In een zaal van het Stayen-stadion te Sint-Truiden was ik gisteren getuige van een debat georganiseerd door ACV Sint-Truiden. Ter ere van Peter Mertens’ boek “Hoe Durven Ze” was er een debat op poten gezet tussen de auteur en voorzitter van PVDA en Roland Duchâtelet, Open VLD’er en oprichter van Vivant.

Het debat werd gemodereerd door Michaël Van Droogenbroeck (VRT). Daar het evenement en het debat de naam droeg van Mertens’ boek – Hoe Durven Ze – was ook de eerste vraag om een kennismaking met de inhoud van dat boek. Mertens sprak dan over de crisis in 2008 en hoe de bankenwereld ons uitzuigt met casinokapitalisme. Duchâtelet gaf aan het boek te hebben gelezen al gaf hij tijdens het debat een andere indruk. Hij vond het boek eerder een pamflet. Het was ook een boek met veel problemen en weinig oplossingen, aldus Duchâtelet. Wel gaf hij aan op bepaalde punten overeen te komen met Mertens maar ook daar merk je in het debat maar weinig van. Niet dat zoiets een debat niet ten goede komt.

Via het boek kwam men dan uiteraard terecht bij het falen van de bankenwereld. Mertens klaagde het risicospel van de banken aan maar zeker ook de manier waarop de overheid met geld gooit om deze sector overeind te houden. Hij gaf meteen ook een voorstel om dit probleem aan te pakken, namelijk de Openbare Bank. Een geheel publieke bank die niet draait om de 11, 12 of 13% te halen die aandeelhouders wensen maar om de bevolking tot dienst te zijn. Duchâtelet zei dat de overheid Dexia openbaar had gemaakt. Wat later zei hij echter zelf dat enkele politici in de raad van bestuur steken, geen oplossing is en ook Mertens hamerde dat je een bank niet openbaar kan noemen tenzij ze echt volledig openbaar bestuurd wordt als een openbare dienst. Duchâtelet wenste ook op te merken dat de banken geen geld hadden gekregen maar dat het hen was geleend en dat de maatschappij dit wel terug zou krijgen.

Wat verder in het gesprek kwam fiscaliteit tot sprake. Vooral de notionele interestaftrek dan. Duchâtelet had maar weinig huiswerk gedaan en kwam met het argument van kapitaalvlucht af. Het voorbeeld van Frankrijk als tegenargument en dhr. Duchâtelet zag het debat voor hem althans falen.

Je merkt ook een vleug wanhoop bij de links-liberaal wanneer hij zonder aanzet over China begint en over hoe de geschiedenis aantoonde dat het communisme faalt. Hij steekt een betoog af over staatskapitalisme en met veel klasse blijft Peter Mertens alert en trekt hij het debat weer op het spoor.

Later gaat het over de herverdeling van kapitaal. Duchâtelet is het daar niet bij eens en start een analogie over taart. Hij zegt namelijk dat het beter zou zijn als we de taart grote maakten zodat ieders stuk groter werd in plaats van de stukken te herverdelen zodat ieder een hetzelfde stuk had. Peter Mertens, koel en berekend haalt met een humoristisch knipoog uit met de vermelding dat zeepbellentaart niet lekker is. Verwijzend uiteraard naar de financiële zeepbellen die hij in zijn boek beschrijft. Het eerste applaus vanuit het publiek gaat naar dhr. Mertens.

Die herverdeling zou voor een deel al kunnen gebeuren via de miljonairstaks. Meteen ook het volgende onderwerp. Ook hier legt Peter zijn theorie uit. Hiervoor verwijs ik u graag naar www.miljonairstaks.be. Duchâtelet stelt Mertens echter de vraag: “Als gij kon kiezen tussen een maatschappij waarbij de rijken 50% inleveren zodat de anderen 40% meer hebben of een maatschappij waarbij de rijken niets inleveren en de anderen toch 20% zouden krijgen, wat kies je dan?” Mertens ziet in dat Duchâtelet hem probeert te vangen met het idee dat PVDA koste wat kost de rijken wil raken. Hij antwoordt dat het in de verste verte niet om die cijfers gaat maar legt ook uit dat de miljonairstaks zo is opgesteld dat enkel de allerrijksten als doel tellen en dat die er eigenlijk niet eens iets van voelen. Maar ook dat het resultaat zoveel meer kan opleveren. Opnieuw volgt een applausje.

Belastingen. Duchâtelet legt uit dat er goede en slechte belastingen zijn, zo vind hij belasting op arbeid een slechte belasting en wil die inkomsten verplaatsen door consumptiebelasting. Was trouwens ook een belangrijk standpunt van Vivant. Letterlijk zegt Duchâtelet “ik ben tegen belasting op arbeid, Peter is voor”. De PVDA-voorzitter legt uit dat consumptiebelasting fundamenteel verkeerd is. Omdat de allerrijksten naar hartelust kunnen consumeren zonder van die consumptiebelasting last te hebben terwijl de onderste lagen van de bevolking moeten uitkijken wat ze kopen. Het is allemaal zo duur. Een progressieve belasting houdt in dat de sterkste schouders de grootste lasten dragen.
 

Het debat achteraf bekeken

Het voelde aan – en dat was misschien wel stiekem de bedoeling van ACV – alsof men Duchâtelet tussen de leeuwen gooide. Een pluim, wellicht de enige, voor dhr. Duchâtelet omdat hij een debat aandurfde met wat een toeschouwer noemde; “de nieuwe hoop voor links”. En dat in een omgeving opgezet door een vakbond.

Duchâtelet verdedigde met vuur zijn standpunten maar die bleken niet te voldoen voor het publiek waar Mertens met gemak aan de hand van zijn boek alle valkuilen omzeilde en stevig en oprecht uit de hoek kwam. Af en toe een verspreking die aantoonde dat hij ofwel nerveus was ofwel zich hard moest inhouden. Een gesprek met dhr. Mertens achteraf en het bleek om het tweede te gaan. Duchâtelet kwam vaak wanhopig over wanneer hij het communisme en China bleef oprakelen om toch maar in te spelen op de negatieve reputatie die PVDA achtervolgde.

De vragenronde ging van start met een econoom die aan dhr. Duchâtelet vertelde dat diezelfde avond bij Bekaert 600 mensen op straat stonden terwijl de CEO een dikke bonus binnenrijft. De moderator kwam tussen maar de man bleek niet echt een vraag te hebben. In plaats daarvan begon hij over een stookolietussenkomst in Sint-Truiden waarbij hij het bestuur had aangeschreven om die tussenkomst te verhogen, in plaats daarvan werd de tussenkomst weggehaald en kwam er een nieuwe grasmat op Stayen. Niet onbelangrijk bij deze opmerking is dat Duchâtelet schepen is in Sint-Truiden en tevens tot vorig jaar voorzitter van STVV. Een vrouw uit het publiek snapte wat de heer wou zeggen en wierp een vraag op. “Vind u het eerlijk dat wij onze jobs verliezen terwijl de bazen bonussen krijgen?” Dhr. Duchâtelet probeerde het bonussysteem te verdedigen en eindigde met de ongelukkige vermelding dat “de mensen dat niet begrijpen”. Mertens gaf ook zijn repliek op die vraag en klaagde dat bonussysteem aan. Hij pleitte voor een vast loon zoals het voor iedereen is en ging zelfs expliciet vermelden dat zo’n CEO best wat meer mag verdienen.

Jean Vranken, voorzitter ACV-Limburg, stak af met een slotrede waarin hij opriep voor een eerlijke fiscaliteit. Hij haalde de zeven speerpunten waar ACV de crisis mee wil oplossen en dit leunde natuurlijk meer aan bij de visie van dhr. Mertens en PVDA. Een lokaal debat dat me leerde dat Peter Mertens dringend tegen wat zwaargewichten moet worden uitgespeeld. Ook al weigert Brunotje.