Op 25 augustus 2020 zal het exact drie jaar geleden zijn dat het geweld en de verdrukking van de Rohingya door het Myanmarese leger losbarstte. Inmiddels verblijven om en bij de 900.000 Rohingya-vluchtelingen in erbarmelijke omstandigheden in het overbevolkte kamp van Cox’s Bazar. Het kamp in Bangladesh beslaat een oppervlakte van 26 km² en is daarmee het grootste ontheemdenkamp ter wereld. Sinds de aankomst van de Rohingya in Bangladesh, drie jaar geleden, leven zij in onzekerheid: geen onderwijs, amper werkgelegenheid en geen enkel uitzicht op een veilige terugkeer naar huis in Myanmar. Vandaag wordt die onzekerheid verder versterkt door de COVID-19-pandemie.

Erbarmelijke leefomstandigheden als hoofdoorzaak van ziekten

“De meeste patiënten, zowel kinderen als volwassenen, lijden aan luchtweginfecties, watergedragen aandoeningen zoals diarree en huidinfecties. Die ziekten houden duidelijk verband met de slechte leefomstandigheden”, vertelt Tarikul Islam, medisch coördinator voor Artsen Zonder Grenzen (AZG) in het vluchtelingenkamp van Kutupalong-Balukhal.

Hoewel de situatie in het kamp al beter is dan in de begindagen van de noodsituatie – met betere wegen en meer sanitaire voorzieningen en drinkwaterpunten – blijven de leefomstandigheden er precair. Elk jaar, in het regenseizoen, is het risico op overstromingen en modderstromen erg groot en dreigen de bewoners de weinige bezittingen die hen nog resten, te verliezen.

Een AZG-medewerker controleert de temperatuur van een vrouw in het Goyalmara-ziekenhuis in Cox’s Bazar, in het zuidoosten van Bangladesh, als onderdeel van hun COVID-19-preventiemaatregelen © Hasnat Sohan / AZG

In Myanmar hadden tal van Rohingya-gemeenschappen slechts toegang tot bedenkelijke gezondheidszorg. “Dat heeft medische gevolgen en verklaart waarom de mensen ook in de kampen eerder terughoudend zijn tegenover de gezondheidszorg,” zo legt Ferdyoli Porcel, pediater voor AZG in Bangladesh, uit. “Een ander probleem houdt verband met de prenatale zorgen en thuisbevallingen, meer bepaald wanneer er complicaties optreden tijdens de bevalling thuis of wanneer er baby’s geboren worden met complicaties. In het ziekenhuis kunnen we die complicaties verhelpen en het kindje beademen in geval van problemen, net zoals we de moeder kunnen helpen bij bloedverlies.”

COVID-19: een bijkomende uitdaging

Op 15 mei werd een eerste COVID-19-besmetting vastgesteld bij de Rohingya. Dit heeft onmiddellijk geleid tot een verdere afname van het vertrouwen in het gezondheidszorgsysteem. Geruchten en desinformatie zijn schering en inslag, waardoor personen die essentiële gezondheidszorg nodig hebben, los van COVID-19, niet naar de klinieken durven komen.

“Sommige patiënten houden hun COVID-19-symptomen stil uit vrees om anders behandeld te worden”, aldus Tarikul Islam.

Een afdeling van het AZG-Ziekenhuis voor Moeder en Kind in Goyalmara in Cox’s Bazar, in het zuidoosten van Bangladesh © Hasnat Sohan / AZG

Maatregelen om de verspreiding van COVID-19 te beperken, hebben ook in de kampen geleid tot beperkingen op verplaatsingen. Zo komt de toegang tot gezondheidszorg nog verder in het gedrang. Het is voor patiënten met ‘onzichtbare’ aandoeningen – denk maar aan mensen met mentale problemen of niet-overdraagbare aandoeningen zoals diabetes – nog moeilijker om aan te tonen dat ze ziek zijn en zich naar medische voorzieningen te begeven.

“De kwetsbare situatie van de Rohingya-vluchtelingen is door de COVID-19-pandemie alleen maar schrijnender geworden. Door het gebrek aan een juridisch statuut voor de Rohingya en het uitblijven van degelijke langetermijnoplossingen is hun toekomst vandaag onzekerder dan ooit”, verklaart Alan Pereira, vertegenwoordiger van AZG in Bangladesh.

AZG werkt met de Rohingya in Bangladesh, Maleisië en Myanmar en is er getuige van de nefaste gevolgen van de onzekerheid en discriminatie waaronder ze gebukt gaan. Zolang ze niet erkend worden, ziet het er niet naar uit dat hun situatie zal veranderen.

Meer info over AZG:

AZG beheert 10 ziekenhuizen en centra voor primaire gezondheidszorg in Cox’s Bazar. De organisatie verstrekt er een waaier aan diensten, zowel voor gehospitaliseerde als ambulante patiënten, inclusief eerste hulp, intensieve, pediatrische en verloskundige zorgen, seksuele en reproductieve gezondheidszorg en behandelingen van slachtoffers van seksueel geweld of patiënten met niet-overdraagbare aandoeningen. In de eerste maanden van 2020 hebben de teams van AZG bijna 173.000 externe consultaties gehouden en eerste hulp verstrekt, werden meer dan 9.100 patiënten voor verzorging opgenomen, stonden de medewerkers in voor meer dan 22.600 prenatale consultaties, begeleidden ze meer dan 2.000 bevallingen en hebben ze meer dan 14.250 individuele consultaties rond mentale gezondheid verzorgd.

Als antwoord op de COVID-19-crisis doen de AZG-teams aan gezondheidspromotie om de gemeenschappen te sensibiliseren. Eerstelijnsmedewerkers krijgen daarnaast een opleiding rond preventiemaatregelen en infectiebeheer, terwijl in alle gezondheidscentra van AZG isolatiezalen zijn ingericht.