De huidige situatie is nieuw en buitengewoon gevaarlijk. Nooit eerder stond de wereld zo dicht bij een kernoorlog als nu. Misschien vindt u dat ik overdrijf, maar ik zal u zeggen waarom. Toen de VS in 1945 twee kernbommen gooiden, één op Hiroshima en één op Nagasaki, zijn daarbij naar schatting 340.000 mensen omgekomen.

Dat was een ramp die bovendien nergens voor nodig was, want Japan wilde zich toch al overgeven. Op dat moment waren de VS echter de enigen die over kernwapens beschikten. De mogelijkheid dat er een kernoorlog zou uitbreken, was dus onbestaande.

En kijk dan eens naar de Cubacrisis (van 1962) toen het leek alsof de wereld aan de rand van de afgrond stond. De twee leiders, John F. Kennedy en Nikita Chroesjtsjov, waren zo verstandig om te onderhandelen over een oplossing die rekening hield met de veiligheidsbelangen van beide kanten. Wijsheid en dialoog hebben de wereld behoed voor een atoomoorlog.

En waar staan we nu? Wat zijn de beslissende factoren die een kernoorlog op dit moment zoveel waarschijnlijker maken?

Om te beginnen woedt er een vreselijke en brutale oorlog in Oekraïne. Mensen sterven, huizen en infrastructuur worden platgegooid. Natuurlijk zijn we verontwaardigd, die oorlog moet stoppen. Een oorlog zoals deze is precies de situatie waarin kernwapens de volgende stap kunnen zijn in de militaire escalatie.

In 1981 omsingelden vrouwen de basis van Greenham Common tegen de plaatsing van Pershing-kernraketten. Foto: cnduk.org

Ten tweede, waar blijven de oproepen voor vrede, de onderhandelingen, de zorg om alle mensenlevens te redden zoals we dat mogen verwachten van onze leiders? Die zijn er niet. Wat we wel te horen krijgen, zelfs toen het nog mogelijk was om deze oorlog te voorkomen, is oorlogsretoriek, gevolgd door steeds grotere troepenbewegingen, bewapening en aanvoer van munitie die alles alleen maar veel erger kunnen maken.

Iedere mens die sterft, is een tragedie, en media en politici die doen alsof dat niet zo is, en vasthouden aan een beleid dat tot nog meer bloedvergieten leidt, zouden zich moeten schamen.

Ons hart breekt als we de verschrikkelijke verslagen zien van het lijden van het Oekraïense volk, maar tegelijk krijgen we ook uitgebreide oorlogsverslaggeving voor de kiezen waarbij mensen zelfs worden aangemoedigd om te gaan vechten.

Iedere mens die sterft, is een tragedie, en media en politici die doen alsof dat niet zo is, en vasthouden aan een beleid dat tot nog meer bloedvergieten leidt, zouden zich moeten schamen. Dat is de realiteit van een oorlog, en het moet ophouden.

Maar hoe reëel is een kernoorlog dan wel?

Bij een kernexplosie komt een hitte van miljoenen graden vrij. Daardoor verspreidt zich een hittegolf over een uitgestrekt gebied waarbij alle menselijke weefsels verdampen. Buiten die centrale zone sterven mensen door hitte- en drukgolven, gebouwen storten in en vatten vuur.

De vuurzee veroorzaakt orkaanwinden die de vlammen verspreiden en aanwakkeren. In Hiroshima stierven veel mensen die de eerste inslag hadden overleefd kort daarna aan fatale brandwonden. Anderen stierven omdat ze geen hulp kregen, want ook de reddingsdiensten en medische centra waren vernietigd.

Bertrand Russell (met jas op de arm) bij een CND-betoging (18 februari 1961). Foto: Tony French/CC BY-SA 3:0

En dan slaat de radioactieve straling toe met symptomen als misselijkheid, braken, bloederige diarree en haaruitval. De meeste van deze slachtoffers stierven binnen de week. Radioactieve straling kun je niet ontvluchten, je kunt er niet voor schuilen. Als je ontsnapt aan de ontploffing zelf, kun je je niet afsluiten voor de radioactieve straling. Die is giftig en verwoestend en leidt tot ziekte, kanker, aangeboren misvormingen en dood. Dat is het minste wat we kunnen verwachten als er kernwapens gebruikt worden.

En alsof het nog niet erg genoeg is, was de bom op Hiroshima volgens hedendaagse normen maar een kleine atoombom. Een aantal van de huidige kernwapens zijn .3000 keer krachtiger dan de bom op Hiroshima. Kunt u zich voorstellen wat dat voor Londen zou betekenen? Waarom beweert het kabinet van burgemeester Sadiq Khan dan dat Londen goed voorbereid is op een mogelijke kernaanval van Vladimir Poetin?

Op een kernaanval kun je je niet voorbereiden, die moet je voorkomen.

Dat is nu onze belangrijkste bekommernis, want het is op dit moment van een escalerende oorlog met een nucleair arsenaal aan beide kanten – een compleet nieuwe en unieke situatie – dat we alles moeten doen om het gebruik van kernwapens te voorkomen.

En helaas maakt het recente beleid van de kernmachten het er niet gemakkelijker op. Tientallen jaren lang werden kernwapens systematisch afgebouwd, maar nu zien we overal moderniseringsprogramma’s zoals de vervanging van de Britse Trident-raketten, wat ongeveer 250 miljard euro zal kosten. In sommige gevallen is er zelfs sprake van een toename, zoals de uitbreiding van het kernwapenarsenaal door eerste minister Boris Johnson in 2021. Maar veel erger is het feit dat er niet langer een smet rust op het gebruik van kernwapens.

Op 23 oktober 1983 bracht de vredesbeweging de grootste betoging in de Belgische geschiedenis samen. Meer dan 400.000 tegen de Pershing-kernraketten. Foto: Public Domain

In dat verband draagt Donald Trump een grote verantwoordelijkheid. Hij had het niet alleen over ‘bruikbare’ kernwapens, hij heeft ze ook geproduceerd en in stelling gebracht tijdens zijn laatste ambtsjaar. Dus het hele idee dat kernwapens nooit gebruikt zullen worden – de wederzijdse afschrikking waar de Koude Oorlog op berustte – is nu verdwenen.

We horen verhalen over tactische kernwapens alsof je er een kleintje van kunt gebruiken op het slagveld, zonder elders schade aan te richten. Dat is baarlijke nonsens, en bovendien extreem gevaarlijk.

Wat gaat er dan om in de hoofden van onze leiders?

Wie het heeft over een vliegverbod, of wie daarop aandringt – of het nu gaat om hooggeplaatste personen binnen de regering en het parlement, of om mensen uit militaire kringen – die moet weten dat je daarmee een stap zet richting een complete oorlog tussen kernmachten.

Recente (Britse) peilingen laten zien dat alleen een minderheid een vliegverbod steunt, maar dat kan veranderen als politici en de media niet ophouden met hun voortdurende promotie en verheerlijking van de oorlog. De NAVO-landen (de VS, Frankrijk en Groot-Brittannië) en Rusland beschikken alles bij elkaar over 12.000 kernwapens.

Met systemen die een intercontinentaal bereik hebben, kunnen ze allemaal op Oekraïne worden gericht, maar het is veel waarschijnlijker dat ook Londen, New York, Parijs en Moskou onder vuur  zullen liggen, zoals om het even welke stad trouwens. Het enige wat we zeker weten, is dat het bezit van kernwapens je tot doelwit maakt.

En wat kunnen we nu doen?

We moeten druk uitoefenen op de regering om een andere koers te varen. We moeten mensen bewust maken van de gevolgen van een oorlog, van de existentiële bedreiging waarvoor we staan. We moeten op straat komen en het uitschreeuwen. Mensen moeten dit horen, of ze nu willen of niet.

We moeten de vredesbeweging bij ons en ook internationaal uitbouwen. Er wordt massaal geprotesteerd om deze oorlog te beëindigen. En we moeten de dappere vredesbetogers in heel Rusland steunen, want zij riskeren arrestatie en opsluiting voor wat ze doen.

Ons werk en al onze acties moeten er in deze vreselijke tijden in bestaan de toekomst van de mensheid veilig te stellen, de toekomst van alle volkeren. Meer dan ooit is dit een tijd om te protesteren en te overleven.

The threat of nuclear war has never been greater than now werd vertaald door Bea De Koster