© Julien Lagarde
De coronapandemie slaat wereldwijd toe, maar niet overal zal de impact even groot zijn. Heeft Zimbabwe de middelen, structuren en politieke wil om covid-19 de baas te kunnen?
Hoe stop je een besmettelijk virus? Door een goed gezondheidszorgsysteem, stevige sociale bescherming en goede politieke beslissingen.
Wereldwijd zijn landen anders gewapend, maar ook regeringsmaatregelen zijn enorm verschillend. Een Q&A over het coronavirus in Zimbabwe.
Q: Is het gezondheidszorgsysteem hier klaar voor?
A: Zimbabwe kent een openbaar en een privaat gezondheidssysteem. Het private gezondheidszorgsysteem is veel te duur voor het gros van de Zimbabwanen. En ook de kosten van de openbare gezondheidszorg liggen buiten hun bereik. De staat privatiseert de openbare gezondheidszorg steeds meer en neemt zo afstand van zijn verantwoordelijkheid tegenover patiënten. Ouders krijgen bijvoorbeeld geen toegang tot de medische dossiers die nodig zijn voor de registratie van de geboorte van hun baby’s totdat zij alle kosten voor de bevalling hebben betaald.
Q: Hoe kan Zimbabwe bouwen aan een rechtvaardig gezondheidszorgsysteem?
A: Sociale bescherming is essentieel om een pandemie het hoofd te bieden. Niet alleen het zorgsysteem moet voor alle Zimbabwanen toereikend zijn, wie ziek of werkloos is wordt moet ook kunnen thuisblijven. Maar in een land waar een groot deel van de bevolking in de informele sector werkt, is dat niet vanzelfsprekend.
Sociale organisaties komen daarom al langer op voor een inclusief sociale beschermingsstelsel. Een goed voorbeeld is GAPWUZ. Die vakbond van landarbeiders, probeert tijdens onderhandelingen met werkgevers sociale bescherming af te dwingen voor landarbeiders die met een contract tewerkgesteld worden. Onderzoeksinstituut LERDIZ is een ander voorbeeld. De organisatie probeert via onderzoek het potentieel van sociale bescherming te onderstrepen.
Q: Wat is het grootste risico voor de gezondheid van de Zimbabwanen?
A: Het grootste deel van het land heeft geen toegang tot water. Kwetsbare groepen kunnen handreinigers, privévervoer en de luxe om zich te isoleren veelal niet betalen.
Het land heeft een hoog voorkomen van hiv/aids, wat betekent dat er een aanzienlijke bevolking is met een reeds gecompromitteerde immuniteit. De realiteit is dat de meeste mensen in overbevolkte gebieden leven, wat een mogelijke broedhaard van infecties betekent.
© Paolo Patruno/UN Women
Hoewel er veel ongerustheid heerst, gaan de burgers nog steeds door met hun dagelijks leven. Er is een stijgende werkloosheid, en wel 94. 5% van de bevolking die in de informele economie werkt. Isolatie is een onbereikbare luxe.
Gezien het Zimbabwaanse gezondheidszorgsysteem op instorten staat (zie hierboven) lopen de gezondheidswerkers zelf ook gevaar. Het vermogen van de regering om te reageren op het virus, inclusief het verstrekken van de nodige beschermingsmaatregelen, is twijfelachtig.
Q: Welke stappen onderneemt de overheid?
A: De regering heeft een noodplan gelanceerd. Openbare bijeenkomsten van meer dan 100 mensen worden gedurende 60 dagen verboden. Scholen hebben echter toestemming gekregen om de resterende twee weken van de huidige termijn af te ronden. Ook werd onder ambtenaren een verbod op buitenlandse reizen aangekondigd. President Mnangagwa heeft echter zijn eigen verbod op massabijeenkomsten en reizen al overtreden: hij sprak een politieke bijeenkomst toe en reisde naar Namibië om de beëdigingsceremonie van zijn Namibische tegenhanger bij te wonen. Een van de vice-president Chiwenwa zou voor behandeling naar China zijn gereisd, waardoor het reactieplan werd ondermijnd.
Andere concrete maatregelen blijven uit. Hoewel er in Harare openbare wasbekkens zijn geïnstalleerd, is dit slechts een deel van het land en zijn er geen uitspraken gedaan over het verbeteren van de watersituatie op het platteland.
Q: Wat is de rol van het Zimbabwaanse middenveld?
A: De crisis laat sociale organisaties in Zimbabwe niet onberoerd.
ZCTU, de Zimbabwaanse vakbondskoepel, roept de regering op om duidelijke beslissingen te nemen. Zo willen ze dat de verschillende economische sectoren een bijdrage kunnen leveren aan het indammen van het virus. De arbeidersorganisatie wil dat de regering de de nationale arbeidsraden op een lijn te krijgt. Zo kan de gezondheidscrisis kordaat aangepakt worden op de werkplaats.
Intussen organiseren gezondheidsorganisaties zoals Community working group on health (CWGH) informatiecampagnes over corona in rurale gebieden.
