Op 2 februari 2017 tekende Italië een ‘Memorandum van Overeenstemming’ met de door de Verenigde Naties erkende overheid in Tripoli. Een dag later keurden ook de Europese staatshoofden de deal goed op een informele top in Malta. Het afgelopen jaar gaven de Europese Unie en Italië vorming, logistieke en financiële steun aan de Libische kustwacht. In ruil daarvoor onderscheppen de Libiërs migranten die via de Middellandse Zee Europa proberen te bereiken en sturen ze terug.
Oxfam verwelkomt de recente inspanningen van de Afrikaanse Unie, de EU en de VN om migranten uit de Libische opvangcentra te bevrijden. Maar voor de meerderheid van de migranten in Libië bieden deze geen oplossing. Libië weigerde immers het VN-vluchtelingenverdrag te ondertekenen, dat bescherming biedt aan mensen die vervolging en conflict ontvluchten, en erkent slechts een handvol nationaliteiten als vluchteling.
Laureen Van Assche, beleidsmedewerker migratie bij Oxfam: “We spraken met mensen uit eigen land op de vlucht voor oorlog, vervolging en armoede, die in Libië in een nieuwe hel terechtkomen. De Libië-deal zit vol fundamentele gebreken en leidt tot het terugsturen van migranten naar gruwelijke omstandigheden. In plaats van te verhinderen dat mensen Libië ontvluchten, zou de EU zich moeten focussen op het bevrijden van migranten uit de Libische detentiecentra, ongeacht nationaliteit, en het voorzien van legale en veilige migratiemogelijkheden.”
Getuigenissen over misbruik stromen binnen
De getuigenissen*, verzameld door Oxfams partner Borderline Sicilia na het sluiten van de migratiedeal tussen Italië en Libië, tonen allesbehalve een verbetering voor de vele migranten in het land. Migranten blijven vertellen over ontvoeringen voor losgeld, over hoe mannen gedwongen worden tot slavenarbeid en vrouwen verkracht en gebruikt als seksslaven. Een getuige vertelde zelfs over kinderen die als slaven verkocht worden aan Libische huishoudens.
Door het aanhoudende conflict in Libië, hebben meer dan 1,3 miljoen mensen dringende humanitaire hulp nodig volgens de Verenigde Naties. Dit cijfer omvat zowel Libiërs op de vlucht in eigen land, Libiërs die terug naar huis keerden, als honderdduizenden migranten die naar Libië kwamen op zoek naar werk of bescherming tegen vervolging in eigen land.
* Een Oxfam-rapport van augustus 2017 bevat getuigenissen van 158 mensen die Libië doorkruisten voor ze in Europa aankwamen. 84 procent onderging onmenselijke behandeling, vernedering, extreem geweld en folteringen. 74 procent was getuige van foltering of moord.
Een greep uit de 158 getuigenissen verzameld door Oxfam en Borderline (namen zijn veranderd om de identiteit van de migranten te beschermen):
Precious (28 jaar, uit Nigeria) vertelt hoe ze samen met andere migranten gevangen werd genomen toen ze aankwam in Tripoli. “Ze vroegen geld, maar dat hadden we niet. Ze behandelden ons als vuilnis. We maar een keer per dag te eten, een beetje ongekookte rijst of pasta.” Ze zag verschillende mensen sterven door ziekte of geweld tijdens hun gevangenschap. “De vrouwen werden dagelijks geslagen en verkracht. Alleen dan gaven ze ons iets te eten”, getuigt ze.
Blessing (24 jaar, uit Nigeria) kwam naar Nigeria om er werk te zoeken als dienstmeid. In plaats daarvan, brachten ze me naar een centrum waar ik maandenlang gevangen zat. Ze gaven me elke dag een handvol rijst om op te overleven. Ze verkochten mijn lichaam aan lokale mannen. Toen ik probeerde te ontsnappen, werd ik met veel geweld geslagen en verkracht.
Francis (20 jaar, Gambia) werd ontvoerd door een criminele bende. “We werden met 300 in 1 ruimte gestopt. Ik zat er vijf maanden lang gevangen. Ze dwongen ons elke dag te werken. Wie tegenstribbelde, werd vermoord.” Francis getuigde ook over mishandelingen en seksueel geweld tegen vrouwen en denkt dat er kinderen gevangen werden gehouden. “De vrouwen werden systematisch geslagen en verkracht door groepen mannen. De kinderen werden grootgebracht in de gevangenis en dan als slaven aan Libische huishoudens verkocht.”
