Het rapport ‘Shelter from the Storm’ dat samen met denktank Development Pathways werd uitgevoerd, geeft een overzicht van de overheidsprogramma’s voor invaliditeits-, werkloosheids-, kinder- en bejaardenuitkeringen van 126 lage- en middeninkomenslanden tussen april en september 2020. Het rapport komt tot de conclusie dat geen van deze programma’s volstond om aan ieders behoeften tegemoet te komen.

Globaal genomen heeft de wereld dit jaar 11,7 biljoen dollar extra uitgegeven aan steunmaatregelen om de gevolgen van de coronapandemie te verzachten. Hiervan werd 9,8 biljoen dollar (83 procent) uitgegeven in 36 rijke landen, tegenover slechts 42 miljard dollar (0,4 procent) in 59 lage-inkomenslanden.

Aan extra geld dat specifiek in sociale beschermingsprogramma’s werd geïnvesteerd, hebben 28 rijke landen 695 dollar per persoon uitgegeven. De lage-inkomenslanden en de opkomende landen hebben daarentegen respectievelijk gemiddeld 4 en 28 dollar per hoofd van de bevolking uitgegeven.

Tot overmaat van ramp hebben de rijke landen hun maatregelen voor sociale bescherming aan kwetsbare landen slechts met 5,8 miljard dollar verhoogd – het equivalent van minder dan vijf cent voor elke $100 die wordt uitgegeven om Covid-19 aan te pakken.

“De pandemie heeft wereldwijd geleid tot lovenswaardige inspanningen die in 2020 meer dan 1 miljard mensen meer hebben bereikt met sociale zekerheid, maar tot op heden zijn er nog meer dan 2,7 miljard mensen die achterblijven. Dat hoeft niet zo te zijn,” aldus Hilde Van Regenmortel, beleidsmedewerker sociale bescherming bij Oxfam België

De behoefte aan betere sociale beschermingsprogramma’s is enorm. Een half miljard mensen is nu werkloos of ondertewerkgesteld. Werknemers in lage-inkomenslanden hebben het meest te lijden gehad, met een verlies van 23% van hun werkuren. “Mensen raken in de schulden, slaan maaltijden over, houden kinderen van school en moeten hun bezittingen verkopen.” vertelt Van Regenmortel.

Het rapport stelt dat:

– 41% van de 126 onderzochte landen opteerden voor sociale steunmaatregelen die slecht eenmalig waren en intussen uitgeput zijn; slechts 13% had programma’s die langer dan zes maanden duurden. Acht op de tien landen heeft nog niet eens de helft van al haar inwoners bereikt.

– Sommige landen zoals Zuid-Afrika, Namibië en Bolivia waren beter voorbereid op de pandemie omdat ze reeds voordien een systeem van bijna universele sociale voorzieningen hadden. Oxfam is ervan overtuigd dat de meeste andere landen dit ook kunnen bereiken met beter beleid en meer steun. Zo zouden Kenia en Indonesië in 2030 hun armoedecijfer met respectievelijk 25% en 31% kunnen verlagen door 1,7% van hun huidig BBP te investeren in universele sociale bescherming.

– Veel kwetsbare landen voorzagen niet-financiële hulp, zoals voedselhulp, maar dit is vaak onvoldoende om de kloof in de formele sociale beschermingsystemen te dichten. Jarenlange onderinvestering heeft het overgrote deel van kwetsbare landen achtergelaten met gebroken sociale beschermingsprogramma’s en blootgesteld aan de ergste gevolgen van de pandemie.

Oxfams oproep

“Oxfam heeft met haar Covid-responsprogramma’s over de hele wereld 11,3 miljoen mensen bereikt, maar hoe sterk sociale bewegingen -plaatselijke organisaties en lokale leiders voorop – ook samen mobiliseren – de noden zijn overweldigend en nemen toe,” aldus Van Regenmortel.

“Kwetsbare landen kunnen deze mensen nog helpen door belastingen op de allerrijksten te verhogen en daarmee een degelijke sociale bescherming op te zetten. Ook rijke landen kunnen hun hulp verhogen en schulden kwijtschelden.”

Oxfam roept op tot een globaal fonds voor sociale bescherming om een enorme toename van de wereldwijde ongelijkheid en armoede af te wenden. Regeringen zouden 2 procent extra van hun BBP moeten besteden aan sociale beschermingsprogramma’s en zorgen voor een minimuminkomen voor ouderen, moeders en mensen met een handicap.

“Er is nu een ongekende investering nodig”, zei Van Regenmortel, “een die de grootste uitdaging van deze crisis het hoofd kan bieden.”