26 april 1986: kernramp Tsjernobyl – 11 maart 2011 kernramp Fukushima

Het drinkwater is tot in de stad Tokio besmet. De voedselproductie op de akkers en de zeevisserij zijn voor lange tijd onmogelijk gemaakt.

En het is nog niet afgelopen, ook al doet het minder stof opwaaien in de pers: enkele honderden technici en brandweerlui offeren zich op om de kernramp verder in toom te houden. De meesten van hen zullen aan de opgelopen straling sterven.

Dit is onverantwoord. Vergelijk het met de veiligheidsprocedures volgens de Europese Seveso-wetgeving die onder andere voor onze petrochemische nijverheid gelden. De logica van die wetgeving zegt dat op voorhand met alle mogelijke scenario’s moet rekening worden gehouden indien het verkeerd zou kunnen lopen.

De producenten van de petrochemische bedrijven moeten aantonen dat ze die scenario’s weten te voorkomen door een andere organisatie van de productie, door materiële beveiligingen ,..

Ze moeten over het nodige interventiemateriaal beschikken om de gevolgen van een ramp binnen de grenzen van het bedrijf te kunnen houden. Ze moeten over getalenteerd en geschoold personeel beschikken dat onmiddellijk kan ingrijpen als het fout loopt. Als er dan toch nog iets verkeerds gebeurt, verliest de producent per definitie zijn vergunning.

Een ontploffing of brand in een stookolie- of steenkoolcentrale of raffinaderij is dan nog van een andere orde dan een kernramp. Wel een reuzenbrand, maar géén blijvende gevolgen op lange termijn voor de wijdere omgeving.

Passen we die Seveso-logica toe op kerncentrales, dan kunnen die niet langer open blijven. Bovendien hebben die kernenergieproducenten zich niet verzekerd voor de mogelijke gevolgen van dergelijke rampen. Zij kunnen wel beweren dat kernenergie veilig is, maar de kapitalistische verzekeringsfirma’s kijken daar toch anders tegen aan en weigeren die risico’s te dekken. Dat zegt genoeg.

Juist nu Japan alle krachten zou moeten bundelen om de getroffen gebieden met een klein miljoen dakloze overlevenden te helpen, krijgt het die extra problemen bovenop.

Het land zit met een tekort aan elektriciteit, juist nu het daar zo’n grote behoefte aan heeft. De Japanse Communistische Partij (JCP) had daar al jaren geleden voor gewaarschuwd én er actie tegen gevoerd. JCP-voorzitter, Shii Kazuo, stelt dat “de Japanse regering de schade door het ongeval met de kerncentrale minimaliseert”.

De JCP heeft al haar leden opgeroepen om mee te werken aan de hulpacties om de slachtoffers materiële en emotionele steun te bieden. In Sendai, in de prefectuur Miyagi, richtte de partij, die 400.000 leden telt en bij de laatste parlementsverkiezingen 7,25 procent van de stemmen haalde (goed voor 15 verkozenen), een bijzondere werkgroep op om de ramp te bestrijden.

In de omliggende prefecturen en in Tokio zijn massale hulpacties op touw gezet. In het hele land wordt geld ingezameld. Vrijwilligers zorgen dat de evacuatiecentra correct bevoorraad worden, zij ruimen puin, bouwen tijdelijke verblijven en strijden voor de uitbreiding van de individuele schadeloosstellingen voor de slachtoffers van de ramp.

Al in 2010, tijdens het parlementair debat over het energiebeleid, stelde de JCP dat Japan minder afhankelijk moest worden van kernenergie en dat het land moest inzetten op hernieuwbare energie.

De JCP eiste een verbod op het gebruik van plutonium en ijverde voor een geleidelijke uitstap uit de kernenergie. In de Japanse geschiedenis waren al verschillende voorbeelden die aantoonden dat kerncentrales niet veilig zijn (de centrales van Mihama in 2004, en Shimane in 2010).

De partij riep op om het recyclageprogramma voor nucleaire brandstoffen stop te zetten. De JCP heeft ook al herhaaldelijk gewezen dat de kerncentrales in aardbevingsgevoelig gebied liggen. In 2006 waarschuwde de partij al dat in geval van een tsunami 80 procent van de Japanse kernreactoren (43 in totaal) geen zeewater meer zou kunnen gebruiken voor de koeling.

De JCP pleit dan ook voor een goed geplande uitstap uit de kernenergie en het verbod op het bouwen van nieuwe kerncentrales, zowel in Japan als in andere landen.

Cynisme van de beurs

De Japanse bevolking betreurt al tienduizenden slachtoffers van de tsunami, honderdduizenden zijn dakloos of zitten zonder elektriciteit, water en verwarming. Honderden mensen zijn radioactief bestraald …

Maar de verantwoordelijken van de financiële en industriële wereld verlaten als ratten het zinkende schip … tot ze zich weer tegoed kunnen doen aan de winsten van de heropbouw. Op maandag 14 maart trokken de speculanten 6 procent van hun kapitaal terug van de beurs van Tokio en trokken ze massaal weg uit de yen.

Volgens Oscar Bernal, een econoom van de ING-bank, kan de ramp ook positieve aspecten hebben: “De feiten zijn vernietigend, maar op lange termijn kan de heropbouw van de getroffen gebieden zich vertalen in interessante beleggingen.”

Kunnen we onze toekomstige energiebevoorrading in stand houden als we tegelijk tegen kernenergie zijn en de steenkoolcentrales willen sluiten uit klimaatoverwegingen?

Ik zeg volmondig ja! Uit professionele studies en studiedagen blijkt dat het technisch kan, maar dat we steeds weer op de kapitalistische logica stoten van voldoende winstrendabiliteit.

Wiebe Eekman

Wiebe Eekman is actief bij de milieubeweging Klimaat en Rechtvaardigheid en is lid van de PVDA.

Betoging tegen kernenergie: zondag 24 april om 15h00 Brussel Zuidstation.