https://europeday.eu/decolonial-europe-day/
Wil Heeffer

9 mei is Decolonial Europe Day

Decolonial Europe Day is een nieuw initiatief dat de jaarlijkse Dag van Europa op 9 mei aangrijpt om bestaande dekoloniserende initiatieven, maatschappelijke organisaties en andere actoren samen te brengen rond een gemeenschappelijk project dat het nog altijd dominerende Europese Verlichtingsdenken mentaal wil dekoloniseren. Het uiteindelijke doel is de koloniale machtsstructuren te ontmantelen en te vervangen.

woensdag 10 mei 2023 13:06
Spread the love

 

Het initiatief van Decolonial Europe Day voor een webinar op 9 mei 2023 wilde bijdragen tot een verandering in het dominante verhaal over Europa zoals dat in Europa op scholen en universiteiten wordt uitgedragen. Als het over geestesgeschiedenis gaat, zijn het nog altijd de westerse filosofen die centraal in het onderwijs staan.

Aan het andere denken wordt in het curriculum – in de canon van de geschiedenis en de filosofie – voorbij gegaan. Die mentale omslag is nodig om het uit de koloniale tijd voortkomende superioriteitsgevoel en de daaruit voortkomende machtsstructuren te deconstrueren. Het is een van de uitspraken die te beluisteren waren tijdens een webinar op 9 mei.

Foto: gkbhambra.net

Terwijl de Dag van Europa typisch degenen mobiliseert die Europa als gemeenschappelijk project vieren, is de aanpak van de initiatiefnemers van Decolonial Europe Day er een van een kritische blik op zelfgenoegzaamheid.

Zoals Gurminder K. Bhambra, een van de centrale figuren in het debat, zegt: ‘Het verleden van Europa is een imperiaal en koloniaal verleden. Als dat niet in kaart wordt gebracht verandert er niets in een wereld waar vooral de raciale armoede toeneemt’.

De aftrap voor dit initiatief werd vanuit Zuid-Afrika via zoom vormgegeven. Er namen ongeveer 120 voornamelijk jonge mensen aan deel.

Wat ter sprake werd gebracht

Of het nu direct of indirect is, alle Europese landen profiteerden van het kolonialisme. Kolonialisme leidde vanuit een mercantiel kapitalisme tot een kapitalisme gebaseerd op winstmaximalisatie.

Daarnaast gaf het de aanzet tot de raciale classificatie van mensen en leidde het tot geopolitieke verhoudingen waarin voormalige koloniën als onder of niet ontwikkeld werden aangemerkt. Vanaf het begin van de zestiende eeuw zagen Europese mogendheden verovering en bezetting als een beschavingsproject, zo klonk het.

Op het via overmacht en geweld eigen gemaakte gebied werd roofbouw gepleegd1. De oorspronkelijke bevolking werd evenals de later over zee aangevoerde bewoners van het Afrikaanse continent als werkvermogen ingezet.

Dit heeft geleid tot een diep geworteld neerkijken op mensen uit andere culturen. Het streven was om met minimale kosten een maximale winst te realiseren die in Europa leidde tot gouden eeuwen en het ‘bezette’ gebied verweesd en met een corrupt bestuur achterliet.

Missioneringsactiviteiten dwongen een christelijk geloof op. Moedertalen werden vervangen door Europese talen. Vaak wordt gezegd dat het kolonialisme zo oud is als de mensheid, maar men vergeet dat het vóór 1492 om een andere vorm ging dan de geopolitieke ontwikkeling die daarna werd ingezet.

In tijden voor 1492 ging het om machtsuitoefening over gebiedsdelen waarbij de krijgsgevangenen als slaven werden ingezet. In feite eenzelfde vorm zoals men die in het feodale Europa kende.

In de tijden daarna werd de mens als handelswaar getransporteerd en verhandeld. Na de afschaffing van de slavernij ontstond er meer van hetzelfde via contractarbeid. In 2022 kwam dat nog groot in het nieuws tijdens de WK-voetbalfinale in Qatar.

Vanaf het begin van de zestiende eeuw drong het kolonialisme elke dimensie van het leven binnen, zo hoorde men tijdens de webinar. Het kreeg vorm door staatsinstellingen, door militairen, ondernemers, missionarissen, academici, onderwijzers, schrijvers en kunstenaars.

Koloniale strategieën betroffen genocide, landroof, ontginning van natuurlijke hulpbronnen, ontheemding, vernietiging van economieën en heroriëntering ten gunste van de kolonisator, degradatie en vergiftiging van de natuurlijke omgeving ten gevolge van extractie, slavernij, handel, verkoop en brute uitbuiting van mensen. De cultuur van de gekoloniseerde, voedselsystemen werd vernietigd, net als architectuur, de relatie tot het land, en hun manier van leven waarin spirituele praktijken als ketterij werden gezien. Koloniserende machten deden aan mentale beïnvloeding door vervanging van de eigen cultuur door de cultuur van de kolonisator, het uitwissen van de prekoloniale geschiedenis, het onzichtbaar maken van inheemse bevolkingsgroepen, epistemicide2 en de vernietiging van talen.

Om het Europa dat uit het kolonialisme is voortgekomen te dekoloniseren, moet de onmetelijke materiële, economische, epistemische, psychische, sociale, relationele, culturele, symbolische en spirituele verwoesting die het kolonialisme teweeg heeft gebracht, worden geresocialiseerd.

De sorry-cultuur

Het sorry zeggen tegen wat mensen uit voormalige koloniën is aangedaan, lijkt zelden effectief in verband te staan met de wereldwijde strijd voor de bevrijding van onderdrukte en gekoloniseerde volkeren. Er wordt over mensen gesproken zonder dat met hen wordt gesproken.

Angela Davis waarschuwde er al in 2008 voor in een toespraak over diversiteit: “Het lijkt erop dat de term diversiteit al onze strijd voor sociale rechtvaardigheid heeft gekoloniseerd. Als je alleen de zichtbare dimensie van diversiteit ziet, kun je eindigen met een groep die conservatiever is dan de witte mensen die je probeert te diversifiëren. Zolang we diversiteit niet combineren met sociale rechtvaardigheid, eindigen we met een diversiteit die geen verschil uitmaakt.”

Europa dekoloniseren is ook erkennen dat het officiële einde van de kolonisatie niet heeft geleid tot het einde van de politieke, economische en culturele overheersing. Integendeel, zowel het historische en structurele geweld vindt voortgang onder andere paradigma’s, zoals dat van ontwikkeling en groei.

De dekolonisatie van Europa is daarom alleen mogelijk als er een erkenning is van het verleden en van de manieren waarop dit verleden door werkt als neokolonialisme in onze tijd.

Dekolonisatie lukt alleen als erkenning gepaard gaat met gerechtigheid en herstel van het geweld dat individuen en gemeenschappen is aangedaan, als er sprake is van het volledig opheffen van een politieke economische ondergeschiktheid van de voormalige gekoloniseerde staat, en als er teruggave is van wat er is geroofd zodat vroegere veroverde gebieden werkelijk zelfstandig kunnen worden.

Europa dekoloniseren betekent dat de rol van regeringen, media en cultuur essentieel is. De initiatiefnemers van dit webinar willen dat regeringen een gemeenschappelijke Europese feestdag invoeren die het einde van het kolonialisme markeert.

Deze dag zou een dag moeten zijn waarop herdacht wordt wat er gebeurd is en er waarbij wordt stilgestaan bij de vele mensenlevens die verloren gingen door kolonialisme en slavernij. Op die dag moeten de media vol in het teken staan van wat er is gebeurd en wat de nog altijd voortdurende gevolgen ervan zijn zodat er verbanden kunnen worden gelegd tussen het heden en het verleden.

Er moet een einde komen aan de manier waarop niet-westerse mensen vanuit een neokoloniale blik worden bekeken, zodat bestaande machtsongelijkheid die een structureel racisme in de hand werkt, niet langer wordt geïnternaliseerd en daardoor niet wordt waargenomen.

 

Decolonial Europe Day publiceerde het e-boek Decolonising Europe (38 pagina’s), via deze link te raadplegen.

Notes:

1   Zie ook Wil Heeffer. Van roofbouw naar opbouw, oorsprong en ontwikkeling van de Latijns-Amerikaanse filosofie. ISVA, Leusden, 2019, 176 pp. ISBN 978 9492 5385 36

2   Epistemologie of kennistheorie, kennisleer, kenleer, criteriologie, is de tak van de filosofie die aard, oorsprong, voorwaarden en reikwijdte van kennis en weten onderzoekt. Epistemicide is de vernietiging van de oorspronkelijke kennis van gekoloniseerde volkeren en het creëren van omstandigheden die het verderzetten en verwerven van eigen kennis onmogelijk maken.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!