Waarom
hebben we een publieke omroep nodig?

Omdat
iedereen in Vlaanderen recht heeft op betrouwbare informatie,
kwaliteitsvolle ontspanning en programma’s die ons vertellen over
onze geschiedenis, over onze eigen cultuur en die van anderen, over
de wereld om ons heen of over wetenschap.

Heeft
een publieke omroep daar zoveel kanalen voor nodig?

Ja,
want niet alle Vlamingen hebben dezelfde interesses, dezelfde
voorkennis, dezelfde bioritmes. Je kan het recht op informatie,
cultuur en ontspanning voor iedereen maar verzekeren als je een
aanbod op maat maakt van jongeren en ouderen, van mensen met een druk
leven en mensen met veel tijd, van mensen die houden van opera en
mensen die houden van populaire muziek, van mensen die heel veel
kranten en nieuwssites lezen en mensen die hun informatie enkel via
radio of televisie krijgen, van mensen die al heel veel dingen weten
en van mensen voor wie veel zaken nieuw zijn, van mensen die goed met
verschillende media kunnen omgaan en van mensen die het soms moeilijk
hebben met al die nieuwe media, van mensen die nieuw zijn in
Vlaanderen en ons beter willen leren kennen, van mensen met een
handicap die het hen moeilijk maakt om naar radio te luisteren, naar
televisie te kijken of kranten te lezen. Er zijn zoveel verschillende
mensen en groepen en die kan je niet allemaal op dezelfde manier
bereiken.

Maar
commerciële omroepen brengen toch ook informatie en ontspanning?

In
Vlaanderen hebben we inderdaad het geluk over goede commerciële omroepen
te beschikken die kwaliteitsvolle ontspanning brengen en ook investeren
in informatie. Maar denk eens terug aan hoe VTM en VT4 waren toen de
VRT een kleine omroep was geworden en nog maar 20 procent van de
tv-markt had.

VTM en VT4/VIER zijn vooral meer beginnen investeren in
goede, kwaliteitsvolle programma’s nadat VRT marktleider werd en de
lat hoog legde.

In landen met kleine publieke omroepen zijn de
programma’s van commerciële omroepen vaak niet erg hoogstaand,
omdat die geen enkele reden hebben om te investeren in goede
programma’s. Vergeet ook niet dat veel goede programmamakers bij
VTM en VIER het vak op de VRT hebben geleerd.

Zou
de publieke omroep niet beter programma’s uitzenden die de
commerciële omroepen niet uitzenden, zoals duidingsprogramma’s of
cultuur?

Nee,
want dan is de publieke omroep er niet meer voor iedereen, maar enkel
voor een kleine groep, vaak hoogopgeleide mensen die vooral naar dat
soort programma’s kijkt en luistert. Het is niet erg rechtvaardig
om iedereen te laten betalen voor iets waar enkel een kleine
elitegroep gebruik van mag maken. We vinden toch ook niet dat de
overheid geen amateurvoetbal mag subsidiëren maar wel golfclubs?
Bovendien zouden de commerciële omroepen dan geen enkele reden meer
hebben om nog te investeren in goede ontspanningsprogramma’s, maar
kunnen ze vrij kiezen voor goedkope formats omdat kijkers en
luisteraars dan toch geen andere keuze meer hebben.

Maar
is MNM dan geen semi-commerciële omroep?

Neen,
MNM is een net dat jongeren toegang geeft tot informatie, tot
standpunten over belangrijke maatschappelijke thema’s, tot andere
culturen. Dat is het doel van MNM en om dat doel te bereiken maakt
MNM leuke radio en draait ze veel hits, want anders zouden de
jongeren niet luisteren en zouden ze dus ook niet in contact komen
met maatschappelijk belangrijke onderwerpen en programma’s die de
commerciële omroepen niet uitzenden. Of hebben jongeren dan niet
dezelfde rechten als kunstliefhebbers?

Moet
de VRT wel zoveel geld krijgen?

Eigenlijk
krijgt de VRT niet veel geld. Een dotatie van bijna 300 miljoen euro
klinkt natuurlijk wel als veel, maar de VRT is één van de goedkoopste
publieke omroepen in Europa en krijgt bijvoorbeeld veel minder geld
dan omroepen in landen die even groot zijn, zoals Zwitserland of de
Scandinavische landen. En toch haalt de VRT vaak betere resultaten
dan die andere omroepen!

De VRT kost elke Vlaming minder dan 15
eurocent per dag (of 46 euro per jaar). En voor die prijs krijg je drie
tv-kanalen, vijf radiokanalen, drie websites rond nieuws, sport en
cultuur en nog veel meer andere diensten.

Waarom
zendt de VRT reclame uit?

Omdat
het geld van de overheid niet volstaat om alles te doen wat we moeten
doen. Als de VRT geen reclame en sponsoring zou hebben, dan zou de
belastingbetaler meer moeten betalen. En door de reclame betalen ook
de bedrijven een stuk mee voor de omroep, zonder dat dat gevolgen
heeft voor de kwaliteit van de programma’s. Maar eigenlijk zijn het
de politici die daarvoor gekozen hebben, niet de VRT zelf.

Moet
de VRT wel een nieuwssite hebben? Er zijn er toch al zoveel!

Nieuws
en informatie brengen is juist de basisopdracht van de VRT en voor
veel mensen is internet nu al het belangrijkste nieuwsmedium. Dus
zonder nieuwssite zou VRT haar basisopdracht niet meer kunnen
uitvoeren. Bovendien zijn er wel veel nieuwssites, maar die zijn bijna
allemaal in handen van dezelfde mediagroepen.

Eigenlijk zijn er nog
maar twee mediagroepen in Vlaanderen:

• één rond De
  Persgroep/Roularta/Medialaan (Het Laatste Nieuws, De Morgen, Knack,
  Dag Allemaal, VTM, 2BE, Q-Music, JoeFM, verschillende regionale
  televisiezenders)
• en één rond Corelio/SBS/Telenet (De Standaard,
  Het Nieuwsblad, Gazet van Antwerpen, Belang van Limburg, VIER, VIJF,
  Nostalgie,…).

Zonder de VRT zouden die twee groepen de nieuwsmedia
volledig domineren.

Is
de VRT niet marktverstorend?

Natuurlijk
is de VRT marktverstorend. Altijd als de overheid tussenkomt, dus ook
in de media, dan is dat omdat de vrije markt niet perfect werkt en
dus om die markt te verstoren. In een volledig vrije mediamarkt is
niet elke mediagebruiker gelijk.

Sommige mediagebruikers zouden
nauwelijks bediend worden omdat ze commercieel niet interessant zijn
(ouderen, lagere inkomens, mensen met een handicap,…)

Andere
mediagebruikers zouden extra bediend worden omdat ze allerlei extra
‘premium’-diensten kunnen betalen. Daarom moet de markt verstoord
worden en dat doet de VRT ook goed. Maar daarnaast is de VRT
marktversterkend door verschillende kleine productiehuizen te
ondersteunen, samen te werken met andere kleine mediaspelers en zelfs
samen te werken met haar belangrijkste concurrenten. De VRT wil dat
ook haar Vlaamse concurrenten sterk staan in een mediawereld die
steeds internationaler wordt. Aan de ene kant ‘verstoort’ de VRT
dus de negatieve kanten van de markt en aan de andere kant versterkt
ze de positieve kanten ervan.

Waarom
is er dan zoveel kritiek op de VRT?

Elk
onderzoek dat wordt uitgevoerd over de VRT (zowel door VRT zelf als
door onafhankelijke onderzoekers) toont aan dat de Vlaamse
mediagebruiker tevreden tot zeer tevreden is over de VRT. Als er dus
kritische standpunten zijn over de VRT, dan gaat het altijd over
standpunten die zeer persoonlijk zijn of een kleine groep mensen
vertegenwoordigen, hoe luid sommige standpunten ook worden
uitgeschreeuwd. Er zijn veel redenen om kritiek te hebben op de VRT.
Sommige mensen hebben hoge verwachtingen van de VRT en vinden dat de
omroep niet altijd voldoet aan die hoge verwachtingen. Vaak gaat het
dan om mensen die een publieke omroep wel heel belangrijk vinden,
maar vinden dat VRT niet altijd de juiste keuzes maakt. Maar soms is
kritiek op de VRT ook ingegeven door politieke of economische
belangen: door politici die liever zouden willen dat mensen enkel
worden geïnformeerd door private mediagroepen (die vaak een bepaalde
politieke visie hebben) dan door een neutrale omroep, door uitgevers
die liever wat minder concurrentie zouden hebben en daardoor wat meer
kunnen verdienen, door opiniemakers die vinden dat een overheid zich
niet te veel moet mengen in de economie.

Is
de VRT dan niet de spreekbuis van bepaalde politieke partijen?

De
VRT is voor haar centen afhankelijk van de Vlaamse Regering en dus
ook van politieke partijen. Die partijen hebben een invloed op het
beleid en de keuzes die VRT maakt, maar er bestaan binnen de VRT
gelukkig veel mechanismen die de onafhankelijkheid in de
nieuwsberichtgeving moeten garanderen. Die zorgen ervoor dat de VRT
vrij neutraal is in haar nieuwsprogramma’s en ondanks alle
onderzoeken die daar al rond gemaakt zijn is er nog nooit aangetoond
dat de VRT de spreekbuis zou zijn van bepaalde partijen. Natuurlijk
zijn er altijd mensen die vinden dat de VRT partijdig is, maar de
opinies daarover gaan in verschillende richtingen: rechtse
briefschrijvers vinden de VRT vaak te links, vakbonden vinden soms
dat de VRT te veel de werkgevers aan het woord laten, anderen wijzen
erop dat parlementsleden met een VRT-verleden bijna allemaal tot
(centrum-)rechtse partijen behoren.

Als linkse mensen de VRT soms te
rechts vinden en rechtse mensen de VRT soms te links, dan zal
de waarheid wel ergens in het midden liggen.

Is
jullie actie niet vooral ingegeven door de verdediging van jullie
goede jobs?

Uiteraard
verdedigen wij het behoud van jobs op de VRT, die door de grote
besparingsoperaties van de laatste jaren trouwens niet altijd zo
‘goed’ meer zijn. Maar die jobs zijn niet alleen belangrijk voor
de mensen die daardoor aan het werk zijn, maar ook voor de toekomst
van Vlaanderen. Als we allemaal moeten evolueren naar een
kennismaatschappij, waarbij informatie belangrijker is dan ooit en
waarbij we allemaal moeten leren omgaan met nieuwe
(media)technologieën, dan heb je meer dan ooit nood aan het soort
jobs dat VRT-mensen uitvoeren. Dan gaat het over mensen die andere
mensen kunnen gidsen door de overvloed aan informatie die op ons
afkomt, of over mensen die ervoor zorgen dat iedereen toegang heeft
tot delen van het VRT-archief dat tot het Vlaamse erfgoed behoort, of
over mensen die toepassingen ontwikkelen zodat media ook toegankelijk
worden of blijven voor mensen met een handicap. Dat soort jobs komt
allemaal in gevaar door de besparingsplannen. Besparen op dat soort
arbeidsintensieve kennisjobs is besparen op de toekomst van
Vlaanderen.

Maar
er zijn toch genoeg creatieve productiehuizen die programma’s
kunnen maken in plaats van de VRT?

Er
zijn inderdaad verschillende creatieve productiehuizen die hele goede
programma’s kunnen maken. En de VRT is blij om met die
productiehuizen te kunnen samenwerken en wil dat ook blijven doen.
Maar de VRT mag ook niet te afhankelijk worden van bepaalde
productiehuizen, want de ervaring van Woestijnvis heeft de VRT
geleerd dat dat niet zo een goed idee was.

Woestijnvis is groot
geworden op kosten van de VRT en bulkt van het talent dat de stiel
geleerd heeft op de VRT. Maar die jarenlange investering keerde zich
uiteindelijk tegen de omroep.

Bovendien zijn er veel programma’s
die VRT niet kán uitbesteden aan productiehuizen, bijvoorbeeld alle
informatieprogramma’s die gemaakt moeten worden volgens waarden van
betrouwbaarheid en kwaliteit. VRT-nieuws heeft veel mechanismen en
ervaring die haar onafhankelijkheid garandeert, productiehuizen
hebben dat niet. Maar ook rond cultuur of sport heeft VRT veel meer
know-how in eigen huis dan de productiehuizen.

Zie
en hoor je op VRT niet te vaak altijd dezelfde mensen?

De
VRT is de ideale kweekvijver van talent. Enkel bij een publieke
omroep krijgen mensen de tijd om het vak te leren, krijgen
programma’s de kans om te groeien, mogen nieuwe mensen al eens
fouten maken. Bij commerciële omroepen moeten nieuwe programma’s
en nieuw talent snel ‘scoren’. Dat betekent natuurlijk niet dat
er bij commerciële omroepen geen jong talent werkt en dat die daar
geen kansen krijgen, maar wie aan de grote radio- en televisiemakers
van de laatste jaren denkt, zal zien dat die bijna allemaal een
VRT-verleden hebben, zelfs al gaan de commerciële omroepen ook al 25
jaar mee. Helaas stroomt het vele VRT-talent niet altijd door en daar
moet zeker iets aan gedaan worden. De VRT moet ook een betere
afspiegeling worden van de diverse samenleving en is ook de enige
omroep die daar op een bewuste (maar misschien te trage) manier mee
bezig is.

Waarom
zouden het middenveld en de VRT aan hetzelfde zeel moeten trekken?

In
de eerste plaats omdat we vaak dezelfde doelstellingen hebben:
allemaal willen we zoveel mogelijk Vlamingen betrekken bij de
samenleving. Sommige organisaties doen dat via cultuur of sport,
andere doen dat via zorg of politieke participatie. VRT doet dat via
haar mediakanalen. Bovendien is de VRT op vele vlakken een partner
van het middenveld: VRT zorgt ervoor dat het aanbod van culturele
organisaties zichtbaarder is, dat middenveldorganisaties een stem
krijgen in bepaalde programma’s en wordt voor een deel van haar
aanbod intensief geadviseerd door verschillende
middenveldorganisaties. Het kan en moet natuurlijk altijd beter, maar
de VRT heeft de laatste jaren al flink geïnvesteerd in betere
relaties met het middenveld.