is essentieel voor de democratie, maar het valt
op dat weinigen ooit Charlie Hebdo hebben gelezen en het niveau van
provocatie van dit tijdschrift kennen. Vooral omdat, zoals Tariq
Ramadan schreef in The Guardian van 10 januari 2015, Charlie Hebdo in
2008 een cartoonist de deur wees die de spot had gedreven met Joodse
contacten van Jean Sarkozy, zoon van toenmalig Frans president
Nicolas Sarkozy.

Charlie
Hebdo was een stem die de Franse superioriteit en culturele
suprematie in de wereld verdedigde, en had weinig lezers⁴
– die het vooral wierf met de verkoop van provocatie. Dit was precies
het tegenovergestelde van een wereld die draait om respect en
samenwerking over de grenzen van verschillende culturen en religies
heen.

Vandaag
zijn we allemaal Charlie, blijkbaar. De clash tussen de twee grootste
religies ter wereld op de spits drijven, is geen klein bier. We
zouden eerder tegen terrorisme moeten strijden, of die nu van moslims
komt of niet (denk aan Anders Breivik). We trappen echter in een
dodelijke val en doen precies wat radicale moslims willen: een
heilige oorlog beginnen tegen de islam, zodat de enorme meerderheid
van gematigde moslims zich gedwongen gaat voelen om eveneens de
wapens op te nemen.

Het
feit dat Europese rechtse partijen de vruchten plukken van deze
radicalisering, kan radicale moslims maar al te zeer bekoren. Zij
dromen van een wereldgevecht, waarbij ze de islam – en niet zomaar
de islam maar de soennitische strekking van de islam – de enige
overblijvende religie maken. In plaats van de extreme gevallen te
isoleren, voeren we een beleid van volledige confrontatie.

Als
we 9/11 in New York buiten beschouwing laten, is het aantal dodelijke
slachtoffers hier miniem in vergelijking met wat er in de
Arabische wereld gebeurt. In Syrië sterven ieder jaar 50.000 mensen
in het conflict.

Hoe
kunnen we zo blind in deze val trappen, zonder te beseffen dat we
aansturen op een vreselijke clash, overal ter wereld?

Roberto
Savio is oprichter en erevoorzitter van het alternatieve
persagentschap Inter Press Service (IPS)  en uitgever van de blog Other News. 

The
Paris Killings – A Fatal Trap for Europe (IPS)

The
Paris Killings – A Fatal Trap for Europe (Other News)

Nvdr:

1 Naar
analogie met de ‘caritatieve werken’ die de christelijke kerken
enkele eeuwen eerder al in Europa – vooral de rooms-katholieken – oprichtten. Ook hier haalden de christelijke politieke partijen daar
tot in de 20ste eeuw hun electoraal gewin uit.

2 Net
zoals de christelijke godsdienst vele tendensen kent, van onder meer rooms-katholiek over meerdere protestantse tot orthodoxe kerken.

3 Het
historische Mesopotamië omvat Irak, Koeweit en delen van Syrië,
Turkije en Iran.

4 Voor
de aanslag verkocht Charlie Hebdo nog ongeveer 35.000 exemplaren. Het
dreigde in de komende maanden wegens financiële problemen te
verdwijnen (voor de tweede maal, ook in de jaren 1980 heeft het
tijdschrift een aantal jaren opgehouden te bestaan) (nvdr).