De toost is een verwijzing naar het ontstaan van Amnesty International in 1961. 50 jaar geleden kregen twee Portugese studenten zeven jaar cel onder de Salazar-dictatuur omdat ze in een café in Lissabon getoost hadden op de vrijheid.
De Britse advocaat Peter Benenson reageerde op 28 mei 1961 met een verontwaardigd opiniestuk in de krant The Observer en riep iedereen op om brieven te schrijven naar repressieve regimes om gewetensgevangenen vrij te krijgen.
“[…]Iedere dag van de week dat u uw krant openslaat zult u een artikel aantreffen over iemand op de wereld die gevangen wordt gehouden, gemarteld of geëxecuteerd wordt omdat zijn mening of religie niet geaccepteerd wordt door zijn regering. […] De krantenlezer voelt zich machteloos. Als al deze gevoelens van machteloosheid zich zouden verenigen in een gezamenlijke actie, zou er iets gedaan kunnen worden dat effect heeft.”
Oproep zette duizenden mensen in beweging
Kranten uit verschillende landen namen het verhaal van Benenson over en onder de titel ‘Appeal for Amnesty‘ werd een jaar lang campagne gevoerd. De oproep zette duizenden mensen in beweging. Benensons idee was simpel: samen kunnen gewone mensen buitengewone dingen realiseren. Amnesty International was geboren. Op 1 juli 1961 werd in Londen de eerste internationale vergadering gehouden met onder anderen vertegenwoordigers uit België.
Amnesty International heeft al veel bereikt
Samen met verschillende partners bereikte Amnesty de afgelopen vijf decennia al heel wat: tienduizenden gewetensgevangen kwamen vrij, een doodstrafvrije wereld komt elk jaar wat dichter bij, er werd een Internationaal Strafhof opgericht en een Internationaal Wapenhandelverdrag zit in de pijplijn.
Maar de strijd is nog lang niet gestreden. Mensen worden nog steeds gemarteld en geëxecuteerd. Mensen vliegen achter de tralies omdat ze op een vreedzame manier hun mening geuit hebben. Miljoenen mensen hebben geen fatsoenlijk dak boven hun hoofd, geen toegang tot drinkbaar water, onderwijs en gezondheidszorg.
Het zijn deze mensen die in de spotlight staan tijdens de verjaardagscampagne van Amnesty International. Miljoenen mensen worden elke dag het slachtoffer van mensenrechtenschendingen. Zij kunnen er helaas niet bij zijn in het Warandepark.
50 slachtoffers kunnen er niet bij zijn
De Chinese journalist Shi Tao kan er niet bij zijn omdat hij 10 jaar cel kreeg voor een e-mail die hij verstuurde over de Tiananmen-opstand in 1989. Ook de Irakees Ibrahim al-Qaragholi kan niet naar het Warandepark komen. Hij zit sinds 1998 in de dodencel. Hij werd veroordeeld na een oneerlijk proces. Claudina Velasquez moet ook forfait geven. Deze 19-jarige studente uit Guatemala werd in 2005 vermoord. Haar zaak werd nooit grondig onderzocht.
Zo hebben alle mensen voor wie Amnesty actie voert wel een reden om de verjaardag van Amnesty niet te kunnen vieren. Ze zitten onterecht in de gevangenis, ze zijn op de vlucht, ze leven in armoede of lieten het leven.
Tijdens haar verjaardagscampagne voert Amnesty actie voor 50 mensen en groepen. In het Warandepark zullen zij symbolisch aanwezig zijn met 50 lege gele stoelen rond een grote gedekte feesttafel.
Een voorbeeld: De Servische Petrija Piljevi? werd in juni 1999 in Kosovo ontvoerd door drie mannen in uniform van het Kosovaarse Bevrijdingsleger (UCK). Haar dode lichaam werd in 2000 teruggevonden in een ongemarkeerd graf. Vandaag zijn de schuldigen nog steeds niet berecht.
Lokale groepen zetten 50 cases in de kijker
Gedurende de hele maand mei hebben meer dan 50 lokale Amnesty-groepen in heel België activiteiten op poten gezet in hun gemeente om de verjaardag van Amnesty en één van de 50 verjaardagscases in de kijker te zetten. De Amnesty-groep van Melle organiseerde een heuse aperitiefpicknick op het grasperk voor het gemeentehuis. In Herentals werd er gewandeld en gefietst voor de mensenrechten. In Gent gaf Kommil Foo een benefietconcert voor Amnesty.
Verschillende lokale Amnesty-groepen en sympathisanten hebben de afgelopen weken in hun eigen gemeente een toost uitgebracht op de mensenrechten en de vrijheid. In heel België werd al meer dan 170 maal getoost. Op 28 mei verzamelt Amnesty in het Warandepark voor een nationale toost.
Amnesty International toost op de inspanningen die miljoenen activisten de afgelopen 50 jaar geleverd hebben voor de mensenrechten en de successen die ze hierbij geboekt hebben. Anno 2011 heeft Amnesty International over heel de wereld meer dan drie miljoen leden, sympathisanten en activisten. We toosten ook op de toekomst. Mensenrechten worden immers nog altijd massaal geschonden. De strijd gaat voort!
Lore Van Welden
Lore Van Welden is persverantwoordelijke van Amnesty International Vlaanderen vzw.
Praktische informatie 28 mei: Warandepark, Brussel, 15 tot 19 uur
– 15 uur: aan de ingang staat een feestelijk gedekte tafel. De 50 stoelen rond de tafel blijven leeg. Ze zijn gereserveerd voor 50 mensen die er niet kunnen bij zijn omdat ze getroffen worden door mensenrechtenschendingen. Hun namen worden om 15 uur afgeroepen door presentator Sven Pichal (VRT);
– 15.25 uur: de directeurs van Amnesty International België blikken terug op 50 jaar mensenrechtenstrijd;
– 15.45 uur: toost op de vrijheid en de mensenrechten in aanwezigheid van burgemeester Freddy Thielemans;
– Vanaf 16 uur: muziek met onder meer Winther, S.W.A.N. MUSICA en Chickens On The Wall. Afgewisseld met getuigenissen van activisten, filmpjes over Amnesty en foto’s van de lokale toosten;
– 19 uur: einde.
