Op zaterdag 27 augustus 2011 werd in de Nigeriaanse hoofdstad Abuja een zware bomaanslag gepleegd tegen het VN-kantoor. Vanaf 29 augustus barstten nieuwe geweldgolven los in Jos, een stad in centraal Nigeria. Er bestaat geen enkel verband tussen beide gewelddaden.

Vele Boko Harams (?)

De bomaanslag tegen het VN-kantoor is sinds de verkiezingsoverwinning van president Goodluck Jonathan in april 2011 de tweede bomaanslag die in Abuja werd gepleegd. Boko Haram wordt beschuldigd achter deze nieuwe bomaanslag te zitten.

Het probleem is echter dat het onduidelijk blijft wie en wat Boko Haram is en vooral wie in de Nigeriaanse politieke middens deze zogenaamde terroristische organisatie financiert. Er wordt in Nigeria te veel over gespeculeerd om hierover uitsluitsel te geven.

Er wordt ook wel eens beweerd dat Boko Haram slechts een naam is waarachter verschillende moslimfundamentalistische bewegingen uit het noorden van Nigeria schuilgaan. Ondertussen zijn wel al 50 verdachten gearresteerd.

Maar ook hier rest de vraag of het om de echte daders gaat of om ‘zondebokken’, die zullen moeten opdraaien voor de bomaanslag waarbij meer dan 10 doden vielen en tientallen gewonden.

De Nigeriaanse regering heeft dinsdag 5.000 politieagenten in Abuja gestationeerd om verder geweld tijdens de moslimgebeden voor Eid-el-fitr (nvdr: Suikerfeest, einde van de ramadan) te voorkomen.

Jos-crisis in het kwadraat

Het nieuwe moordende geweld in Jos wordt volgens getuigen toegeschreven aan christenen die biddende moslims in een overwegend christelijke wijk aanvielen. Er vielen meer dan 20 doden. Er werd ondertussen (tijdens de ramadan!) ook weerwraak genomen door moslims. Dat geweld leidde al tot meer dan 10 doden.

Maar ook hier blijft het voorlopig in nevelen gehuld wie verantwoordelijk is en wat nu juist de aanleiding tot de gewelduitbarsting was. Een klopjacht op de daders zal zeker niet leiden tot een nieuwe doorbraak in het onderzoek naar de dieperliggende factoren van de talrijke gewelduitbarstingen.

Het is immers de zoveelste gewelduitbarsting op rij in de stad Jos. Telkens belooft de overheid een onderzoekscommissie op te richten. Maar er worden nooit resultaten geboekt. De nieuwe uitbarstingen van geweld in Jos zijn dan ook de dramatische bevestiging dat er geen leefbare oplossing in het vooruitzicht ligt.

Politieke cultuur van geweld

Het recente geweld in Nigeria toont wel twee andere zaken heel duidelijk aan. De bomaanslag in Abuja, de nieuwe gewelduitbarsting in Jos en ook het geweld tijdens de laatste presidentsverkiezingen zijn een bevestiging dat de West-Afrikaanse kolos verzwelgt in een Hobbesiaanse maalstroom.

Dat het weer tot bruut geweld kon komen, toont ook aan dat de regering van Jonathan er niet tegen opgewassen is. Zijn regering is immers zelf een symptoom van het brute geweld. De Nigeriaanse historicus Toyin Falola stelt namelijk dat geweld deel uitmaakt van de Nigeriaanse politieke cultuur.

Conflicten tussen de staat en burgers en tussen de federale staat en deelstaten worden in Nigeria al vanouds veeleer met geweld beslecht dan in dialoog en met overreding.

Volgens Falola is al dit geweld geen uiting van irrationeel gedrag. Er schuilt telkens een politieke agenda achter. Werd de bomaanslag in Abuja gepleegd om het land meer te destabiliseren of is het een uiting van een groep fundamentalistische moslims die de sharia overal in het land wil introduceren?

Zijn de gewelduitbarstingen in Jos een uiting van een verbitterde strijd tussen moslims en christenen over de politieke macht in Jos? Welke politieke agenda’s achter het recente geweld schuilgaan, blijft hoe dan ook onduidelijk. 

Het aanhoudende geweld in Nigeria schept echter wel – meer dan ooit – gevaarlijke precedenten voor de toekomst van het land. Vroeg of laat kan dit leiden tot een nieuwe burgeroorlog – van allen tegen allen.

De ernstige problematiek van de cocktail van bevolkingstoename en bittere armoede zal die dreiging de komende jaren enkel maar versterken.

Zolang de Nigeriaanse regering geen krachtdadig beleid ontwikkelt om de bevolkingstoename in te dammen en de olierijkdommen aan te wenden voor sociale programma’s, zal Nigeria voort blijven wegzakken in het drijfzand van religieuze en etnische conflicten.

Als de regering niet zelf ingrijpt, zal het de kwetsbaarheid van het land voor een zogenaamde ‘humanitaire’ militaire interventie van westerse mogendheden alleen maar groter maken.

Bron:

Toyin Falola, Colonialism and Violence in Nigeria, Indiana University press, 2009