Wraakactie voor liquidatie rebellenleiders?

De populaire Russische krant Komsomolskaja Pravda liet maandag een niet nader genoemde ‘gezaghebbende bron’ bij de ordehandhavers in het zuiden van Rusland aan het woord om de aanslagen te schetsen in het licht van de recente gebeurtenissen in de Kaukasus.

Volgens de bron zijn de aanslagen overduidelijk een wraakactie voor de liquidatie door de Russische overheid van een aantal belangrijke rebellenleiders.

De noordelijke Kaukasus was vorig jaar het toneel van de ene na de andere terreurdaad, waarbij onder anderen enkele belangrijke politieke leiders vermoord werden. In januari 2009 probeerde een zelfmoordterrorist zich in een Lada Niva tot ontploffing te rijden tegen het gebouw van de spoorwegpolitie in Machatsjkala, de hoofdstad van de autonome republiek Dagestan. Zeven politieagenten verloren het leven toen ze de met explosieven gevulde auto nog net wisten te rammen.

Het antwoord van de Russische overheid was niet mild. De Russische antiterreurpolitie doodde twee kompanen van de zelfmoordterrorist, onder wie de leider van een terroristische groepering uit de regio van Kadar. Op enkele dagen tijd werden nog twee andere rebellenleiders uit de regio gedood: Marat Koerbanov en Madrid Begov.

De rebellen antwoordden op hun beurt door onder andere een belangrijke gasleiding op te blazen. Op 5 juni 2009 werd Adilgerej Magomedtagirov doodgeschoten, de Russischgezinde minister van Binnenlandse Zaken van Dagestan. In november vond de aanslag op de Nevskij Ekspress (nvdr: de sneltrein tussen Moskou en St-Petersburg) plaats, waarbij 28 treinreizigers het leven lieten.

Deze maand slaagden de Russische veiligheidsdiensten erin om kort na elkaar drie belangrijke ideologische leiders uit te schakelen. Begin maart werd in Ingoesjetië Aleksander Tichomorov gedood. Tichomorov was sinds zijn bekering tot de islam beter bekend onder zijn nieuwe naam Said Boerjatski, en werd genoemd als de aanstichter van de aanslag op de Nevskij Ekspress.

Niet lang daarna werd in Tsjetsjenië nog een terroristisch kopstuk gedood: Abu Chaled. Chaled was verantwoordelijk voor de technische en psychologische opleiding van zelfmoordterroristen. Op 24 maart, tenslotte, werd in de Kabardië-Balkarische hoofdstad Naltsjik Anzor Astemirov geliquideerd, een moslimleider die verantwoordelijk was voor twee aanslagen in Naltsjik.

Reactie uit de Kaukasus

De aanslagen worden niet alleen scherp veroordeeld door politieke leiders uit het Westen. In een reactie in de Komsomolskaja Pravda distantieerde waarnemend president van Tsjetsjenië Ramzan Kadyrov zich uitdrukkelijk van het geweld, en zei hij dat de Tsjetsjenen mee rouwen met de rest van Rusland.

Hij verklaarde ook dat hij de strijd tegen het terrorisme zou voortzetten tot de laatste terrorist is uitgeroeid, en dat het geen zin heeft om terroristen aan de een of andere regio te linken. Een terrorist heeft geen nationaliteit, of hij nu uit Moskou komt of uit een een andere regio, aldus Kadyrov.

Reacties van op de barricade

Terwijl in de meeste Russische media toch met een beschuldigende vinger richting Kaukasus gewezen wordt, verschenen op de pagina’s van de oppositie-internetkrant Grani.ru scherpe reacties van verschillende publicisten, waarin vooral de Russische regering het moet ontgelden.

Ljoedmila Alekseeva, de Russische mensenrechtenactiviste die in 2009 nog de Sacharovprijs voor de Vrijheid van denken kreeg met haar burgerrechtenorganisatie Memorial, schreef het volgende.

“Toen zulke dingen vroeger gebeurden, verdween president Vladimir Poetin voor een paar dagen, dook daarna weer op en vaardigde een of ander besluit uit. Ik hoop dat president Dmitri Medvedev efficiënter zal reageren.”

“Wat het spoor naar de Kaukasus betreft waarover nu al wordt gesproken: de hoofden van de Kaukasische volkeren staan momenteel niet naar aanslagen in Moskou. Waarom zouden ze ook? Om hun situatie nog erger te maken? Het waren geen etnische groepen uit de Kaukasus – geen Tsjetsjenen, geen Ingoesjen, want het heeft voor hen geen enkele zin om zoiets te doen. Wie het dan wel geweest is? Laat onze dierbare regering dat zelf maar uitzoeken.”

“Het is niet uitgesloten dat nu in heel het land alle bijeenkomsten verboden zullen worden. U herinnert zich nog wel hoe we na de aanslag in Beslan (nvdr: een school in Beslan, Noord-Ossetië, was begin september 2004 het toneel van een gijzeling die eindigde in een bloedbad waarbij niet alleen de gijzelnemers maar ook vele kinderen omkwamen) in de plaats van verkiezingen door Moskou benoemde gouverneurs kregen, tot in Tsjoekotka toe.”

“Ik weet niet of de noodtoestand zal worden uitgeroepen. Onze regering houdt ervan om van dergelijke voorvallen gebruik te maken om te handelen naar eigen goeddunken. Dit is voor hen dan ook een uitgelezen kans om onze grondwettelijke vrijheden nog meer in te perken onder het mom van de nationale veiligheid.”

Gecorrumpeerde gangsters

Van Boris Nemtsov, een van de leidende personen binnen de Russische liberale politieke beweging Solidarnost, waartoe ook de bekende schaker Garri Kasparov behoort, verscheen de volgende reactie:

“In 2005 begon Poetin het Kaukasische probleem op te lossen met de hulp van gecorrumpeerde gangsters, en zo lang hij dat blijft doen, zal ons land terreur kennen.”

“Uiteraard kunnen we de doden niet weer tot leven roepen, en het is maar te hopen dat de slachtoffers die in het ziekenhuis beland zijn er weer bovenop komen. Het is duidelijk dat ‘ze’ de situatie niet zullen aanpakken, dat hun gangstermentaliteit hen dat niet zal toelaten. Ik heb het niet alleen over wat in Moskou gebeurd is.”

“Er vinden elke dag terreurdaden plaats in de Kaukasus, maar niemand schenkt er aandacht aan. In Rusland is het aantal terreurdaden in 2009 met vijftig procent gestegen, en wie draagt daarvoor de verantwoordelijkheid? Welke maatregelen zijn er genomen?”

“Wat de regering nu zal doen, is me wel duidelijk: de repressie tegen de oppositie weer opdrijven, nog meer censuur invoeren, politieke vervolgingen organiseren, en nog meer oproerpolitie inzetten om betogingen en demonstraties uiteen te drijven. Maar dat zal ons niet redden van terrorisme.”

“Ze moeten erkennen dat hun beleid in de Kaukasus een totale mislukking is, dat het tijd is om het te veranderen, om weer eerlijke mensen in te zetten en de grondwet in ere te herstellen. De georganiseerde groep die aan de macht is, neemt geen beslissingen, en dat betekent dat we overgeleverd blijven aan de terreur.”

Intussen belooft president Medvedev financiële compensatie voor de slachtoffers, en zweren hij en premier Poetin dat de schuldigen zullen worden gevonden en bestraft.

Annelies De Hertogh

Bronnen:
Oppositie internetkrant Grani.ru
Het populaire Russische dagblad Komsomolskaja Pravda

Rusland landenboek – klik hier voor info en bestellen