Een land dat efficiënt herverdeelt tussen rijk en arm, kan voor iedereen (ook de rijken!) een beter leven garanderen. Moeten we allemaal een beetje meer Robin Hood worden?

Van top naar middenmoot

België doet het globaal genomen niet slecht op dat vlak: ons sociaal model werkt herverdelend én laat toe dat de economie groeit (wat Voka en co ook mogen beweren). Maar waar we in de jaren 1980 nog aan de wereldtop stonden, zitten we inmiddels in de middenmoot.

De armoede en de ongelijkheid nemen toe, jaar na jaar, samen met de onverdraagzaamheid tegenover wie er niet in slaagt de kloof te overbruggen (‘eigen schuld, dikke bult’).

De groeiende kloof tussen arm en rijk

De gini-coëfficiënt meet de inkomensongelijkheid in een land. Hoe dichter het cijfer bij 1 komt, hoe groter de ongelijkheid.

Het cijfer voor ons land is in de voorbije 20 jaar sterk gestegen: van 0,319 in 1990 naar 0,382 in 2008 volgens het ministerie van financiën (gebaseerd op de belastingaangiften). Van top naar middenmoot onder de rijkere landen…

Belastingen zouden bijdragen aan de herverdeling, maar ook na belasting is er een stijging, die gelijke tred houdt met de algemene stijging (0,310 in 2008). De progressieve schalen in de personenbelasting worden teniet gedaan door allerhande aftrekposten voor wie bepaalde goederen of diensten aankoopt (een woning, kinderopvang, pensioensparen, een poetsvrouw…), zaken die niet toegankelijk zijn voor wie een laag inkomen heeft.

Uitkeringen

De ongelijkheid wordt versterkt doordat sinds de jaren 1980 de uitkeringen systematisch zijn afgekalfd. Resultaat? Veel mensen die van een uitkering moeten leven zijn arm.

• De vervangingsratio (gemiddelde uitkering/gemiddeld loon) voor de pensioenen bedroeg in 1980 nog 36,3.
• In 2008 bedroeg die 32,7 na een dieptepunt van 31,2 in 2000.
• De invaliditeitsuitkering daalde nog steiler: van 44,6 in 1980 naar 32,5 in 2008.
• De werkloosheidsuitkering daalde van 47,8 in 1980 naar 28,3 in 2008 met een dieptepunt van 26,0 in 2000.

De knik in de cijfers kwam er dankzij de succesvolle strijd van de vakbonden voor de welvaartsaanpassingen van de sociale uitkeringen.

De federale regering besliste echter om de knip te zetten op de budgetten die moeten dienen om de uitkeringen welvaartsvast te maken: maar liefst 40% minder! Bovendien zal de toegenomen degressiviteit in de werkloosheid 100.000 bijkomende gezinnen in de armoede duwen…

200.000 werkende armen

Werken beschermt tegen armoede, wordt dan beweerd. Activeren is het mirakelrecept; de roep om lagere lonen klinkt steeds luider. Intussen zijn er in België zo’n 200.000 werkende armen (5%).

Dat het er nog geen 350.000 zijn (het Europese gemiddelde), danken we vooral aan een stevig minimumloon en een hoge graad van sociaal overleg en sociale bescherming. We weten dus waar we naartoe gaan als we de Europese recepten blindelings volgen…

Gezocht: 11 miljoen Robin Hoods!

Deze cijfers leren ons één ding: het is niet goed gesteld met de herverdeling in ons land. Dringend tijd dat we dus op zoek gaan naar de Robin Hood in onszelf en in de medemensen!

Françoise Vermeersch, adviseur studiedienst Vlaams ABVV