Je moet al zeer ver in het federale regeerakkoord zoeken om iets te vinden over de strijd tegen de armoede en de uitsluiting. “De regering zal een prioriteit maken van een beleid dat (…) tegen sociale uitsluiting beschermt”, lees je achteraan op pagina 156. En iets verder: “Conform de EU2020-strategie en het Nationaal hervormingsplan zal de regering voorts passende maatregelen nemen om de doelstelling inzake armoedebestrijding te halen en tegen 2020 380.000 mensen uit de armoede te halen”.
Tot op heden staat het beleid echter haaks op de nobele intenties: de vermindering met 40% van de budgetten voor de welvaartsvastheid van de vervangingsinkomens, de verstrenging van de RVA-uitkeringen voor werkloze jongeren, de inperking van de specifieke tegemoetkomingen voor oudere werklozen en voor de langdurig werklozen de versterking van de degressiviteit. 91.000 langdurig werklozen zullen vanaf 1 november 2012 hun uitkering fasegewijs zien verminderen tot een strikt minimum, ver beneden de armoedenormen.
Het Centrum voor Sociaal Beleid (CSB) en de Universiteit van Luik gebruiken voor het bepalen van de armoedenorm het volgende vertrekpunt. Wat is minimaal nodig om een menswaardig leven te kunnen leiden? Dat hangt nogal af van je huisvestingssituatie. Huur je een sociale woning of zit je op de particuliere woningmarkt? Of heb je een eigen huis en zo ja, ben je dat nog aan het afbetalen? En bovenop zijn er nog de verschillen volgens gezinssituatie, tussen Vlaanderen en Wallonië en tussen werkenden en niet-werkenden. Zo krijg je een veelvoud aan armoedenormen. Ergens op de CSB-site vind je die diep verstopt, (slechts) geactualiseerd naar januari 2011: http://www.centrumvoorsociaalbeleid.be/indicatoren/index.php?q=content/11-belgische-armoedegrenzen-en-referentiebudgetten-2008 en dan onderaan klikken op: hier downloaden).
Zoveel normen, dat is voor het beleid en voor beleidsevaluaties niet erg praktisch. Maar laat ons eens twee gezinssituaties nemen: een niet-werkende alleenstaande enerzijds en een niet-werkend koppel met twee kinderen (4 en 8 jaar) anderzijds, beiden aangewezen op de private huurmarkt. En laat ons dan telkens eens het rekenkundig gemiddelde berekenen van de normen voor Vlaanderen en Wallonië, met bovenop een actualisering naar mei 2012. En neem dan eens wat ze na de degressiviteit overhouden aan werkloosheidsuitkering. Voor een alleenstaande is dat amper 916 euro per maand, terwijl je voor een menswaardig leven 1135 euro van doen hebt. Het gezin houdt, rekening houdend met de (verhoogde) kinderbijslagen, 1.446 euro per maand. Terwijl volgens de onderzoekers 2.022 euro nodig is. Dat betekent dus 19.3% te weinig voor een langdurig werkloze alleenstaande en 28.5% voor een langdurig werkloos gezin met twee kinderen. Repeat: het gaat hier over het minimum om menswaardig te leven. MENSWAARDIG!!! Het probleem dus van veel uitkeringsgerechtigden, niet alleen bij de werkzoekenden. Het leefloon bij het OCMW zit voor een alleenstaande zelfs 30.8% te laag.
De enige marge die door de regering vandaag wordt gelaten is het inzetten van de wettelijk voorziene budgetten voor de welvaartsvastheid, die voor de werknemers dan nog verminderd zijn met 40%. Voor de bijstandstrekkers en de zelfstandigen blijven de budgetten gehandhaafd. Die beperkte budgetten verplichten in elk geval om dit keer scherpe keuzes te maken voor een verhoging van de laagste uitkeringen. Al kan je daarmee geen wonderen verrichten. De wet voorziet slechts een budget voor een tweejaarlijkse verhoging met 2%. En zelfs dat stoot op weerstand. In Nationale Arbeidsraad en Centrale Raad voor het Bedrijfsleven hebben de werkgevers tot nog toe elk voorbereidend overleg geweigerd. Zelfs essentieel rekenwerk om de budgetten en de kost van een aantal scenario’s te ramen werd geweigerd. Terwijl de tijd dringt. Want de wet voorziet een advies van de sociale partners tegen 15 september e.k. Willen de werkgeversorganisaties dit weer koppelen aan in te willigen eisen aan hun kant? Geen verhoging van de minima zonder een zelfde budget voor hen? Of hoe de zwaksten gegijzeld worden door de onderhandelingstactieken van de werkgevers.
Dit is het probleem van in het begin van de welvaartsvastheid-onderhandelingen. Moeten we niet pleiten voor automatische tweejaarlijkse aanpassingen op basis van duidelijke criteria in plaats van dit elke keer te willen koppelen aan allerhande andere onderhandelingen zoals een interprofessioneel akkoord. Iedereen heeft baat bij een meer gelijke samenleving. Hans Achterhuis maakte een haarscherpe analyse op het colloquium van de decenniumdoelen. Meer gelijke toegang tot gezondheidszorg, meer gelijkheid tot onderwijs, meer gelijke kansen voor iedereen, geven een meer inclusieve samenleving waar de armoede daalt en elk kind een kans krijgt of het nu geboren wordt in een arm gezin of in een rijk gezin.
30 september gaan we, samen met de gelijkgezinde organisaties, in Brussel op het Poelaertplein de balans opmaken. Met een breed platform, met mutualiteiten, met ouderenorganisaties, met organisaties waar armen het woord nemen, want de welvaart is van iedereen!
Waar staan we met de welvaartsvastheid? En welke bijdrage willen overheid en werkgevers leveren aan de strijd tegen armoede, de uitsluiting en de ongelijkheid?
Ann Van Laer
Nationaal secretaris
