Op 16 juni was het feest. Open School Antwerpen mocht 20 kaarsjes
uitblazen. Meer dan 1000 cursisten vierden mee. De cursisten van Open School dat officieel ‘Centrum voor Basiseducatie’ heet, zijn even kleurrijk en divers als de wereld zelf. Ze komen dan ook uit alle mogelijke plekken op de wereldkaart.

Open School in de grootste stad van Vlaanderen telt 9.540 cursisten. Twintig jaar geleden waren er dat 750. En de groei gaat door!
10% van de mensen die les volgen, heeft de Belgische nationaliteit. Iets meer dan 3/4de van de cursisten volgt Nederlands tweede taal, een kwart van de cursisten taal, maatschappijoriëntatie, wiskunde of ICT. 

Goed en kwaad

In 20 jaar gebeurt er veel. Positief zijn de groeikansen die er ondanks alles toch zijn geweest. Er is de erkenning binnen onderwijs en de stroomlijning van een, voor iedereen herkenbaar aanbod.
Negatief is de verschuiving van de aandacht in de maatschappij, van
solidariteit en emancipatie in de richting van individualisering en activering. Dit heeft zijn weerslag op het denken over levenslang leren. Er is een tendens om ook in de Basiseducatie steeds meer oog te (moeten) hebben voor snel en tijdelijk rendement en minder voor persoonlijke ontwikkeling of de resultaten op langere termijn.

Kort geschoolden hebben recht op eigen aanpak

De belangrijkste uitdaging voor de nabije toekomst is de basiseducatie als autonome voorziening binnen het volwassenenonderwijs te bewaren. Naast de aandacht voor professionele en educatieve trajecten mag het breed maatschappelijk perspectief niet uit het oog verloren worden.
De basiseducatie is ontstaan uit een nood: een gepast aanbod voor de kort geschoolde volwassenen. Open School staat zeker positief tegenover een groeiende samenwerking met de centra volwassenenonderwijs. Toch blijft een aparte voorziening met aangepaste aanpak voor de kortst geschoolden een noodzaak.

Wachten op Nederlandse les

Open School Antwerpen wordt geconfronteerd met wachtlijsten voor
cursussen Nederlands tweede taal. Dit is in Antwerpen een objectief en meetbaar gegeven en een gevolg van de grote instroom van nieuwkomers.
Centra voor volwassenenonderwijs en Centrum voor Basiseducatie zetten hun middelen maximaal in voor Nederlands tweede taal, maar het aanbod blijft onvoldoende, zeker in de basiseducatie. Niet alleen komen er veel nieuwkomers naar Antwerpen (en Gent),  heel veel van hen zijn kort of niet geschoold. De Vlaamse overheid slaagt er blijkbaar niet in om hiervoor voldoende middelen vrij te maken. Terwijl je toch zou denken dat die Vlaamse overheid het aanleren van het Nederlands aan anderstaligen die bij ons komen wonen, zou weten waarderen.  

Geen papieren, geen les!

En een andere moeilijke kwestie komt er vanaf september aan, wanneer mensen zonder papieren geen les meer mogen volgen. Voor de centra basiseducatie is het onaanvaardbaar dat aan mensen deelname aan onderwijs wordt geweigerd op basis van hun verblijfsstatuut. Deze maatregel slaat trouwens op het geheel van het volwassenenonderwijs en niet alleen op Nederlands Tweede taal . 
Het is niet aan lesgevers en onderwijssecretariaten om te bepalen wie hier al dan niet wettig verblijft. Trouwens iedereen heeft er baat bij dat de mensen die in Vlaanderen wonen, Nederlands begrijpen en spreken.  Iedereen wordt er ook beter van dat uitgeprocedeerden die naar hun land van herkomst zullen terugkeren, dat kunnen doen met een of andere opleiding als bagage.

Op 16 juni was het feest. Leren moet een feest blijven en vooral een recht zijn, ook voor wie niet de juiste papieren op zak heeft.