Op maandag 6 juni 2016 dacht men bij Groen het ei van Columbus ontdekt te hebben om voor eens en altijd komaf te maken met die vervelende spoorstakingen. Op een dag waarop syndicale acties gevoerd worden, zouden de ticketautomaten onbeperkt vrijbiljetten uitspuwen met daarop de tekst : “Vandaag betaalstaking. U reist gratis !” Applaus op vele banken, maar ook verongelijkt gemor op andere banken want… mijnheer of mevrouw is abonnee en kan dus zijn deel van de gratis-koek onmogelijk opeisen.

Zo zie je maar.

Begin jaren 1990 organiseerde het gemeenschappelijk vakbondsfront al eens een betaalstaking bij het spoor. Aan de stationsingangen werden nep-biljetten uitgedeeld waarop de grieven van de vakbonden kort vermeld werden en waarmee de reiziger (zogezegd ) gratis kon reizen.

De meeste treinbegeleiders (lid van een vakbond) lieten de reizigers ongemoeid. Anderen hadden geen boodschap aan zoveel vakbondsverzet en verbaliseerden erop los dat het een lieve lust was. Honderden mensen zonder geldig vervoerbewijs liepen tegen een verbalisering aan en raakten naderhand verwikkeld in een juridisch kluwen dat enkel kon ontrafeld worden door bemoeienis van de toenmalige ombudsman (die ondertussen ook al afgeschaft is bij de NMBS).

En eerlijk, hoe sympathiek het ook moge klinken: een betaalstaking werkt niet. Ze heeft zelfs iets pervers. Om ze bij de NMBS te kunnen organiseren is het akkoord van… de NMBS zelf nodig. De maatschappij moet immers bereid zijn om de reizigers gratis te laten sporen, maar waarom zou ze?

Een vakbondsactie is meestal het gevolg van een conflict tussen de werkgever (de NMBS in dit geval) en de werknemers. Als de NMBS zou instemmen met een betaalstaking zou zij dus toegeven dat de vakbonden, in de specifieke conflictsituatie van dat ogenblik, het bij het rechte eind hadden en had ze dus even goed haar akkoord kunnen betuigen, zodat syndicale acties, van welke aard dan ook, overbodig werden.

Gaat het om acties gericht tegen politieke beslissingen dan zou de NMBS zich terecht kunnen verzetten tegen het feit dat zij moet opdraaien voor de gevolgen van een conflict waar zij volledig buiten staat. Hetzelfde geldt voor dat andere voorstel, dat erop neerkwam een bepaalde som aan een of ander goed doel (meer en betere treinen voor Limburg bijvoorbeeld) te schenken. Schenken is in dit geval ook openlijk toegeven dat je het bij het verkeerde eind had.

Blijven tot slot die spoormensen die absoluut willen gebruik maken van het ‘recht op werken’ zoals het veelal door VOKA, UNIZO en consoorten wordt gepromoot in tijden van sociale conflicten. Wie gaat deze werknemers verbieden hun werk te doen zoals het hoort en elke reiziger zonder geldig vervoerbewijs niet alleen in regel te stellen, maar bovendien een fikse boete op te leggen ook?

Neen, er zijn andere manieren om actie te voeren zonder te staken. Zo zouden de spoormannen en vrouwen bijvoorbeeld eens kunnen uitproberen hoe het spoorlandschap er zou uitzien als zij strikt volgens het boekje zouden werken. Snel zal dan blijken dat de NMBS-groep verworden is tot een kluwen van reglementeringen, die door de opsplitsing in ‘NMBS’ en ‘Infrabel’ nog verdubbelde en die bij stipte toepassing door het personeel binnen de kortste keren tot een grondige verstoring van het spoorverkeer zou leiden.

Willen we dat? Zeker niet. Kunnen we dan ook snel ophouden met wederzijdse provocaties en bijvoorbeeld zaken waarvoor betaald werd, en nog altijd betaald wordt, niet langer in vraag te stellen?

Redactionele toelichting op 16 juni 2016:

Auteur Jos Digneffe schrijft in deze opinie ... de toenmalige ombudsman (die ondertussen ook al afgeschaft is bij de NMBS). Hiermee bedoelt hij dat de ombudsdienst niet langer uitsluitend ‘bij de NMBS’ werkt. 

Mevrouw Cynthia Van der Linden, ombudsvrouw voor de treinreizigers, wijst er op dat deze formulering de verkeerde indruk wekt dat de ombudsdienst volledig zou zijn afgeschaft, met volgende commentaar:

In het belang van de treinreizigers had ik er toch graag op gewezen dat de ombudsdienst helemaal niet afgeschaft werd zoals in het artikel wordt beweerd.

De ombudsdienst voor de treinreizigers (voorheen de ombudsman bij de NMBS) werd in 2010 hervormd zodat wij nu kunnen optreden voor alle spoorwegondernemingen actief in België. Treinreizigers kunnen bij ons dus ook terecht met klachten over Thalys, Eurostar, Deutsche Bahn, e.a. en niet langer enkel over de NMBS. De dienst is bij wet opgericht door de Federale Staat en kan niet door de NMBS of eender welke andere spoorwegonderneming afgeschaft worden.

Op onze website vindt u alle informatie over onze dienst: www.ombudsrail.be.