Droogte. Het is ley seca, iedereen zal bij wet nuchter zijn voor de verkiezingen. Met de slogan “We hebben al een president, we hebben Rafael” trok de huidige president naar de verkiezingen en versloeg alle tegenstand met een verpletterende (geschatte) 56%. Geen tweede ronde nodig. Het feest van de aanhangers barstte los op Plaza Grande. Zet de sinaasappelsapjes maar koud. De kandidaat die het dichtst in de buurt kwam was Guillermo Lasso, met circa 23% van de getelde stemmen.
De inzet van de verkiezingen was onduidelijk. Dat er heel wat werk in het land te doen valt, is duidelijk, maar de debatten tussen kandidaten waren zo goed als onbestaande. De kranten hielden het al bij al nogal aan de oppervlakte en hadden het meer over de kandidaten dan harde ideologie. In dit land tellen persoonlijkheden meer dan partijen. De opiniepeilingen werden wel verslonden: de zittende president, Rafael Correa kreeg tussen 45 en 65% van de stemmen. Met de voorlopige 56% procent van de stemmen zit Correa bijzonder stevig in het zadel voor de komende vier jaar. De nationale bevolking zit tegen de 15 miljoen aan, waarvan 11,6 miljoen werden opgeroepen om te stemmen.
Het loopt al bij al redelijk netjes in de Benalcazar-school, al kan je de spanning voelen. Achternamen staan geordend per klaslokaal, de wachtrijen zijn erg kort. De stemhokjes zijn studententafels met opgeplakte kartonnen dozen. De stembiljetten zijn in kleur en overzichtelijk. Voor elk klaslokaal blokkeert een gewapende militair de toegang tot een identiteitskaart als toegangsbewijs opduikt. Buiten staat de politie, het leger. Stemmen is in Ecuador nog steeds een lichtjes rebelse daad, al bestaat er een zekere vorm van democratie sinds een dertig jaar. Instanties allerhande observeren de klaslokalen en nemen overal nota van (OEA, UNASUR, Arabische Liga, ASEAN, Afrikaanse Unie). Fotografen en cameramannen lopen nerveus rond en volgen de mensen van het Consejo Nacional Electoral, de instantie die verantwoordelijk is voor het organiseren van de verkiezingen. Op de muren tegenover de school staat: “CNE + Correa = corrupción”.
Voor Correa wisselden de presidenten elkaar af als jeugdliefdes, meer dan je op twee handen tellen kan. De voorstanders van de president zijn fel, zijn tegenstanders moeten niet onder doen. Pluspunten: hij is de enige president die wat heeft gedaan in de recente Ecuadoraanse geschiedenis voor het land en de lagere klassen. Dankzij verschillende projecten om natuurlijke rijkdommen in te winnen, wist de president grote investeringen te doen. De sociale zekerheid ziet er puik uit – net zoals de wegen, Correa deinsde er niet voor terug la oligarquía of grote internationale spelers aan te pakken en voorzag het land van ziekenhuizen en scholen. Minpunten: nogal volatief populistisch, neemt de persvrijheid niet al te nauw, weinig standvastig op milieu-thema’s en volgde ondanks zijn revolutionaire imago een erg rechtse lijn op bepaalde beleidsvlakken.
De tegenstanders van de president hebben de laatste maanden van een aantal schandalen kunnen smullen, maar hebben dit niet in hun voordeel kunnen laten werken. Correa’s volkse imago werd enigszins besmeurd door zijn appartement en Fintro bankrekening in België. De corruptieschandalen in zijn onmiddellijke omgeving zetten deel van zijn goed werk op dat vlak in een slecht daglicht. Zijn explosieve houding tegenover een opiniestuk van een journalist en een erg omstreden proces dat daarop volgde gaven hem niet veel krediet wat scheiding der machten betreft. Omwille van zijn opvliegende karakter hebben veel van zijn linkse aanhangers zich van hem gedistantieerd en wordt hij tegenwoordig omringd door mensen met een andere ideologische achtergrond.
De kandidaten die er eigenlijk toe deden waren erg gering – hoewel er acht mededingers waren. Want er bestond eigenlijk geen twijfel over wie er ging winnen. De vraag bleef: in één of twee rondes.
De rechtse kandidaat, Guillermo Lasso, probeerde zich af te schilderen als het centrum-alternatief voor Correa. Als lid van de Opus Dei, ex-bankier en politicus tijdens de bankencrisis van 1998-1999 heeft deze zeker geen smetteloos imago. Van alle kandidaten heeft hij de dikste portemonnee. Lasso is de man van oude en nieuwe elites die hem omringen.
Het ideologische alternatief voor Correa was Alberto Acosta, intellectueel en sinds jaar en dag de principe-man van links. Acosta strandde op 3,2 %. Hoewel zijn alliantie te wensen overliet, kreeg deze kandidaat de principiële stemmen achter zich. De inheemse partij Pachacutik hamert op tweetalig onderwijs, landhervormingen en waterwetgeving. Hoewel zij aanvankelijk aan Correa’s zijde stonden, heeft Pachacutik afstand genomen van de president, gezien hij beloftes op die vlakken niet is nagekomen. De erg controversiële MPD (Movimiento Popular Democratico), oftewel de maoïsten, moesten de oude linkse krachten bundelen die het niet eens waren met de soms ietwat rechtse trekken van het beleid van Correa. Met deze lage score scoort Pachacutik erg slecht naar haar eigen normen, misschien onder invloed van de radicale MPD.
Als de andere kandidaten een zeker publiek konden aanspreken, was dit voor de eigenaardigste kandidaat op zijn minst gezegd opmerkelijk dat hij zelfs kandidaat-congresleden achter zich kreeg: Lucio Gutiérrez kreeg een 6,6 % van alle stemmen. Toen deze ex-president in 2005 afgezet werd door het volk (letterlijk!), moest hij vluchtend van een klopjacht op erg spectaculaire wijze een helikopter opstappen, om het land – levend – te verlaten. Hij beloofde om van zijn fouten te leren, ondanks de corruptie-schandalen die hem tot afzetten dwongen.
Voor het fait divers: de kandidaat die het minst serieus genomen werd, moet wel Alvaro Noboa zijn geweest. Banaan-magnaat (van de Bonita bananen) claimt dat hij geen meter kan wandelen of hij aangeklampt wordt door hopeloze mensen die hem smeken presidentskandidaat te zijn. Hoewel dit zijn vijfde deelname is, bleef de kandidaat optimistisch tot enkele uren voor de resultaten uitkwamen. Met 3,7 % is hij ver van een overwinning, maar ondanks zijn hoge leeftijd heeft de kandidaat al aangekondigd er niet voor terug te deinzen zich nogmaals kandidaat te stellen.
Dat stemmen een serieuze aangelegenheid is, blijkt vooral uit het feit dat je met je papeleta de votación, oftewel stembewijs, in Ecuador zo goed als geen enkele bureaucratische daad kan verrichten. De boete is anders 40 dollar.
Waar het Congreso Correa niet steeds meezat, weet hij gezien een wijziging van de kieswet enkele maanden geleden waarschijnlijk een groter deel van het Congres naar zich toe te trekken. Correa heeft zijn positie zo versterkt dat criticasters er voor vrezen dat de oppositie erg aan de zijlijn zal moeten toekijken. Er wordt gesproken over vrijheden, sociale programma’s en gekke wetgeving. Correa zal zijn lijn doorzetten, de tendens wijst naar Chávez op zijn Ecuadoraans. Een van de zaken die de president wil aanpakken is “de vuile campagne van de nationale en internationale pers, die we moesten doorstaan. Het is het werk van inlichtingendiensten, georganiseerd door landsverraders”.
