“De cijfers zijn choquerend”, aldus het rapport van 11.11.11, de Koepel van Vlaamse Noord-Zuidbeweging. “We zien beleidsmakers zich regelmatig engageren voor het klimaat, maar blijkbaar weigeren we vervolgens de kosten van dat engagement te dragen. Vooral voor het Zuiden is dat een dramatische vaststelling.” Nochtans liggen de oplossingen volgens 11.11.11 voor de hand.
Aan de vooravond van haar campagneweekend komt 11.11.11 met een nieuw 11-dossier naar buiten. In het dossier staat waar het bij de Belgische engagementen op vlak van klimaatfinanciering fout is gegaan. België engageerde zich tijdens de VN-Klimaattop in Kopenhagen (2009) wel om mee te betalen aan de internationale kostprijs van de klimaatverandering, maar slaagt er niet in het eerste afgesproken bedrag op te hoesten.
Met deze onderfinanciering zet België zich op dezelfde hoogte als onder andere Griekenland, Litouwen en Roemenië, die er ook niet in slagen de financiële afspraken van Kopenhagen na te komen.
“Het probleem wordt totaal onderschat”, zegt 11.11.11. “Engagementen worden niet nagekomen, er wordt niet vooruit gekeken. Vandaag vallen in het Zuiden jaarlijks 300.000 doden door de klimaatverandering. Geld uittrekken voor adaptatie en mitigatie (het dragen van de gevolgen en het voorkomen van nieuwe gevolgen) is essentieel om het aantal slachtoffers naar beneden te brengen. Vaststellen dat België er zelfs niet in slaagt het eerste afgesproken bedrag opzij te zetten, is voor 11.11.11 dan ook uitermate choquerend.”
“Vaststellen dat België er zelfs niet in slaagt het eerste afgesproken bedrag opzij te zetten, is voor 11.11.11 dan ook uitermate choquerend”
In het dossier lijst 11.11.11 de specifieke tekortkomingen op.
1. België komt internationaal engagement niet na
In Kopenhagen onderschreef België de dringende nood om internationaal middelen vrij te maken om de gevolgen van de klimaatverandering in het Zuiden te dragen. Het Zuiden heeft geld nodig om zich aan te passen aan de gevolgen van de klimaatverandering (adaptatie) en geld om te zorgen dat de gevolgen niet groter worden en de CO2-uitstoot vermindert (mitigatie).
Internationaal werd afgesproken eerst snel geld bij elkaar te brengen (Fast Start Financiering/FSF) voor de periode 2010-2012. Geld, dat voor ontwikkelingslanden van levensbelang is.
Voor België bedroeg de eerste inspanning 150 miljoen euro, te verdelen over de federale overheid en de gewesten. Officieel stortte België tot dusver bijna 88 miljoen euro, dat is nog steeds 62 miljoen te weinig.
Over het al gestorte bedrag is bovendien onduidelijk uit welk budget dit komt. Meer dan 81 miljoen van het geld komt immers uit het budget ontwikkelingssamenwerking. De internationale afgesproken definitie spreekt nochtans over ‘nieuw en additioneel’ geld.
Met andere woorden: geld bovenop de huidige verplichtingen voor ontwikkelingssamenwerking. Een noodzakelijk element als we niet willen dat de strijd tegen klimaatverandering ten koste gaat van ontwikkelingssamenwerking.
België doet dat grotendeels niet. Trekken we het effectieve ontwikkelingsgeld af van de bijdrage, dan komt België aan amper 6,857 miljoen euro van de beloofde 150 miljoen.
Zetten we de bijdragen van België, Vlaanderen en Wallonië naast elkaar, dan doet Vlaanderen het volgens onze berekening het slechtst. In de officiële bijdrage komt het Vlaamse gewest aan een bijdrage van 1,832 miljoen. Trek daar de doorgeschoven ontwikkelingshulp van af en je houdt 757.000 euro over.
“Zetten we de bijdragen van België, Vlaanderen en Wallonië naast elkaar, dan doet Vlaanderen het volgens onze berekening het slechtst”
Wallonië daarentegen haalde het bedrag van 6,1 miljoen, buiten het al vastgelegde budget voor ontwikkelingssamenwerking. Het bedrag van de federale overheid (80 miljoen euro) komt echter integraal uit het budget ontwikkelingssamenwerking. Zij draagt het meeste bij, maar niet volgens de internationale definitie.
Nergens werd expliciet afgesproken welk gewest welke bijdrage moest leveren of wat de precieze definitie van de financiering was. Dat maakt het probleem ook communautair. Bij afwezigheid van duidelijke afspraken ontstaat er ruimte voor excuses, voor het opentrekken van paraplu’s. Dat kan niet.
2. Niet financieren ondermijnt de onderhandelingen
De onderbesteding op het in Kopenhagen afgesproken budget is niet alleen in de cijfers een vervelende zaak. Door te weinig te storten, geeft België het signaal aan ontwikkelingslanden dat ze zelf moeten opdraaien voor de gevolgen van de klimaatverandering. Met die houding ondermijnt België expliciet de klimaatonderhandelingen op de komende VN-top in Doha.
“Met die houding ondermijnt België expliciet de klimaatonderhandelingen op de komende VN-top in Doha”
Hoewel het duidelijk is dat ook na de Fast Start Financiering dringend geld zal nodig zijn voor de periode 2013-2020, engageert België zich niet voor klimaatfinanciering na 2012. Zo wordt bijvoorbeeld het Green Climate Fund, essentieel voor ontwikkelingslanden, niet gespijsd.
“Het systematisch onderschatten of zelfs negeren van de eigen verantwoordelijkheid is voor 11.11.11 onbegrijpelijk. Iedereen kan zien dat hier een van de grootste uitdagingen van de hele mensheid op tafel ligt. Daar is simpelweg geld voor nodig. Wij moeten ons duurzaam ontwikkelen, maar dat moet het Zuiden ook. Als we dat negeren, zullen de gevolgen dramatisch zijn. Ook voor ons.”
3. Oplossing ligt voor de hand en weegt niet op de begroting
Nochtans is het niet bijzonder moeilijk om de klimaatfinanciering rond te krijgen, vindt 11.11.11.
Vanaf 2013 moet er betaald worden voor emissierechten. België kan rekenen op een opbrengst van zo’n 250 miljoen euro per jaar. Dat geld moet integraal opzij gezet worden voor de klimaatfinanciering vindt de organisatie. Waarbij de helft moet dienen voor de problemen in het Zuiden.
“Deze aanpak weegt niet op de begroting”, aldus nog het 11-dossier. “Al betekent het wel dat de regering het niet mag gebruiken om bestaande gaten dicht te rijden.”
Bogdan Vanden Berghe
Bogdan Vanden Berghe is algemeen directeur van 11.11.11, de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging.
